تنفس طبیعی نوزاد در دقیقه باید چند باشد؟؛ از جدول الگوهای طبیعی تا علائم خطر

نیمه‌شب است و شما بالای سر تخت نوزادتان ایستاده‌اید و با دقت به صدای نفس‌هایش گوش می‌دهید. گاهی تند، گاهی آرام، و گاهی با یک مکث کوتاه که قلبتان را برای لحظه‌ای از تپش می‌اندازد! اینجاست که آن سوال همیشگی و نگران‌کننده به دلتان راه پیدا می‌کند: آیا این تنفس کودک در خواب طبیعی است؟ این نگرانی کاملاً قابل درک است و تقریباً تمام والدین آن را تجربه کرده‌اند. خبر خوب این است که شماتنها نیستید. در این مقاله جامع از وی مام، ما به عنوان راهنمای شما، قدم به قدم تمام الگوهای تنفسی نوزادان و کودکان را با زبانی ساده و علمی بررسی می‌کنیم. هدف ما این است که به شما کمک کنیم با آرامش و اطمینان، تفاوت بین یک الگوی کاملاً طبیعی و یک علامت هشدار که نیاز به توجه دارد را تشخیص دهید و با خیالی آسوده، از تماشای خواب آرام دلبندتان لذت ببرید.

تنفس طبیعی کودک در خواب واقعاً چگونه است؟

در پاسخ به این سوال کلیدی باید بگوییم، تنفس طبیعی یک نوزاد یا کودک کوچک، شباهت کمی به تنفس یک بزرگسال دارد. سیستم تنفسی آن‌ها هنوز در حال تکامل است و به همین دلیل، الگوهای تنفسی‌شان می‌تواند برای والدینی که انتظار یک ریتم آرام و یکنواخت را دارند، غافلگیرکننده باشد. درک این تفاوت‌ها اولین و مهم‌ترین قدم برای کاهش استرس است.

بیایید با هم ویژگی‌های اصلی تنفس طبیعی در نوزادان را بررسی کنیم:

ویژگی اول: تنفس شکمی (Abdominal Breathing)

یکی از اولین چیزهایی که توجه والدین را جلب می‌کند این است که به نظر می‌رسد نوزادشان به جای قفسه سینه، با شکمش نفس می‌کشد. اگر می‌بینید که با هر دم و بازدم، شکم کوچکش بالا و پایین می‌رود، اصلاً نگران نباشید. این پدیده که به آن تنفس شکمی می‌گویند، در نوزادان کاملاً طبیعی است.

• چرا این اتفاق می‌افتد؟ عضله اصلی تنفس در نوزادان، دیافراگم است؛ یک عضله بزرگ گنبدی شکل که بین قفسه سینه و شکم قرار دارد. وقتی دیافراگم منقبض می‌شود، به سمت پایین حرکت کرده و باعث کشیده شدن هوا به داخل ریه‌ها می‌شود و همزمان شکم را به بیرون هل می‌دهد. عضلات بین دنده‌ای قفسه سینه آن‌ها هنوز به اندازه کافی قوی نیستند که نقش اصلی را در تنفس ایفا کنند. بنابراین، دیدن حرکات شکم به جای حرکات قفسه سینه، نشانه یک تنفس سالم و کارآمد در نوزاد است.
• تجربه یک مادر در وی مام: یکی از مادران نگران در وب‌سایت ما نوشته بود: «احساس می‌کنم پسرم به سختی نفس می‌کشد چون فقط شکمش تکان می‌خورد.» پس از توضیح تیم ما در مورد تنفس شکمی، او با خیال راحت پاسخ داد: «انگار یک بار سنگین از روی دوشم برداشته شد! تمام این مدت فکر می‌کردم مشکلی وجود دارد.»

ویژگی دوم: تنفس پریودیک یا دوره‌ای (Periodic Breathing)

این مورد، شاید نگران‌کننده‌ترین الگوی طبیعی برای والدین باشد. تنفس پریودیک یک چرخه تنفسی است که در آن نوزاد برای چند ثانیه سریع و سطحی نفس می‌کشد، سپس ریتم تنفسش کند و منظم می‌شود و در نهایت برای چند ثانیه (معمولاً بین ۵ تا ۱۰ ثانیه) نفس کشیدن را متوقف می‌کند. پس از این مکث کوتاه، نوزاد دوباره شروع به نفس کشیدن می‌کند و این چرخه تکرار می‌شود.

• اهمیت موضوع: این الگو در نوزادان تازه متولد شده، به خصوص نوزادان نارس، بسیار شایع است و معمولاً تا چند ماهگی به تدریج از بین می‌رود. مرکز کنترل تنفس در مغز نوزاد هنوز به بلوغ کامل نرسیده است و این مکث‌های کوتاه، بخشی از فرآیند “کالیبراسیون” این سیستم است.
• نکته کلیدی برای تشخیص: در طول تنفس پریودیک، نوزاد هیچ علامت نگران‌کننده‌ای از خود نشان نمی‌دهد. رنگ پوستش طبیعی (صورتی) باقی می‌ماند، راحت به نظر می‌رسد و پس از مکث، خود به خود و بدون هیچ کمکی تنفس را از سر می‌گیرد. این تفاوت اصلی آن با آپنه است که در بخش‌های بعدی به آن خواهیم پرداخت.

ویژگی سوم: صداهای طبیعی و بامزه تنفس

مجاری تنفسی نوزادان بسیار باریک و نرم است. آن‌ها هنوز یاد نگرفته‌اند که چگونه به طور مؤثر مخاط و بزاق اضافی را مدیریت کنند. به همین دلیل، شنیدن انواع صداهای مختلف از سیستم تنفسی آن‌ها کاملاً طبیعی است.

• صدای خرناس کوتاه یا غُرغُر: این صداها معمولاً به دلیل تجمع مقدار کمی شیر یا مخاط در پشت گلو یا بینی ایجاد می‌شوند.
• صدای سوت مانند خفیف: این صدا می‌تواند به دلیل باریک بودن سوراخ‌های بینی ایجاد شود. تا زمانی که کودک راحت به نظر می‌رسد، جای نگرانی نیست.
• آه کشیدن و سکسکه: این‌ها نیز واکنش‌های کاملاً طبیعی سیستم عصبی در حال تکامل نوزاد هستند و اغلب در خواب رخ می‌دهند.

به طور خلاصه، تنفس نوزاد چگونه باید باشد؟ باید شکمی، گاهی نامنظم (پریودیک) و همراه با صداهای بامزه و خفیف باشد. تا زمانی که کودک شما آرام است، رنگ پوست خوبی دارد و به راحتی شیر می‌خورد، این الگوها بخشی از روند رشد طبیعی او هستند.

وقتی والدین تعداد تنفس نوزاد را چک می‌کنند، معمولاً به سایر شاخص‌های رشد هم حساس می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید اندازه نرمال دور سر نوزاد در سنین مختلف چطور باید باشد و چه زمانی نیاز به بررسی بیشتر است، مطالعه آن مطلب می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد.

آیا تند تند نفس کشیدن نوزاد طبیعی است؟ (بررسی تنفس سریع)

بله، در بسیاری از شرایط، تند تند نفس کشیدن نوزاد، که در علم پزشکی به آن تاکی‌پنه (Tachypnea) گفته می‌شود، کاملاً طبیعی است. نوزادان به طور کلی سرعت تنفس بسیار بالاتری نسبت به بزرگسالان دارند. اما مهم این است که بدانیم چه زمانی این تنفس سریع طبیعی است و چه زمانی می‌تواند یک علامت هشدار جدی باشد.

دلایل طبیعی برای تنفس سریع کودک در خواب

سیستم متابولیک نوزادان بسیار فعال است و نیاز آن‌ها به اکسیژن نسبت به جثه‌شان بیشتر است. این خود یکی از دلایل اصلی سرعت بالای تنفس آن‌هاست. علاوه بر این، شرایط زیر می‌تواند باعث افزایش موقتی و طبیعی سرعت تنفس شود:

• چرخه‌های خواب (REM Sleep): خواب انسان از مراحل مختلفی تشکیل شده است. در مرحله خواب فعال یا REM (حرکت سریع چشم)، فعالیت مغز افزایش می‌یابد. در این مرحله، کاملاً طبیعی است که تنفس نوزاد سریع‌تر و نامنظم‌تر شود. حتی ممکن است دست‌ها و پاهای کوچکش را تکان دهد یا لبخند بزند. این یک بخش سالم از چرخه خواب است.
• گرمای بیش از حد: نوزادان نمی‌توانند مانند بزرگسالان با عرق کردن دمای بدن خود را به راحتی تنظیم کنند. اگر لباس زیاد به نوزاد بپوشانید یا دمای اتاق بالا باشد، بدنش برای خنک شدن تلاش می‌کند و یکی از راه‌های آن، افزایش سرعت تنفس است.
• پس از گریه یا هیجان: اگر نوزاد شما قبل از خواب یک دوره گریه شدید داشته باشد، طبیعی است که تا مدتی پس از آرام شدن، تنفسش سریع‌تر از حد معمول باقی بماند تا “کمبود اکسیژن” ناشی از گریه را جبران کند.
• رویا دیدن: بله، نوزادان هم رویا می‌بینند! محتوای رویاهایشان مشخص نیست، اما هیجانات ناشی از آن می‌تواند باعث تغییر در ضربان قلب و سرعت تنفسشان شود.

چه زمانی تنفس سریع یک زنگ خطر است؟

این مهم‌ترین بخش ماجراست. تفاوت کلیدی بین تنفس سریع طبیعی و تنفس غیر طبیعی نوزاد که نشان‌دهنده دیسترس یا زجر تنفسی است، در علائم همراه آن نهفته است. اگر تند تند نفس کشیدن نوزاد در خواب با هر یک از علائم زیر همراه بود، باید آن را جدی بگیرید و فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
لیست علائم خطر همراه با تنفس سریع:

• رتراکسیون یا کشیدگی عضلات قفسه سینه (Retractions): این یکی از واضح‌ترین نشانه‌های تلاش زیاد برای نفس کشیدن است. به فضای بین دنده‌های نوزاد، زیر قفسه سینه، یا بالای استخوان ترقوه نگاه کنید. اگر با هر نفس، این قسمت‌ها به شدت به داخل کشیده می‌شوند، یعنی کودک برای وارد کردن هوا به ریه‌هایش به سختی تلاش می‌کند.
• باز شدن پره‌های بینی (Nasal Flaring): اگر سوراخ‌های بینی نوزاد با هر دم به وضوح گشاد و باز می‌شوند، این یک واکنش غیرارادی برای باز کردن راه هوایی و دریافت اکسیژن بیشتر است و یک علامت کلاسیک از دیسترس تنفسی محسوب می‌شود.
• تغییر رنگ پوست (Cyanosis): به رنگ لب‌ها، زبان و بستر ناخن‌های نوزاد دقت کنید. اگر رنگ آن‌ها به سمت آبی یا خاکستری متمایل شده است، این نشانه کمبود اکسیژن در خون است و یک وضعیت اورژانسی است.
• صدای ناله یا خرخر مداوم (Grunting): اگر نوزاد در انتهای هر بازدم یک صدای ناله مانند کوتاه و مداوم ایجاد می‌کند، این تلاش بدن برای باز نگه داشتن کیسه‌های هوایی کوچک در ریه‌هاست. این صدا با غُرغُرهای طبیعی تفاوت دارد و نشان‌دهنده یک مشکل جدی است.
• حرکت سر (Head Bobbing): اگر با هر نفس، سر نوزاد به سمت جلو و عقب حرکت می‌کند، او در حال استفاده از عضلات گردن خود برای کمک به تنفس است که این نیز یک علامت خطر است.
• بی‌قراری شدید یا بی‌حالی مفرط: نوزادی که مشکل تنفسی دارد، ممکن است بسیار تحریک‌پذیر و بی‌قرار باشد یا برعکس، به شدت بی‌حال، خواب‌آلود و بی‌تفاوت به نظر برسد.

از نظر متخصصان وی مام، قانون طلایی این است: تنفس سریع به تنهایی معمولاً نگران‌کننده نیست، اما تنفس سریع به همراه هر یک از علائم بالا، همیشه یک اورژانس پزشکی است.

تنفس تنها یکی از بخش‌های مهم معاینه نوزاد است و بهتر است در کنار سایر ارزیابی‌ها بررسی شود. نگاهی به جدول آزمایش ها و چکاپ ماهانه نوزادان کمک می‌کند بدانید در هر ماه چه آزمایش‌ و معاینه‌ای لازم است تا از سلامت کلی کوچولو مطمئن شوید.

تنفس نامنظم کودک در خواب؛ الگویی طبیعی یا زنگ خطر؟

همانطور که قبلاً اشاره کردیم، تنفس نامنظم کودک در خواب، به ویژه الگوی تنفس پریودیک، در ماه‌های اولیه زندگی یک پدیده کاملاً طبیعی و مورد انتظار است. مرکز کنترل تنفس در مغز نوزاد هنوز در حال یادگیری و تنظیم خود است. این مکث‌های کوتاه و تغییر ریتم، بخشی از این فرآیند یادگیری هستند. اما یک خط باریک بین این الگوی طبیعی و یک وضعیت پزشکی جدی به نام “آپنه” وجود دارد.

تفاوت حیاتی: تنفس پریودیک در مقابل آپنه خواب نوزاد

بسیاری از والدین این دو را با هم اشتباه می‌گیرند و این اشتباه می‌تواند منجر به اضطراب بی‌مورد یا غفلت از یک مشکل واقعی شود. بیایید این دو را به طور دقیق مقایسه کنیم تا برای همیشه تفاوتشان را به خاطر بسپارید.

• تنفس پریودیک (Periodic Breathing) – الگوی طبیعی:
  • مدت زمان مکث: کوتاه، معمولاً کمتر از ۱۵ ثانیه (اغلب ۵ تا ۱۰ ثانیه).
  • علائم همراه: هیچ! رنگ پوست نوزاد طبیعی باقی می‌ماند، ضربان قلبش تغییر نمی‌کند و پس از مکث، به طور خودکار و آرام به تنفس ادامه می‌دهد.
  • واکنش نوزاد: کاملاً آرام و در خواب عمیق است.
  • چه باید کرد؟ هیچ. فقط مشاهده کنید و به یاد داشته باشید که این طبیعی است.
• آپنه خواب نوزاد (Apnea of Infancy) – زنگ خطر:
  • مدت زمان مکث: طولانی، معمولاً ۲۰ ثانیه یا بیشتر. یا مکثی کوتاه‌تر که با علائم دیگر همراه است.
  • علائم همراه: این بخش کلیدی است. آپنه اغلب با تغییر رنگ پوست (کبودی دور لب‌ها یا صورت)، شل شدن بدن (کاهش تون عضلانی) یا کاهش ضربان قلب (برادی‌کاردی) همراه است.
  • واکنش نوزاد: ممکن است نوزاد پس از مکث، با یک نفس عمیق و صدادار (شبیه به نفس نفس زدن) یا با یک تکان ناگهانی، تنفس را از سر بگیرد. گاهی نیز برای شروع مجدد تنفس به تحریک (مانند لمس کردن یا تکان دادن) نیاز دارد.
  • چه باید کرد؟ این یک وضعیت اورژانسی است. اگر شاهد چنین اپیزودی بودید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

یک سناریوی عملی برای درک بهتر:
سناریو ۱ (طبیعی): شما در حال تماشای نوزاد دو ماهه خود هستید. او برای ۸ ثانیه نفس نمی‌کشد. شما قلبتان می‌ریزد، اما سپس می‌بینید که یک نفس آرام می‌کشد و به خوابش ادامه می‌دهد. رنگش کاملاً صورتی و بدنش آرام است. این تنفس پریودیک است.

سناریو ۲ (خطرناک): شما متوجه می‌شوید نوزادتان برای حدود ۱۵ ثانیه است که نفس نکشیده. به صورتش نگاه می‌کنید و می‌بینید که دور لب‌هایش کمی تیره شده و بدنش شل به نظر می‌رسد. شما به آرامی به پشتش می‌زنید و او با یک نفس عمیق و صدادار به حالت عادی برمی‌گردد. این یک اپیزود آپنه بوده و نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد.

به خاطر داشته باشید که آپنه در نوزادان نارس شایع‌تر است، اما می‌تواند در نوزادان ترم نیز به دلایل مختلفی مانند عفونت، مشکلات عصبی یا رفلاکس شدید رخ دهد. هرگونه مکث تنفسی طولانی یا همراه با تغییر رنگ، نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک است.

برخی مادرها وقتی تنفس نوزاد را بررسی می‌کنند، دوست دارند از سلامت حواس دیگر او هم مطمئن شوند. اگر کنجکاوید بدانید تست بینایی نوزاد در خانه چطور انجام می‌شود و چه نشانه‌هایی طبیعی محسوب می‌شوند، پیشنهاد می‌شود آن مطلب را مطالعه کنید.

تنفس صدادار کودک در خواب؛ از خرخر تا خس‌خس

در سکوت شب، هر صدای کوچکی از گهواره نوزاد می‌تواند بلند و نگران‌کننده به نظر برسد. اما خبر خوب این است که بیشتر صداهای تنفسی که از نوزادان می‌شنویم، بی‌خطر هستند و صرفاً به دلیل آناتومی منحصر به فرد و در حال رشد آن‌ها ایجاد می‌شوند. مجاری هوایی آن‌ها باریک، نرم و گاهی پر از مخاط است که باعث تولید ارکستری از صداهای مختلف می‌شود. با این حال، مهم است که تفاوت بین یک صدای بی‌خطر و صدایی که نشان‌دهنده یک مشکل است را بدانیم.

صداهای معمولاً بی‌خطر

• خرخر یا خرناس خفیف (Snoring): خرخر خفیف و گهگاه در نوزادان بسیار شایع است. این صدا معمولاً به دلیل لرزش بافت‌های نرم در پشت گلو یا وجود مقدار کمی مخاط یا شیر خشک شده در مجاری بینی ایجاد می‌شود.
  • راهکارهای کمکی: استفاده از یک دستگاه بخور سرد در اتاق می‌تواند به مرطوب نگه داشتن هوا و کاهش گرفتگی بینی کمک کند. همچنین، با تجویز پزشک، می‌توانید از قطره‌های سالین (آب‌نمک استریل) برای تمیز کردن بینی نوزاد استفاده کنید.
  • چه زمانی نگران‌کننده است؟ اگر خرخر نوزاد بسیار بلند، مداوم و شبیه به خرخر یک بزرگسال باشد و با مکث‌های تنفسی یا نفس نفس زدن همراه شود، می‌تواند نشانه آپنه خواب انسدادی یا بزرگی لوزه‌ها باشد و باید توسط پزشک بررسی شود.
• صدای قورت دادن، غُرغُر و جیک‌جیک: این صداها معمولاً به دلیل حرکت بزاق و مخاط در گلو ایجاد می‌شوند و بخشی طبیعی از زندگی یک نوزاد هستند.

صداهایی که نیاز به توجه دارند

برخی صداها می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل در بخش خاصی از دستگاه تنفسی باشند. یادگیری تفاوت آن‌ها به شما کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام کنید.

• خس‌خس سینه (Wheezing): این یک صدای زیر و سوت‌مانند است که معمولاً هنگام بازدم (بیرون دادن نفس) شنیده می‌شود. این صدا نشان می‌دهد که مجاری هوایی کوچک‌تر در عمق ریه‌ها تنگ یا ملتهب شده‌اند.
  • علل شایع: شایع‌ترین علت خس‌خس در نوزادان، برونشیولیت (اغلب ناشی از ویروس RSV) و آسم است. آلرژی‌ها و عفونت‌های تنفسی دیگر نیز می‌توانند باعث آن شوند.
  • چه باید کرد؟ هرگونه خس‌خس سینه در نوزاد، به خصوص اگر اولین بار باشد یا با سرفه و تنفس سخت همراه باشد، نیاز به ارزیابی فوری توسط پزشک دارد.
• استریدور (Stridor): این یک صدای خشن، بلند و جیغ‌مانند است که هنگام دم (داخل کشیدن نفس) شنیده می‌شود. این صدا نشان‌دهنده وجود انسداد یا تنگی در مجاری هوایی فوقانی (گلو، حنجره یا نای) است.
  • علل شایع: شایع‌ترین علت استریدور در کودکان، کروپ (Croup) است؛ یک عفونت ویروسی که باعث التهاب حنجره و نای می‌شود و اغلب با سرفه‌هایی شبیه به پارس سگ همراه است.
  • چه باید کرد؟ استریدور، به خصوص اگر ناگهانی شروع شود یا کودک در حال تقلا برای نفس کشیدن باشد، یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
• تنفس مرطوب یا قل‌قل مانند (Rattling): اگر صدای تنفس نوزاد شبیه به وجود مایع در سینه‌اش است، این معمولاً به دلیل تجمع مخاط در مجاری هوایی بزرگ‌تر است و نه در خود ریه‌ها. اغلب با یک سرفه یا عطسه برطرف می‌شود. اما اگر مداوم باشد و با تب یا بی‌حالی همراه شود، می‌تواند نشانه یک عفونت مانند برونشیت باشد.

و اما در مورد تنفس بد کودک در خواب؛ این مورد کمتر به مشکلات ساختاری تنفسی مربوط است. بوی بد دهان هنگام تنفس می‌تواند ناشی از بهداشت نامناسب دهان، باقی ماندن شیر در دهان، مشکلات گوارشی مانند رفلاکس، یا یک عفونت سینوسی یا گلو باشد. اگر این بو مداوم و آزاردهنده است، بهتر است با پزشک اطفال مشورت کنید.

گاهی مشکلات تنفسی همراه با اختلال در سیستم عصبی یا شنوایی دیده می‌شود، به همین دلیل ارزیابی‌های شنوایی هم اهمیت دارد. اگر می‌خواهید بدانید روش انجام تست کم شنوایی نوزاد در منزل چگونه است و چه علائمی باید جدی گرفته شود، آن مقاله راهنمای خوبی برای شماست.

نحوه شمارش تعداد تنفس نوزاد (و چرا این کار مهم است؟)

شمارش تعداد تنفس نوزاد در دقیقه یکی از ابزارهای حیاتی و در عین حال ساده‌ای است که والدین می‌توانند برای ارزیابی وضعیت سلامت فرزندشان از آن استفاده کنند. این عدد، که به آن نرخ تنفس (Respiratory Rate) می‌گویند، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وجود تب، عفونت یا مشکلات تنفسی به شما بدهد. اما برای اینکه این اطلاعات دقیق و قابل اعتماد باشند، باید شمارش را به روش صحیح انجام دهید.

آموزش قدم به قدم شمارش دقیق تنفس

بهترین زمان برای شمارش تنفس، زمانی است که کودک شما آرام، ساکت و ترجیحاً در خواب است. شمارش تنفس در هنگام گریه، بازی یا هیجان، عدد دقیقی از وضعیت استراحت او به شما نمی‌دهد.

1. مرحله اول: آماده‌سازی
   کودک را در یک وضعیت راحت قرار دهید، چه در آغوش شما و چه در تختش. لباس‌های روی سینه و شکم او را کنار بزنید تا بتوانید حرکات تنفسی را به وضوح ببینید.
2. مرحله دوم: مشاهده و لمس
   از آنجایی که نوزادان تنفس شکمی دارند، ساده‌ترین راه، تماشای بالا و پایین رفتن شکم آن‌هاست. می‌توانید دست خود را نیز به آرامی روی شکم یا سینه او قرار دهید تا حرکات را بهتر حس کنید.
3. مرحله سوم: شمارش برای یک دقیقه کامل
   با استفاده از یک ساعت یا تایمر گوشی، تعداد تنفس‌ها را برای ۶۰ ثانیه کامل بشمارید. هر چرخه کامل (یک بالا رفتن و یک پایین آمدن) به عنوان یک نفس شمرده می‌شود.

چرا شمارش برای یک دقیقه کامل الزامی است؟

ممکن است فکر کنید که می‌توانید تعداد تنفس را برای ۱۵ ثانیه بشمارید و در ۴ ضرب کنید، یا برای ۳۰ ثانیه بشمارید و در ۲ ضرب کنید. این روش برای بزرگسالان که تنفس منظمی دارند ممکن است کارساز باشد، اما برای نوزادان کاملاً اشتباه است.
همانطور که در بخش‌های قبل توضیح دادیم، تنفس نوزادان به طور طبیعی نامنظم و پریودیک است. آن‌ها ممکن است برای ۱۰ ثانیه سریع نفس بکشند و برای ۱۰ ثانیه بعدی آرام‌تر. اگر شما فقط یک بازه ۱۵ ثانیه‌ای را اندازه بگیرید، ممکن است به طور تصادفی یک دوره سریع یا یک دوره کند را ثبت کنید و به یک عدد کاملاً غیرواقعی برسید. شمارش برای یک دقیقه کامل، این نوسانات را در نظر گرفته و یک میانگین دقیق به شما می‌دهد.

اشتباهات رایج هنگام شمارش که باید از آن‌ها اجتناب کنید

• شمارش در زمان نامناسب: هرگز تعداد تنفس را زمانی که کودک در حال گریه، خنده، یا فعالیت است، به عنوان نرخ تنفس پایه ثبت نکنید.
• تخمین زدن: به چشمان خود اعتماد نکنید و عدد را تخمین نزنید. حتماً از یک تایمر استفاده کرده و با دقت بشمارید.
• ایجاد استرس در کودک: سعی کنید شمارش را بدون بیدار کردن یا اذیت کردن کودک انجام دهید. لمس آرام شما معمولاً کافی است.

طبق تجربه ما در وی مام، یادگیری این مهارت ساده می‌تواند به شما قدرت و آرامش زیادی بدهد. در صورت نگرانی، به جای اینکه به پزشک بگویید “فکر می‌کنم تنفسش تند است”، می‌توانید با اطمینان بگویید “نوزاد من در حالت استراحت، ۶۵ بار در دقیقه نفس می‌کشد.” این اطلاعات دقیق، به پزشک در تشخیص سریع‌تر و بهتر کمک شایانی می‌کند.

جدول تعداد تنفس در سنین مختلف (راهنمای عددی)

اکنون که می‌دانید چگونه تعداد تنفس را به درستی بشمارید، سوال بعدی این است: عدد به دست آمده طبیعی است یا خیر؟ نرخ تنفس طبیعی به شدت به سن کودک بستگی دارد. به طور کلی، هر چه کودک کوچک‌تر باشد، سرعت تنفس او بیشتر است. با رشد و تکامل ریه‌ها و سیستم قلبی-عروقی، این سرعت به تدریج کاهش می‌یابد.
جدول زیر یک راهنمای کلی از تعداد تنفس نرمال در دقیقه در کودکان در سنین مختلف و در حالت استراحت ارائه می‌دهد. این جدول می‌تواند به عنوان یک مرجع سریع برای شما عمل کند.

گروه سنی	تعداد تنفس نرمال در دقیقه (در حالت استراحت)
نوزاد (۰ تا ۱۲ ماه)	۳۰ تا ۶۰ بار
نوپا (۱ تا ۳ سال)	۲۴ تا ۴۰ بار
پیش‌دبستانی (۳ تا ۵ سال)	۲۲ تا ۳۴ بار
سن مدرسه (۶ تا ۱۲ سال)	۱۸ تا ۳۰ بار
نوجوان (۱۳ تا ۱۷ سال)	۱۲ تا ۲۰ بار

چگونه از این جدول به درستی استفاده کنیم؟

این جدول یک ابزار فوق‌العاده است، اما استفاده از آن نیازمند درک چند نکته کلیدی است:

• این اعداد برای حالت استراحت هستند: به یاد داشته باشید که این محدوده‌ها برای زمانی است که کودک آرام و در حالت استراحت است. عواملی مانند تب، گریه، درد یا فعالیت بدنی می‌توانند به طور موقت و طبیعی تعداد تنفس را به میزان قابل توجهی افزایش دهند. برای مثال، تب می‌تواند به ازای هر درجه سانتی‌گراد افزایش دما، نرخ تنفس را حدود ۷ تا ۱۰ بار در دقیقه بالا ببرد.
• یک بار اندازه‌گیری کافی نیست: اگر یک بار تعداد تنفس را شمردید و کمی بالاتر از محدوده بود، فوراً وحشت نکنید. چند دقیقه صبر کنید و دوباره اندازه‌گیری کنید. گاهی یک هیجان یا رویای کوچک می‌تواند باعث این افزایش موقتی شده باشد.
• روند و علائم همراه اهمیت دارند: مهم‌تر از یک عدد تنها، “روند” کلی و “علائم همراه” است. اگر تعداد تنفس کودک در خواب به طور مداوم بالاتر از محدوده طبیعی است و با علائم خطری که قبلاً ذکر کردیم (مانند رتراکسیون، کبودی، یا ناله) همراه است، اینجاست که باید نگران شوید و اقدام کنید.

این جدول به شما یک دید کلی می‌دهد تا بدانید تنفس طبیعی نوزاد در دقیقه چقدر است. آن را به عنوان یک راهنما در نظر بگیرید، نه یک قانون مطلق. همیشه به تصویر کلی سلامت و رفتار کودکتان توجه کنید و به غریزه والدین خود اعتماد نمایید.

خیلی از والدین هنگام بررسی تنفس طبیعی، این سؤال را دارند که نوزاد در دقیقه‌های اول تولد چه شرایطی داشته است. آشنایی با نمره آپگار بدو تولد نوزاد کمک می‌کند متوجه شوید پزشکان چه مواردی را بررسی می‌کنند و هر نمره چه معنایی برای سلامت کودک دارد.

کلام آخر وی‌مام

در پایان این بررسی جامع، می‌خواهیم این نکته کلیدی را یک بار دیگر یادآوری کنیم: بدن نوزاد شما یک سیستم هوشمند و شگفت‌انگیز است که با سرعتی باورنکردنی در حال رشد و تکامل می‌باشد. الگوهای تنفس کودک در خواب که شاید در نگاه اول برای شما عجیب، نامنظم یا حتی نگران‌کننده به نظر برسند، در اکثر قریب به اتفاق موارد، بخشی کاملاً طبیعی از این فرآیند رشد هستند. مهم‌ترین وظیفه شما به عنوان یک والد آگاه، نه ترسیدن از این الگوها، بلکه شناخت آن‌ها و آگاهی از علائم خطر واقعی است. به غریزه خود اعتماد کنید؛ شما فرزندتان را بهتر از هر کس دیگری می‌شناسید. اگر چیزی در درونتان به شما می‌گوید که وضعیت عادی نیست، در تماس با پزشک یا مراجعه به مرکز درمانی لحظه‌ای تردید نکنید. تیم وی مام همیشه در کنار شماست تا با ارائه اطلاعات معتبر و کاربردی، به شما در پیمودن این مسیر شیرین و پرچالش والدگری، قدرت و آرامش ببخشد.

آیا تنفس صدادار نوزاد همیشه خطرناک است؟

خیر، اغلب صداها مانند خرناس کوتاه یا آه کشیدن به دلیل مجاری تنفسی کوچک طبیعی هستند. اما صدای خس‌خس مداوم یا صدای جیغ مانند (استریدور) نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد.

چه زمانی برای تنفس سریع نوزاد باید فوراً به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر تنفس سریع با علائمی مانند کبودی لب یا صورت، به داخل کشیده شدن عضلات قفسه سینه، باز شدن پره‌های بینی هنگام نفس کشیدن، یا بی‌قراری شدید همراه بود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

نوزادم در خواب خرخر می‌کند، آیا این طبیعی است؟

خرخر خفیف و گهگاه، به خصوص اگر نوزاد سرماخورده نباشد، معمولاً به دلیل گرفتگی جزئی بینی است و طبیعی تلقی می‌شود. اما اگر دائمی، بلند و همراه با مکث تنفسی باشد، باید بررسی شود.

چطور بفهمم نوزادم در خواب به راحتی نفس می‌کشد؟

به رنگ پوستش (باید صورتی و طبیعی باشد)، حرکات سینه‌اش (باید آرام و منظم باشد، جز در تنفس پریودیک) و صدای تنفسش (نباید صدای ناله یا خس‌خس بدهد) توجه کنید. یک نوزاد آرام با رنگ پوست طبیعی، به راحتی نفس می‌کشد.