در دنیای امروز، مسائل مرتبط با بهداشت جنسی و پیشگیری از بارداری اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. یکی از روش‌های موثر در مواقع اضطراری، قرص اورژانسی است که به عنوان روشی سریع برای جلوگیری از بارداری اورژانسی مورد توجه قرار گرفته است. با وجود اثربخشی این دارو، سوالاتی همچون تأثیر آن بر پریود و تغییرات در سیکل قاعدگی برای بسیاری از خانم‌ها مطرح شده است. در این مقاله جامع از وی مام، به بررسی دقیق نحوه عملکرد قرص اورژانسی، مکانیسم‌های آن و تأثیرات تغییرات هورمونی ناشی از مصرف آن بر پریود خواهیم پرداخت.

قرص اورژانسی چیست و چگونه کار می‌کند؟

قرص اورژانسی، که گاهی به آن قرص ضد بارداری اورژانسی نیز گفته می‌شود، یک روش جلوگیری از بارداری است که برای استفاده اورژانسی و پس از رابطه جنسی محافظت نشده طراحی شده است. انواع قرص اورژانسی حاوی دوز بالایی از هورمون‌های هستند که معمولاً از نوع لوونورژسترل (مانند اووسیز یا تنسی ) یا اولپریستال استات (در قرص ella) می‌باشند.

نحوه عملکرد قرص اورژانسی بسیار هوشمندانه است. این قرص‌ها با مکانیسم‌های مختلفی از وقوع بارداری جلوگیری می‌کنند، از جمله:

1. به تاخیر انداختن یا جلوگیری از تخمک‌گذاری: اصلی‌ترین روشی که قرص اورژانسی از بارداری جلوگیری می‌کند، ممانعت از آزاد شدن تخمک از تخمدان است. اگر تخمک‌گذاری به تاخیر بیفتد یا متوقف شود، اسپرم فرصتی برای بارور کردن تخمک نخواهد داشت.
2. تغییر در مخاط دهانه رحم: قرص اورژانسی می‌تواند باعث غلیظ شدن مخاط دهانه رحم شود. این مخاط غلیظ مانع از عبور آسان اسپرم به سمت رحم و تخمک می‌شود.
3. جلوگیری از لانه گزینی تخمک بارور شده : در موارد بسیار نادر، اگر تخمک از قبل بارور شده باشد، قرص اورژانسی ممکن است با ایجاد تغییراتی در دیواره رحم، از لانه گزینی تخمک بارور شده جلوگیری کند.

مهم است که بدانید قرص اورژانسی یک روش پیشگیری از بارداری روتین نیست و نباید به طور منظم به جای روش‌های معمول پیشگیری مانند کاندوم، قرص‌های ضد بارداری روزانه یا آی‌یودی استفاده شود. قرص اورژانسی فقط برای شرایط اورژانسی مانند پاره شدن کاندوم، فراموش کردن مصرف قرص‌های ضد بارداری یا رابطه جنسی بدون پیشگیری مناسب کاربرد دارد.

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی، زود ترین زمان پس از رابطه جنسی محافظت نشده است. هرچند که برخی از انواع قرص اورژانسی تا 72 ساعت (برای قرص های حاوی لوونورژسترل) و حتی 120 ساعت (برای قرص اورژانسی ella ) پس از رابطه جنسی نیز موثر هستند، اما اثربخشی آن‌ها با گذشت زمان کاهش می‌یابد. بنابراین، توصیه می‌شود در اسرع وقت پس از رابطه مشکوک، قرص اورژانسی را مصرف کنید.

آیا قرص اورژانسی در پریود تاثیر دارد؟

قرص اورژانسی به دلیل تغییرات هورمونی شدیدی که در بدن ایجاد می‌کند، می‌تواند بر قاعدگی و پریود تاثیر بگذارد. این تاثیرات به دلیل دوز بالای هورمون‌هایی است که در این قرص‌ها وجود دارد.

تاثیر قرص اورژانسی بر قاعدگی به صورت‌های مختلفی ممکن است ظاهر شود. نوسانات هورمونی ناشی از مصرف این قرص‌ها می‌تواند زمان پریود، میزان خونریزی و حتی طول دوره پریود را تغییر دهد. این تغییرات به این دلیل رخ می‌دهند که هورمون‌های موجود در قرص اورژانسی، به ویژه پروژسترون، نقش مهمی در تنظیم سیکل قاعدگی ایفا می‌کنند.

سیکل قاعدگی یک فرآیند پیچیده است که تحت تاثیر تعادل دقیق هورمون‌ها در بدن قرار دارد. قرص اورژانسی با وارد کردن دوز بالایی از هورمون به بدن، این تعادل را به طور موقت به هم می‌زند. این اختلال هورمونی می‌تواند باعث اختلالات قاعدگی شود که در ادامه به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت.

مهم است بدانید که تاثیرات قرص اورژانسی بر پریود در افراد مختلف، متفاوت است. برخی از افراد ممکن است تغییرات جزئی و نامحسوسی را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تغییرات محسوس‌تر و واضح‌تری را مشاهده کنند. همچنین، شدت و نوع تغییرات پریود بعد قرص اورژانسی می‌تواند به عوامل مختلفی مانند زمان مصرف قرص در سیکل قاعدگی، دوز قرص و فیزیولوژی بدن فرد بستگی داشته باشد.

 این تغییرات معمولاً موقتی هستند و سیکل قاعدگی در دوره‌های بعدی به حالت عادی خود باز می‌گردد. اما آگاهی از این تغییرات احتمالی می‌تواند از نگرانی‌های شما بکاهد و به شما کمک کند تا با آرامش بیشتری این دوران را پشت سر بگذارید.

قرص اورژانسی و تغییرات پریود

یکی از رایج‌ترین سوالات در مورد قرص اورژانسی، تغییرات قاعدگی بعد از قرص اورژانسی است. همانطور که گفته شد، قرص اورژانسی می‌تواند طیف وسیعی از تغییرات را در پریود ایجاد کند. در ادامه به بررسی شایع‌ترین این تغییرات می‌پردازیم:

1- عقب افتادن پریود با قرص اورژانسی

یکی از شایع‌ترین تغییرات پریود بعد از قرص اورژانسی، عقب افتادن پریود است. قرص اورژانسی با تاخیر انداختن تخمک‌گذاری، می‌تواند زمان پریود را نیز به تاخیر بیندازد. معمولاً تاخیر پریود بعد قرص اورژانسی تا یک هفته طبیعی تلقی می‌شود و جای نگرانی ندارد. اما اگر تاخیر پریود بیش از یک هفته طول کشید، توصیه می‌شود تست بارداری انجام دهید تا از عدم بارداری اطمینان حاصل کنید.

2- جلو افتادن پریود با قرص اورژانسی

در برخی موارد نادر، قرص اورژانسی ممکن است باعث جلو افتادن پریود شود. این اتفاق کمتر از عقب افتادن پریود رخ می‌دهد، اما همچنان یک تغییر قاعدگی بعد از قرص اورژانسی محسوب می‌شود.

3- لکه‌بینی بعد قرص اورژانسی

لکه‌بینی یا خونریزی کم بعد قرص اورژانسی بسیار شایع است و به عنوان یک عارضه جانبی طبیعی در نظر گرفته می‌شود. این خونریزی غیر طبیعی بعد قرص اورژانسی معمولاً چند روز پس از مصرف قرص رخ می‌دهد و به دلیل تغییرات هورمونی ناگهانی ایجاد می‌شود. لکه‌بینی بعد قرص اورژانسی پریود اصلی محسوب نمی‌شود و نباید با پریود اشتباه گرفته شود.

4- پریود سنگین بعد قرص اورژانسی

برخی از زنان ممکن است پریود سنگین بعد قرص اورژانسی را تجربه کنند. این تغییر قاعدگی بعد از قرص اورژانسی به دلیل تاثیر هورمون‌ها بر دیواره رحم رخ می‌دهد و معمولاً موقتی است.

5- تغییر در طول دوره پریود

قرص اورژانسی همچنین می‌تواند طول دوره پریود را تغییر دهد. ممکن است پریود کوتاه‌تر یا طولانی‌تر از معمول شود.

به طور کلی، تغییرات پریود بعد از قرص اورژانسی بسیار متنوع هستند و هر فرد ممکن است تجربه متفاوتی داشته باشد. مهم است که بدانید این تغییرات در اکثر موارد طبیعی هستند و جای نگرانی زیادی ندارند. اما اگر این تغییرات شدید باشند یا با علائم غیرمعمول همراه باشند، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

چند روز بعد از مصرف قرص اورژانسی پریود میشویم؟

یکی از پرتکرارترین سوالات در مورد قرص اورژانسی این است که “چند روز بعد از مصرف قرص اورژانسی پریود میشویم؟” پاسخ دقیق به این سوال کمی پیچیده است، زیرا زمان پریود بعد از قرص اورژانسی به عوامل مختلفی بستگی دارد.

به طور کلی، انتظار می‌رود پریودی بعد از اورژانسی در بازه زمانی مورد انتظار رخ دهد، اما ممکن است کمی تاخیر یا تغییر نسبت به سیکل پریودی معمول شما داشته باشد. معمولاً پریودی بعد از اورژانسی بین 3 روز زودتر تا 7 روز دیرتر از زمان مورد انتظار رخ می‌دهد.

زمان پریود بعد از قرص اورژانسی به عوامل زیر بستگی دارد :

• زمان مصرف قرص در سیکل قاعدگی: اگر قرص اورژانسی را قبل از تخمک‌گذاری مصرف کنید، احتمال تاخیر پریود بیشتر است، زیرا قرص با به تاخیر انداختن تخمک‌گذاری، سیکل قاعدگی را طولانی‌تر می‌کند. اگر قرص اورژانسی را نزدیک به زمان پریود مصرف کنید، ممکن است پریود در زمان مورد انتظار یا حتی کمی زودتر رخ دهد.
• فیزیولوژی بدن فرد: واکنش بدن هر فرد به هورمون‌های موجود در قرص اورژانسی متفاوت است. برخی افراد ممکن است حساس‌تر باشند و تغییرات پریود محسوس‌تری را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تغییرات کمتری را مشاهده کنند.

مهم است به یاد داشته باشید که لکه‌بینی بعد از قرص اورژانسی، پریود اصلی محسوب نمی‌شود. پریود اصلی زمانی شروع می‌شود که خونریزی به صورت منظم و با حجم طبیعی پریود شما آغاز شود.

به نقل از clevelandclinic :

قرص اورژانسی می‌تواند باعث نامنظم شدن قاعدگی بعدی شما شود. اگر قاعدگی شما دیر شد یا غیرطبیعی بود، با پزشک خود تماس بگیرید و انجام تست بارداری ( بی بی چک ) در خانه را در نظر بگیرید. اگر چرخه قاعدگی شما به حالت عادی بازنگشت، پزشک شما در مورد مراحل بعدی راهنمایی‌های لازم را ارائه خواهد داد.

چرا بعد قرص اورژانسی پریود نشدم؟

یکی از نگرانی‌های شایع پس از مصرف قرص اورژانسی، پریود نشدن بعد قرص اورژانسی است. این وضعیت می‌تواند باعث اضطراب و سوالات زیادی در ذهن افراد شود. “چرا بعد قرص اورژانسی پریود نشدم؟” سوالی است که پاسخ‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد.

علت پریود نشدن بعد قرص اورژانسی می‌تواند به دلایل زیر باشد:

تاخیر طبیعی پریود: همانطور که قبلاً اشاره شد، قرص اورژانسی می‌تواند پریود را به تاخیر بیندازد و تاخیر پریود بعد قرص اورژانسی تا یک هفته طبیعی است. بنابراین، اگر هنوز یک هفته از زمان مورد انتظار پریود شما نگذشته است، جای نگرانی نیست و احتمالاً پریود شما به زودی شروع خواهد شد.
احتمال بارداری: اگرچه قرص اورژانسی بسیار موثر است، اما هیچ روش جلوگیری از بارداری 100% مطمئن نیست. در موارد نادر، ممکن است قرص اورژانسی به طور کامل موثر نباشد و بارداری رخ دهد. اگر تاخیر پریود بعد قرص اورژانسی بیش از یک هفته طول کشید، احتمال بارداری بعد قرص اورژانسی وجود دارد و باید تست بارداری انجام دهید.
عوامل دیگر: در برخی موارد، پریود نشدن بعد قرص اورژانسی ممکن است به عوامل دیگری غیر از بارداری یا تاثیر مستقیم قرص مربوط باشد. استرس، تغییرات وزن شدید، بیماری‌های زمینه‌ای و اختلالات هورمونی دیگر نیز می‌توانند سیکل قاعدگی را تحت تاثیر قرار داده و باعث تاخیر پریود شوند.

اورژانسی خوردم اما پریود نشدم ؟ : اگر تاخیر پریود شما بیش از یک هفته طول کشیده است، توصیه اکید می‌شود که تست بارداری انجام دهید. تست بارداری می‌تواند به شما اطمینان دهد که آیا باردار هستید یا خیر. اگر نتیجه تست بارداری منفی بود و همچنان پریود نشدید، بهتر است برای بررسی بیشتر و یافتن علت پریود نشدن بعد قرص اورژانسی به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با بررسی وضعیت شما و انجام آزمایش‌های لازم، علت تاخیر پریود را تشخیص داده و در صورت نیاز، درمان مناسب را تجویز کند.

بعد قرص اورژانسی پریود شدم یعنی باردار نیستم؟

بسیاری از افراد پس از مصرف قرص اورژانسی و شروع پریود، با این سوال مواجه می‌شوند که “بعد قرص اورژانسی پریود شدم یعنی باردار نیستم؟” پاسخ به این سوال در بیشتر موارد بله است. پریود شدن بعد قرص اورژانسی معمولاً نشانه عدم بارداری است.

وقتی قرص اورژانسی به درستی عمل می‌کند، از بارداری جلوگیری می‌کند و در نتیجه، سیکل قاعدگی به روال خود ادامه می‌یابد و پریود رخ می‌دهد. پریودی بعد از اورژانسی به این معنی است که قرص اورژانسی احتمالا موفق عمل کرده و از لقاح و بارداری جلوگیری کرده است.

با این حال، مهم است به یاد داشته باشید که هیچ روش پیشگیری از بارداری 100% مطمئن نیست، حتی قرص اورژانسی. در موارد بسیار نادر، ممکن است بارداری حتی با وجود پریودی بعد از اورژانسی رخ دهد. این احتمال بسیار کم است، اما به صفر نمی‌رسد.

برای اطمینان از عدم بارداری بعد قرص اورژانسی، به ویژه اگر نگران هستید یا علائم مشکوکی مانند تهوع، خستگی یا حساسیت سینه‌ها دارید، توصیه می‌شود تست بارداری انجام دهید. تست بارداری می‌تواند به شما اطمینان خاطر بیشتری بدهد و نگرانی‌هایتان را برطرف کند.

به طور خلاصه، پریود بعد قرص اورژانسی نشانه عدم بارداری است و احتمال بارداری با وجود پریودی بعد از اورژانسی بسیار کم است. اما برای اطمینان کامل، انجام تست بارداری توصیه می‌شود، به خصوص اگر هرگونه تردید یا نگرانی در این مورد دارید.

آیا بعد از خوردن قرص اورژانسی حتما باید پریود شویم؟

سوال دیگری که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که “آیا بعد از خوردن قرص اورژانسی حتما باید پریود شویم؟” پاسخ این سوال خیر است. لزوم پریودی بعد قرص اورژانسی وجود ندارد.

خونریزی بعد قرص اورژانسی ممکن است به صورت لکه‌بینی یا خونریزی سبک باشد که ناشی از تغییرات هورمونی است و پریود واقعی محسوب نمی‌شود.پس اگر می پرسید که  این نوع خونریزی بعد قرص اورژانسی پریود است؟ باید بگوییم خیر، این خونریزی پریود نیست، بلکه یک عارضه جانبی ناشی از قرص است.

مهمترین نشانه موفقیت قرص اورژانسی، عدم بارداری است، نه لزوماً پریود شدن بلافاصله پس از مصرف قرص. در واقع، ممکن است شما پس از مصرف قرص اورژانسی هیچ خونریزی نداشته باشید و در زمان مورد انتظار، پریود اصلی شما شروع شود. یا ممکن است فقط لکه‌بینی خفیفی را تجربه کنید و پریود اصلی شما با تاخیر شروع شود.

در نهایت، اگر بعد از مصرف قرص اورژانسی نگران هستید که آیا پریود خواهید شد یا نه، بهتر است به جای تمرکز بر خونریزی فوری، به زمان پریود اصلی خود توجه کنید و در صورت تاخیر پریود بیش از یک هفته، تست بارداری انجام دهید.

چه زمانی بعد قرص اورژانسی به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر توصیه می‌شود با پزشک مشورت کنید:

1. تاخیر پریود طولانی: اگر تاخیر پریود بعد قرص اورژانسی بیش از یک هفته طول کشید و نتیجه تست بارداری منفی بود، برای بررسی علت تاخیر طولانی پریود بعد قرص اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.
2. خونریزی غیر طبیعی: اگر خونریزی غیر طبیعی بعد قرص اورژانسی دارید، به خصوص اگر خونریزی بسیار شدید باشد (به طوری که مجبور شوید هر یک تا دو ساعت پد یا تامپون خود را تعویض کنید) یا خونریزی بیش از 7 روز طول بکشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
3. درد شدید شکم: درد شدید شکم بعد قرص اورژانسی، به ویژه اگر با خونریزی غیر طبیعی یا علائم دیگر همراه باشد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر مانند بارداری خارج از رحم یا عفونت باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
4. علائم عفونت: اگر علائم عفونت بعد قرص اورژانسی مانند تب، ترشحات غیرطبیعی واژن با بوی نامطبوع یا خارش و سوزش ناحیه تناسلی را تجربه می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
5. علائم بارداری با وجود تست بارداری منفی: در موارد نادر، ممکن است بارداری با وجود نتیجه منفی تست بارداری اولیه رخ دهد. اگر علائم بارداری مانند تهوع، استفراغ، خستگی یا حساسیت سینه‌ها را تجربه می‌کنید، حتی اگر تست بارداری شما منفی بوده است، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

به طور کلی، اگر هرگونه علائم خطر بعد قرص اورژانسی را تجربه می‌کنید یا نگران تغییرات پریود خود هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با بررسی وضعیت شما و انجام معاینات و آزمایش‌های لازم، علت علائم شما را تشخیص داده و در صورت نیاز، درمان مناسب را تجویز کند.

جمع‌بندی و نکات کلیدی

قرص اورژانسی یک روش موثر برای جلوگیری از بارداری اورژانسی است، اما می‌تواند تغییرات موقتی و ناخواسته‌ای در سیکل قاعدگی و پریود ایجاد کند. تغییرات پریود بعد از قرص اورژانسی مانند عقب افتادن پریود، جلو افتادن پریود، لکه‌بینی، پریود سنگین یا پریود سبک، همگی از عوارض موقتی این قرص هستند و معمولاً جای نگرانی ندارند.

نکات کلیدی قرص اورژانسی و پریود که باید به خاطر داشته باشید:

1. قرص اورژانسی فقط برای شرایط اورژانسی است و نباید به عنوان روش پیشگیری از بارداری روتین استفاده شود.
2. تغییرات پریود بعد از قرص اورژانسی شایع است و معمولاً موقتی است.
3. تاخیر پریود بعد قرص اورژانسی تا یک هفته طبیعی است.
4. لکه‌بینی بعد قرص اورژانسی پریود اصلی محسوب نمی‌شود.
5. برای اطمینان از عدم بارداری، در صورت تاخیر پریود بیش از یک هفته، تست بارداری انجام دهید.
6. در صورت بروز علائم خطر بعد قرص اورژانسی یا نگرانی در مورد تغییرات پریود، به پزشک مراجعه کنید.

با آگاهی از این نکات و اطلاعات جامع، امیدواریم توانسته باشیم به سوالات شما درباره قرص اورژانسی و پریود پاسخ دهیم و ابهامات ذهنتان را برطرف کنیم. همواره به یاد داشته باشید که سلامتی شما مهم‌ترین اولویت است و در صورت هرگونه نگرانی، مشورت با پزشک بهترین اقدام خواهد بود.

دکتر محمد مهدی حسن زاده

تجربه طولانی من در زمینه دارو و مشاوره سلامت به بیماران عزیز نشان داده است که دسترسی به اطلاعات صحیح و قابل درک، نقش بسیار مهمی در روند بهبود بیماری دارد. تلاش من بر این است که دانش تخصصی و معتبر را به زبان ساده و کاربردی در اختیار شما قرار دهم.
دکتر محمدمهدی حسن‌زاده تروجنی ؛ داروساز

کد نظام پزشکی د-31658

عضو رسمی انجمن داروسازان ایران