معنی AFI در سونوگرافی چیست؟ ؛ خطرات کم بودن afi برای جنین چیست؟

در میان تمام اطلاعاتی که در برگه گزارش سونوگرافی به چشم می‌خورد، برخی از آن‌ها اهمیت ویژه‌ای در اطمینان از سلامت جنین شما دارند. یکی از مهم‌ترین این شاخص‌ها، عبارت سه حرفی «AFI» است. می‌دانیم که وقتی با یک اصطلاح پزشکی ناآشنا روبرو می‌شوید، ممکن است ذهنتان پر از سوال و نگرانی شود. در وی مام، ما اینجا هستیم تا به عنوان یک راهنمای متخصص، در کنار شما باشیم و بگوییم afi در سونوگرافی چیست و این عدد، چه نقش حیاتی و مهمی در ارزیابی سلامت کلی دلبندتان دارد.

AFI در سونوگرافی مخفف چیست؟

بیایید ابتدا این عبارت را به زبانی ساده ترجمه کنیم. مخفف afi در سونوگرافی، برگرفته از عبارت انگلیسی Amniotic Fluid Index است که به معنای «شاخص مایع آمنیوتیک» می‌باشد. اما خود مایع آمنیوتیک چیست؟ این مایع، همان مایع حیات‌بخشی است که کیسه آمنیوتیک را پر کرده و جنین شما در تمام طول بارداری در آن شناور است. می‌توان آن را به عنوان اولین استخر اختصاصی و محافظ دلبندتان در نظر گرفت. این مایع شفاف و مایل به زرد، در ابتدا توسط مادر تولید می‌شود، اما با گذشت زمان و تکامل کلیه‌های جنین، بخش عمده آن را ادرار خود جنین تشکیل می‌دهد. شاید عجیب به نظر برسد، اما این یک چرخه شگفت‌انگیز و حیاتی است: جنین مایع را می‌بلعد، از کلیه‌هایش عبور می‌دهد و به صورت ادرار دفع می‌کند و این چرخه به طور مداوم حجم مایع را تنظیم می‌کند.
این مایع حیاتی چندین وظیفه بسیار مهم بر عهده دارد:

• محافظت در برابر ضربه: مانند یک ضربه‌گیر نرم، از جنین در برابر هرگونه فشار یا ضربه به شکم مادر محافظت می‌کند.
• کنترل دما: دمای بدن جنین را ثابت و ایده‌آل نگه می‌دارد.
• کمک به رشد و تکامل: با فراهم کردن فضایی برای حرکت آزادانه، به رشد و تکامل صحیح عضلات، استخوان‌ها و اندام‌های جنین کمک می‌کند.
• رشد ریه‌ها: جنین با بلعیدن و به داخل کشیدن این مایع به ریه‌هایش، در واقع تنفس را تمرین می‌کند که برای تکامل ریه‌ها پس از تولد ضروری است.
• جلوگیری از عفونت: این مایع حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که به محافظت از جنین در برابر عفونت‌ها کمک می‌کند.

بنابراین، معنی afi در سونوگرافی بارداری، صرفاً یک عدد نیست، بلکه یک شاخص کلیدی برای ارزیابی سلامت این محیط حیاتی است.

AFI در سونوگرافی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟

حالا که با اهمیت این مایع آشنا شدیم، سوال بعدی این است که پزشک چگونه حجم آن را اندازه‌گیری می‌کند؟ سونوگرافی برای تشخیص حجم مایع آمنیوتیک، یک روش استاندارد و دقیق دارد که به آن «روش چهار ربعی» می‌گویند. فرآیند تفسیر afi در سونوگرافی بارداری به این صورت انجام می‌شود:

1. تقسیم‌بندی رحم: رادیولوژیست با استفاده از دو خط فرضی، یکی عمودی و دیگری افقی که از روی ناف مادر عبور می‌کنند، فضای رحم را به چهار قسمت یا چهار ربع (بالا راست، بالا چپ، پایین راست، پایین چپ) تقسیم می‌کند.
2. اندازه‌گیری عمیق‌ترین پاکه: سپس، با استفاده از پروب سونوگرافی، در هر یک از این چهار ربع، عمیق‌ترین پاکه یا ستون مایع آمنیوتیک را که فاقد اعضای بدن جنین یا بند ناف باشد، پیدا می‌کند. عمق این پاکه به صورت عمودی و بر حسب سانتی‌متر اندازه‌گیری می‌شود.
3. جمع نهایی: در نهایت، مجموع این چهار عدد به دست آمده، عدد نهایی AFI را تشکیل می‌دهد. به عنوان مثال، اگر عمق پاکه‌ها در چهار ربع به ترتیب ۳، ۴، ۵ و ۶ سانتی‌متر باشد، AFI شما برابر با ۱۸ خواهد بود.

گاهی اوقات، به خصوص در بارداری‌های دوقلو یا شرایط خاص، ممکن است پزشک از روش دیگری به نام “Single Deepest Pocket” یا SDP استفاده کند. در این روش، تنها عمیق‌ترین پاکه مایع در کل رحم اندازه‌گیری می‌شود. اگر این عدد بین ۲ تا ۸ سانتی‌متر باشد، معمولاً طبیعی تلقی می‌شود. اما روش استاندارد و رایج‌تر، همان اندازه‌گیری AFI است.

متن انگلیسی:

An amniotic fluid index measures the amount of amniotic fluid surrounding the baby. It’s an important way for your doctor to assess your baby’s development and identify potential complications.

ترجمه متن:

شاخص مایع آمنیوتیک میزان مایع آمنیوتیک اطراف نوزاد را اندازه‌گیری می‌کند. این یک روش مهم برای پزشک شماست تا رشد نوزاد شما را ارزیابی کرده و عوارض احتمالی را شناسایی کند.

healthline

 

AFI یا شاخص مایع آمنیوتیک، یکی از اصطلاحات حیاتی در سونوگرافی است. برای اینکه با بقیه کلمات اختصاری هم آشنا شوید و بتوانید گزارش خود را بهتر درک کنید، حتما بهراهنمای کامل تفسیر اصطلاحات سونوگرافی مراجعه کنید.

عدد نرمال AFI در سونوگرافی باید چند باشد؟

این یکی از پرتکرارترین و مهم‌ترین سوالات شماست: “afi در سونوگرافی باید چند باشد؟” به طور کلی، بازه afi نرمال در سونوگرافی بین ۵ تا ۲۵ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. با این حال، میزان نرمال مایع آمنیوتیک در طول بارداری ثابت نیست و با افزایش سن بارداری، تغییر می‌کند. حجم این مایع معمولاً تا حدود هفته ۳۴ تا ۳۶ بارداری به اوج خود می‌رسد و پس از آن، به تدریج و به طور طبیعی با نزدیک شدن به زمان زایمان، کاهش می‌یابد.
برای کمک به شما، در اینجا یک جدول میزان مایع آمنیوتیک در بارداری بر اساس مقادیر میانگین آورده شده است. اما لطفاً قبل از مشاهده جدول، این نکته بسیار مهم را به خاطر بسپارید: این اعداد صرفاً یک راهنمای کلی هستند و رشد و وضعیت هر بارداری منحصر به فرد است. هرگز بر اساس این جدول به نتیجه‌گیری نهایی نرسید و تفسیر آن را به پزشک خود بسپارید.

هفته بارداری	میانگین AFI (سانتی‌متر)
هفته 28	14.3
هفته 29	14.4
هفته 30	14.5
هفته 31	14.6
هفته 32	14.7
هفته 33	14.8
هفته 34	14.5
هفته 35	14.2
هفته 36	13.8
هفته 37	13.5
هفته 38	13.2
هفته 39	12.7
هفته 40	12.3
هفته 41	11.6
هفته 42	11.0

همانطور که می‌بینید، مقدار نرمال afi در ماه آخر بارداری به طور طبیعی رو به کاهش است. به عنوان مثال، afi نرمال در هفته ۳۸ حدود ۱۳.۲ سانتی‌متر است.

علت کم بودن AFI چیست؟

شنیدن اینکه حجم مایع آمنیوتیک کم است، می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد. به این وضعیت در علم پزشکی، الیگوهیدرآمنیوس گفته می‌شود و زمانی تشخیص داده می‌شود که AFI کمتر از ۵ سانتی‌متر باشد. می‌دانیم که مواجه شدن با این تشخیص چقدر می‌تواند موجب اضطراب شود. اما مهم است که آرامش خود را حفظ کرده و با دلایل و راهکارهای آن آشنا شوید.

دلایل کم شدن مایع آمنیوتیک چیست؟

دلایل کم شدن مایع آمنیوتیک می‌تواند متعدد باشد. شایع‌ترین علل آن عبارتند از:

• پارگی یا نشت کیسه آب: این شایع‌ترین علت است. گاهی اوقات یک پارگی کوچک و تدریجی در کیسه آمنیوتیک باعث نشت مایع می‌شود که ممکن است مادر آن را با ترشحات عادی اشتباه بگیرد.
• مشکلات جفت (نارسایی جفت): اگر جفت به خوبی کار نکند و خون و مواد مغذی کافی را به جنین نرساند، جنین برای حفظ انرژی، تولید ادرار خود را کاهش می‌دهد که این امر مستقیماً منجر به کاهش حجم مایع می‌شود.
• مشکلات کلیوی یا مجاری ادراری جنین: از آنجایی که ادرار جنین منبع اصلی مایع آمنیوتیک است، هرگونه مشکل در کلیه‌ها یا مجاری ادراری او می‌تواند تولید مایع را مختل کند.
• بارداری طول کشیده (Post-term): پس از هفته ۴۱، عملکرد جفت به طور طبیعی کاهش یافته و حجم مایع آمنیوتیک نیز کم می‌شود.
• برخی داروهای مادر: مصرف برخی داروها، به خصوص داروهای فشار خون از دسته مهارکننده‌های ACE، می‌تواند باعث کاهش مایع شود.
• کم‌آبی بدن مادر: در موارد خفیف، کم‌آبی شدید بدن مادر نیز می‌تواند به طور موقت حجم مایع را کاهش دهد.

خطرات کم بودن AFI برای جنین کدامند؟

خطرات کم بودن afi برای جنین به شدت کاهش مایع، سن بارداری و علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. مهم‌ترین نگرانی‌ها عبارتند از:

• فشرده شدن بند ناف: با کاهش مایع، فضای حرکت بند ناف کم شده و ممکن است تحت فشار قرار گیرد. این امر می‌تواند جریان خون و اکسیژن‌رسانی به جنین را مختل کند.
• محدودیت رشد جنین (IUGR): همانطور که گفته شد، کمبود مایع اغلب با نارسایی جفت همراه است که خود منجر به محدودیت رشد می‌شود.
• مشکلات تکامل ریه‌ها: در موارد بسیار شدید و طولانی‌مدت کمبود مایع در سه ماهه دوم، ریه‌های جنین ممکن است به دلیل عدم امکان تمرین تنفسی، به خوبی تکامل نیابند.
• افزایش ریسک در حین زایمان: کمبود مایع می‌تواند خطر دیسترس جنینی و نیاز به سزارین اورژانسی را در حین فرآیند زایمان افزایش دهد.

روش های افزایش مایع آمنیوتیک

پس از تشخیص AFI پایین، اولین سوال این است که چه باید کرد. رویکرد درمانی به علت و شدت کمبود مایع بستگی دارد. اما برخی روش های افزایش مایع آمنیوتیک که شما می‌توانید انجام دهید عبارتند از:

• نوشیدن آب فراوان: این اولین و ساده‌ترین توصیه است. افزایش هیدراتاسیون بدن مادر می‌تواند با افزایش حجم خون و بهبود جریان خون به جفت، به طور موقت و در موارد خفیف، به افزایش حجم مایع کمک کند.
• استراحت کافی: استراحت، به خصوص خوابیدن به پهلوی چپ، با برداشتن فشار از روی عروق بزرگ شکمی، جریان خون به رحم و جفت را به حداکثر می‌رساند.

در بیمارستان، پزشک ممکن است از روش‌هایی مانند “آمنیواینفیوژن” (تزریق سرم استریل به داخل کیسه آمنیوتیک) استفاده کند. در نهایت، اگر سلامت جنین در خطر باشد، ممکن است تصمیم به ختم بارداری و زایمان گرفته شود. می‌دانیم که مواجه شدن با این تشخیص چقدر می‌تواند نگران‌کننده باشد. در چنین شرایطی، ارتباط مداوم با پزشک و دریافت راهنمایی‌های دقیق بسیار حیاتی است. امروزه خدماتی مانند چت فوری با متخصص زنان به شما این امکان را می‌دهد که سوالات خود را به سرعت مطرح کرده و آرامش خاطر کسب کنید.

میزان مایع آمنیوتیک روی رشد کلی جنین، از جمله رشد اندام‌ها، تاثیر دارد. یکی از شاخص‌های مهم رشد، AC یا اندازه دور شکم جنین است. برای اینکه با این اندازه‌گیری مهم آشنا شوید، مقاله معنی AC در سونوگرافی و جدول نرمال آن را مطالعه کنید.

علت زیاد بودن AFI چیست؟

روی دیگر سکه، وضعیتی به نام پلی‌هیدرآمنیوس است که در آن حجم مایع آمنیوتیک بیش از حد نرمال است (AFI بالاتر از ۲۵ سانتی‌متر). اگرچه این وضعیت کمتر از کمبود مایع شایع است، اما نیازمند توجه و بررسی دقیق است.

علائم زیاد بودن مایع دور جنین چیست؟

در موارد خفیف، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. اما در موارد شدیدتر، علائم زیاد بودن مایع دور جنین می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بزرگ شدن سریع و بیش از حد اندازه شکم نسبت به سن بارداری.
• احساس تنگی نفس شدید، حتی در حالت استراحت.
• سوزش سر دل و مشکلات گوارشی.
• ورم قابل توجه در پاها و ناحیه تناسلی.
• احساس انقباضات رحمی و افزایش ریسک زایمان زودرس.

دلایل احتمالی پلی‌هیدرآمنیوس کدامند؟

در حدود نیمی از موارد، دلیل مشخصی برای افزایش مایع پیدا نمی‌شود. اما علل شناخته‌شده آن عبارتند از:

• • دیابت مادر: این شایع‌ترین علت است. قند خون بالای مادر باعث افزایش قند خون جنین و در نتیجه، افزایش تولید ادرار او می‌شود.

– بارداری‌های چندقلویی: به خصوص در دوقلوهای همسان، ممکن است توزیع مایع نامتوازن باشد.

• مشکلات جنینی: هر مشکلی که فرآیند بلع جنین را مختل کند (مانند برخی ناهنجاری‌های گوارشی یا عصبی)، می‌تواند باعث تجمع مایع شود.
• برخی عفونت‌های مادر در دوران بارداری.

مدیریت و درمان AFI بالا

رویکرد درمانی به شدت افزایش مایع، علت زمینه‌ای و سن بارداری بستگی دارد. در موارد خفیف، معمولاً فقط نظارت دقیق با سونوگرافی‌های مکرر کافی است. اگر دیابت علت باشد، کنترل دقیق قند خون مادر مهم‌ترین اقدام است. در موارد شدید که با تنگی نفس و خطر زایمان زودرس همراه است، پزشک ممکن است از روشی به نام “آمنیوریداکشن” برای خارج کردن حجم اضافی مایع با استفاده از یک سوزن استفاده کند. همچنین ممکن است داروهایی برای کاهش تولید ادرار جنین تجویز شود.

وضعیت (Status)	مقدار AFI (سانتی‌متر)	معنی و مفهوم
الیگوهیدرآمنیوس (Oligohydramnios)	کمتر از ۵ سانتی‌متر	حجم مایع کمتر از حد نرمال است و نیازمند بررسی دقیق علت است.
محدوده نرمال (Normal Range)	بین ۵ تا ۲۵ سانتی‌متر	حجم مایع در بازه طبیعی و ایده‌آل قرار دارد.
پلی‌هیدرآمنیوس (Polyhydramnios)	بیشتر از ۲۵ سانتی‌متر	حجم مایع بیشتر از حد نرمال است و نیازمند بررسی دقیق علت است.

کم بودن AFI می‌تواند باعث نگرانی شود، درست مثل زمانی که ضربان قلب جنین نرمال نیست. FHR یا ضربان قلب، یکی دیگر از شاخص‌های حیاتی سلامت جنین است. برای آشنایی با رنج نرمال آن، مقاله معنی FHR در سونوگرافی و ضربان قلب نرمال جنین را بخوانید.

کلام آخر ویمام

در پایان این بررسی جامع، می‌خواهیم تاکید کنیم که عدد نرمال afi در سونوگرافی، یک عکس فوری و یک شاخص پویا از سلامت جنین شماست. این عدد می‌تواند در طول هفته‌ها و حتی روزها تغییر کند. روند تغییرات AFI در طول زمان، بسیار مهم‌تر از یک عدد تنها در یک مقطع است. این شاخص ابزاری ارزشمند در دستان پزشک شما برای پایش مسیر سلامتی است و نباید به منبعی برای اضطراب بی‌مورد شما تبدیل شود. به تخصص پزشک خود اعتماد کنید، سوالاتتان را بپرسید و به یاد داشته باشید که در اکثر قریب به اتفاق موارد، حتی با وجود انحرافات جزئی از نرمال، با مراقبت و پیگیری مناسب، نتیجه بارداری عالی و تولد یک نوزاد سالم خواهد بود.

برای همراهی، پاسخ به سوالات و ارائه پشتیبانی در تمام لحظات این مسیر زیبا، تیم متخصص وی مام همیشه در کنار شماست.

آیا استرس مادر می‌تواند باعث کم یا زیاد شدن مایع آمنیوتیک شود؟

اگرچه استرس شدید و مزمن می‌تواند به طور کلی بر سلامت بارداری تاثیر منفی بگذارد، اما ارتباط مستقیم و اثبات‌شده‌ای بین استرس روانشناختی مادر و تغییرات قابل توجه در حجم مایع آمنیوتیک وجود ندارد. علل اصلی این تغییرات معمولاً فیزیولوژیک و مرتبط با سلامت جفت یا جنین هستند.

تفاوت بین AFI و (SDP) در سونوگرافی چیست؟

AFI (شاخص مایع آمنیوتیک) از مجموع عمق مایع در چهار ربع رحم به دست می‌آید و یک نمای کلی از حجم مایع ارائه می‌دهد. SDP (عمیق‌ترین پاکه منفرد) فقط بزرگترین پاکه مایع را در کل رحم اندازه‌گیری می‌کند. هر دو روش معتبر هستند، اما AFI روش رایج‌تر و استانداردتری است.

اگر در گزارش سونوگرافی نوشته شده مایع آمنیوتیک حداکثر نرمال، آیا نگران‌کننده است؟

خیر، این عبارت نگران‌کننده نیست. این به آن معناست که حجم مایع شما در محدوده بالایی بازه نرمال (مثلاً نزدیک به ۲۴-۲۵ سانتی‌متر) قرار دارد، اما هنوز از مرز نرمال عبور نکرده است. پزشک شما احتمالاً توصیه می‌کند که این موضوع در سونوگرافی‌های بعدی مجدداً پایش شود.

آیا کم بودن مایع آمنیوتیک همیشه به معنای نیاز به زایمان زودرس است؟

لزوماً خیر. تصمیم برای زایمان به سن بارداری، شدت کمبود مایع و وضعیت سلامت کلی جنین (که با تست‌هایی مانند بیوفیزیکال پروفایل ارزیابی می‌شود) بستگی دارد. در موارد خفیف و در بارداری‌های نارس، پزشک ممکن است رویکرد نظارتی و مراقبتی را در پیش بگیرد.

بعد از تشخیص مشکل در AFI، چند وقت یکبار باید سونوگرافی انجام دهم؟

این موضوع کاملاً به تشخیص پزشک شما بستگی دارد. بسته به شدت مشکل و سن بارداری، پزشک ممکن است سونوگرافی‌های مکرر (از دو بار در هفته تا هفته‌ای یکبار) را به همراه سایر تست‌های سلامت جنین مانند تست NST برای نظارت دقیق بر وضعیت، تجویز نماید.

منبع: healthline , radiopaedia