با افزایش سن، بدن ما دچار تغییراتی می‌شود. برخی از این تغییرات، مانند نیاز به بیدار شدن‌های مکرر در طول شب برای رفتن به دستشویی، ضعیف شدن جریان ادرار، یا احساس اینکه مثانه هیچ‌وقت به طور کامل خالی نمی‌شود، می‌توانند به تدریج وارد زندگی روزمره ما شوند. در وی مام، ما به خوبی می‌دانیم که این تغییرات، به خصوص زمانی که پای نام «پروستات» به میان می‌آید، می‌تواند سوالات و نگرانی‌های زیادی را برای شما و خانواده‌تان ایجاد کند.

می‌خواهیم در همین ابتدا خیال شما را راحت کنیم که شما تنها نیستید. بزرگ شدن خوش خیم پروستات یا BPH، بخشی طبیعی و بسیار شایع از روند افزایش سن در بسیاری از مردان است. در این راهنمای جامع و دلسوزانه، ما اینجا هستیم تا این علائم و نشانه های پروستات در مردان را به زبانی ساده و شفاف برای شما تشریح کنیم، تفاوت آن با شرایط نگران‌کننده‌تر را روشن سازیم و به شما کمک کنیم تا با آگاهی و آرامش، این مرحله از زندگی را مدیریت کنید.

چرا پروستات بزرگ می‌شود؟

قبل از آنکه به سراغ لیست بلند بالای علائم برویم، بهتر است بفهمیم که اصلاً بزرگ شدن پروستات خوش خیم چرا اتفاق می افتد. درک علت، به ما کمک می‌کند تا با دیدی بازتر به نشانه‌ها نگاه کنیم و از ترس‌های بیهوده فاصله بگیریم. این فرآیند بسیار ساده‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید.

پروستات دقیقاً چیست و چه کار می‌کند؟

پروستات یک غده کوچک به اندازه گردو است که تنها در بدن مردان وجود دارد. این غده در عمق لگن، درست زیر مثانه قرار گرفته و مجرای ادرار که ادرار را از مثانه به بیرون هدایت می‌کند را مانند یک حلقه در آغوش گرفته است. وظیفه اصلی آن، تولید مایعی است که بخش مهمی از مایع منی را تشکیل می‌دهد و به تغذیه و تحرک اسپرم‌ها کمک می‌کند. به دلیل همین موقعیت استراتژیک، هرگونه تغییر در اندازه پروستات می‌تواند مستقیماً بر سیستم ادراری تاثیر بگذارد.

هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) چیست؟

این نام کامل و علمی شرایطی است که در زبان عامیانه به آن «بزرگ شدن پروستات» می‌گوییم. هایپرپلازی به معنای افزایش تعداد سلول‌ها و خوش‌خیم به این معنی است که این رشد، سرطانی نیست. پس علائم هایپرپلازی خوش خیم پروستات ناشی از یک فرآیند غیرسرطانی است.

تصور کنید مجرای ادرار شما مانند یک شلنگ نرم است و پروستات مانند یک گیره دور آن قرار دارد. با افزایش سن، این گیره به تدریج بزرگ‌تر و تنگ‌تر می‌شود و به شلنگ فشار می‌آورد. نتیجه چیست؟ جریان آب یا همان ادرار، ضعیف، باریک و منقطع می‌شود. تمام علائم بیماری بزرگ شدن پروستات از همین فشار مکانیکی ساده سرچشمه می‌گیرند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ علم پزشکی دو عامل اصلی را مقصر می‌داند:

1. سن: بزرگ شدن پروستات بخشی طبیعی از روند پیری در مردان است. این فرآیند معمولاً از حدود ۴۰ سالگی شروع می‌شود و با گذشت هر دهه، شیوع آن بیشتر و بیشتر می‌شود.
2. هورمون‌ها: به نظر می‌رسد تغییرات در تعادل هورمون‌های مردانه، به ویژه هورمونی به نام دی‌هیدروتستوسترون یا DHT که از تستوسترون مشتق می‌شود، نقش کلیدی در تحریک رشد سلول‌های پروستات دارد.

بنابراین، بزرگ شدن پروستات یک بیماری نیست، بلکه یک وضعیت مرتبط با سن است.

علائم و نشانه‌های پروستات چیست؟

حالا که با دلیل اصلی آشنا شدیم، بیایید به طور دقیق بررسی کنیم که علائم و نشانه های پروستات چیست. این علائم که به آنها علائم دستگاه ادراری تحتانی یا LUTS نیز گفته می‌شود، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: علائم انسدادی که مربوط به مشکل در تخلیه ادرار هستند و علائم تحریکی که مربوط به مشکل در ذخیره‌سازی ادرار در مثانه هستند.

علائم انسدادی

این گروه از نشانه های پروستات بزرگ شده به دلیل فشار فیزیکی پروستات بر مجرای ادرار ایجاد می‌شوند و فرآیند تخلیه را با مشکل مواجه می‌کنند:

• جریان ضعیف ادرار: شاید شایع‌ترین شکایت این باشد که فشار و قدرت جریان ادرار مانند گذشته نیست و به جای یک جریان قوی، به صورت باریک و ضعیف خارج می‌شود.
• نیاز به زور زدن برای شروع ادرار (Hesitancy): فرد برای شروع فرآیند ادرار کردن نیاز به تقلا و فشار آوردن دارد. انگار که موتور مثانه برای روشن شدن نیاز به چند استارت دارد.
• جریان منقطع (Intermittency): جریان ادرار در حین تخلیه، چندین بار قطع و وصل می‌شود و به صورت یکنواخت و پیوسته نیست.
• قطره قطره آمدن ادرار در انتها (Terminal Dribbling): پس از اتمام ادرار و زمانی که فرد فکر می‌کند کار تمام شده، چند قطره ادرار به صورت ناخواسته نشت می‌کند که می‌تواند باعث خیس شدن لباس زیر شود.
• احساس عدم تخلیه کامل: یکی از آزاردهنده‌ترین علائم این است که فرد حتی پس از اتمام ادرار کردن، همچنان حس می‌کند مقداری ادرار در مثانه‌اش باقی مانده است.

علائم تحریکی

این گروه از علائم، در واقع واکنش مثانه به انسداد است. وقتی مثانه برای تخلیه ادرار در برابر یک مجرای تنگ، مجبور است سخت‌تر کار کند، دیواره‌های آن به تدریج ضخیم‌تر و حساس‌تر می‌شوند. این مثانه حساس، با مقدار کمی ادرار نیز تحریک شده و پیام نیاز به تخلیه را صادر می‌کند.

• تکرر ادرار (Frequency): نیاز به ادرار کردن در فواصل زمانی کوتاه در طول روز. فرد ممکن است حس کند هر یک یا دو ساعت یکبار نیاز به رفتن به دستشویی دارد.
• احساس فوریت در ادرار (Urgency): این یک حس ناگهانی، شدید و غیرقابل کنترل برای ادرار کردن است. فرد حس می‌کند اگر فوراً خود را به دستشویی نرساند، کنترل خود را از دست خواهد داد.
• بیدار شدن‌های مکرر در شب یا ناکچوری (Nocturia): این یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که مردان را به پزشک می‌کشاند. نیاز به بیدار شدن دو یا چند بار در طول شب برای تخلیه ادرار که کیفیت خواب را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• بی‌اختیاری فوریتی (Urge Incontinence): در موارد شدیدتر، احساس فوریت آنقدر قوی است که فرد قبل از رسیدن به دستشویی، کنترل خود را از دست داده و مقداری ادرار نشت می‌کند.

علائم بزرگ شدن خوش خیم پروستات (BPH)

دسته علائم	نشانه‌ها (علائم)	توضیح ساده
علائم انسدادی (مشکلات در تخلیه)	جریان ضعیف ادرار، زور زدن برای شروع، جریان منقطع، قطره قطره آمدن در انتها، عدم تخلیه کامل	مشکلاتی که به دلیل تنگ شدن مجرای ادرار، در فرآیند خالی کردن مثانه ایجاد می‌شود.
علائم تحریکی (مشکلات در ذخیره‌سازی)	تکرر ادرار (روز و شب)، احساس فوریت در ادرار کردن، بی‌اختیاری فوریتی	مشکلاتی که به دلیل کارکرد بیش از حد و حساس شدن مثانه برای جبران انسداد ایجاد می‌شود.

آیا علائم ظاهری بزرگ شدن پروستات وجود دارد؟

این یک سوال رایج است. پاسخ کوتاه خیر است. علائم ظاهری بزرگ شدن پروستات وجود ندارد. این یک مشکل داخلی است و هیچ نشانه بیرونی مانند تورم، قرمزی یا تغییر شکل در بدن ایجاد نمی‌کند. تمام علائم به عملکرد سیستم ادراری مربوط می‌شوند.

برای آشنایی با روش‌های ساده و قابل‌اعتماد جهت بررسی علائم اولیه، توصیه می‌کنیم مقاله‌ی نحوه تشخیص پروستات در خانه را مطالعه کنید تا بتوانید آگاهانه‌تر وضعیت خود را پیگیری کنید.

تفاوت نشانه های پروستات خوش خیم و علائم سرطان

می‌رسیم به بزرگترین و اصلی‌ترین نگرانی. با دیدن این علائم، بسیاری از مردان فوراً به یاد سرطان پروستات می‌افتند و دچار اضطراب شدیدی می‌شوند. بسیار مهم است که بدانیم اگرچه علائم می‌توانند شبیه باشند، اما این دو بیماری کاملاً از هم مجزا هستند.

چرا علائم این دو بیماری انقدر شبیه به هم هستند؟

دلیل این شباهت، صرفاً آناتومیک است. هم تومور سرطانی و هم رشد خوش‌خیم پروستات، هر دو در یک فضای کوچک در حال رشد هستند و هر دو می‌توانند به مجرای ادرار که از وسط این غده عبور می‌کند، فشار بیاورند. به همین دلیل است که هر دو می‌توانند علائم ادراری مشابهی ایجاد کنند. اما همانطور که در مقالات دیگر وی مام توضیح داده‌ایم، ماهیت سلول‌ها و رفتار بیماری در این دو حالت کاملاً متفاوت است.

اگرچه تشخیص قطعی فقط و فقط بر عهده پزشک است، اما برخی علائم وجود دارند که به عنوان «پرچم قرمز» شناخته می‌شوند و احتمال وجود یک مشکل جدی‌تر از BPH را مطرح می‌کنند. دیدن این علائم نباید باعث وحشت شما شود، بلکه باید شما را تشویق کند که در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید:

• وجود خون در ادرار یا مایع منی: این علامت هرگز در BPH طبیعی نیست و همیشه نیاز به بررسی دارد.
• درد مداوم در ناحیه کمر، لگن، ران‌ها یا استخوان‌ها: این می‌تواند نشانه پیشرفت بیماری به استخوان‌ها باشد.
• کاهش وزن ناخواسته و بدون دلیل مشخص.
• شروع سریع و ناگهانی علائم شدید ادراری، به خصوص در سنین پایین‌تر.
• درد در هنگام انزال.

تاکید می‌کنیم که این علائم نیز می‌توانند دلایل دیگری داشته باشند، اما بررسی آنها توسط پزشک ضروری است.

علائم بزرگ شدن پروستات در جوانان چیست؟

بسیاری از مردان جوان با مشاهده برخی علائم ادراری نگران می‌شوند و می‌پرسند آیا ممکن است در سنین پایین نیز دچار بزرگی پروستات شوند. بیایید این موضوع را به طور خاص بررسی کنیم.

چرا BPH در مردان جوان یک اتفاق نادر است؟

همانطور که قبلاً اشاره کردیم، BPH به شدت با روند افزایش سن و تغییرات هورمونی مرتبط با آن گره خورده است. این فرآیند یک شبه اتفاق نمی‌افتد، بلکه نتیجه سال‌ها تاثیر تدریجی هورمون‌ها بر غده پروستات است. به همین دلیل، دیدن علائم بزرگ شدن پروستات در جوانان به دلیل BPH بسیار بسیار نادر است و تقریباً می‌توان گفت در مردان زیر ۴۰ سال رخ نمی‌دهد.

پس علت نشانه های پروستات در جوانان چیست؟

اگر یک مرد جوان علائمی مانند تکرر ادرار، سوزش یا جریان ضعیف را تجربه می‌کند، علت آن به احتمال زیاد یکی از موارد زیر است:

• پروستاتیت (Prostatitis): این شایع‌ترین علت نشانه های پروستات در جوانان است. پروستاتیت به معنای التهاب یا عفونت غده پروستات است. این وضعیت می‌تواند باعث علائم ادراری بسیار شبیه به BPH شود، اما اغلب با درد در ناحیه لگن، بین بیضه‌ها و مقعد، و گاهی تب و لرز نیز همراه است.
• عفونت‌های ادراری (UTIs): عفونت در مثانه یا مجرای ادرار نیز می‌تواند باعث تکرر، فوریت و سوزش ادرار شود.
• تنگی مجرای ادرار: گاهی به دلیل آسیب‌های قبلی یا عفونت‌ها، ممکن است قسمتی از مجرای ادرار تنگ شده و علائمی شبیه به انسداد ناشی از پروستات ایجاد کند.

نکته کلیدی این است که هر مرد جوانی که با این علائم روبرو می‌شود، باید برای تشخیص دقیق علت و دریافت درمان مناسب، حتماً به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کند.

علائم خطرناک پروستات که باید فوراً به پزشک مراجعه کنید

اگرچه علائم BPH معمولاً به تدریج پیشرفت می‌کنند، اما شرایطی وجود دارد که به عنوان اورژانس پزشکی تلقی شده و نیاز به اقدام فوری دارند. شناخت این علائم برای حفظ سلامت شما و جلوگیری از آسیب‌های جدی به سیستم ادراری حیاتی است.

احتباس کامل ادرار

این جدی‌ترین عارضه BPH است. در این حالت، پروستات آنقدر بزرگ شده که مجرای ادرار را به طور کامل مسدود می‌کند و فرد با وجود احساس شدید پر بودن مثانه، مطلقاً قادر به دفع حتی یک قطره ادرار نیست. این وضعیت با درد شدید و فزاینده در زیر شکم همراه است و یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود. در صورت بروز این حالت، باید فوراً به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید تا با استفاده از سوند، مثانه شما تخلیه شود.

مشاهده خون در ادرار

دیدن خون در ادرار، چه به رنگ قرمز روشن و چه به رنگ چای، هرگز طبیعی نیست. اگرچه می‌تواند دلایل ساده‌ای مانند عفونت یا سنگ کلیه داشته باشد، اما همیشه باید به عنوان یک علامت جدی تلقی شده و احتمال وجود مشکلاتی مانند سرطان مثانه یا سرطان پروستات را در نظر گرفت. بنابراین، با اولین مشاهده خون در ادرار، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

علائم عفونت ادراری همراه با مشکلات پروستات

وقتی ادرار به خوبی از مثانه تخلیه نمی‌شود، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و ایجاد عفونت فراهم می‌شود. اگر علائم ادراری شما با تب، لرز، درد پهلو یا احساس ناخوشی عمومی همراه شد، این می‌تواند نشانه عفونت ادراری باشد که نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی دارد.
مواجهه با این علائم، به خصوص علائم خطرناک، می‌تواند برای شما و همسرتان بسیار استرس‌زا و نگران‌کننده باشد. صحبت با یک متخصص و دریافت راهنمایی در مورد قدم بعدی، می‌تواند به کاهش این اضطراب کمک کند. امروزه گزینه‌هایی مانند مشاوره آنلاین می‌تواند راهی سریع، آسان و محرمانه برای دریافت راهنمایی‌های اولیه و درک بهتر شرایط باشد.

کلام آخر ویمام

در پایان این بررسی دقیق، می‌خواهیم بر مهم‌ترین پیام تاکید کنیم: شناخت علائم بزرگ شدن پروستات، اولین و مهم‌ترین قدم برای مدیریت آن است. این علائم، اگرچه می‌توانند آزاردهنده باشند و بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارند، اما در اکثر قریب به اتفاق موارد، نشانه یک بیماری خوش‌خیم و قابل کنترل هستند، نه یک بیماری ترسناک. مهم‌ترین قدمی که می‌توانید بردارید این است که با مشاهده این نشانه‌ها، خجالت و نگرانی‌های بی‌مورد را کنار گذاشته و با یک پزشک متخصص اورولوژی مشورت کنید.

این کار به شما اطمینان می‌دهد که تشخیص صحیحی دریافت کرده و در صورت نیاز، بهترین و مناسب‌ترین مسیر درمانی را در پیش خواهید گرفت. به یاد داشته باشید که شما در این مسیر تنها نیستید. برای دریافت اطلاعات و مشاوره‌های بیشتر، وی مام همیشه در کنار شماست.

شایع‌ترین علامت اولیه بزرگ شدن پروستات چیست؟

معمولاً یکی از اولین و شایع‌ترین علائم، نیاز به بیدار شدن در شب برای ادرار کردن است که به آن ناکچوری می‌گویند. همچنین ضعیف شدن تدریجی جریان ادرار نیز یکی دیگر از نشانه‌های اولیه بسیار رایج است.

آیا استرس و اضطراب می‌تواند علائم ادراری پروستات را بدتر کند؟

بله. استرس و اضطراب می‌توانند باعث سفت شدن عضلات کف لگن و گردن مثانه شوند. این انقباض می‌تواند علائم تحریکی مانند تکرر و فوریت ادرار را به طور قابل توجهی تشدید کند.

آیا علائم بزرگ شدن پروستات خود به خود و بدون درمان از بین می‌روند؟

خیر. از آنجایی که بزرگ شدن پروستات یک فرآیند پیشرونده و وابسته به سن است، علائم آن معمولاً خود به خود بهبود نمی‌یابند و با گذشت زمان ممکن است به تدریج بدتر شوند. به همین دلیل مدیریت و درمان آنها اهمیت دارد.

آیا بزرگ شدن پروستات بر عملکرد و میل جنسی تاثیر مستقیم می‌گذارد؟

بیماری BPH به خودی خود تاثیری بر میل جنسی یا توانایی نعوظ ندارد. با این حال، برخی از داروهایی که برای درمان آن استفاده می‌شوند، ممکن است عوارض جانبی مانند کاهش میل جنسی یا اختلال در انزال داشته باشند که باید با پزشک در میان گذاشته شود.

برای بررسی علائم و مشکلات پروستات به چه متخصصی باید مراجعه کرد؟

پزشک متخصص در این زمینه، اورولوژیست یا همان متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و تناسلی است. این پزشکان بهترین مرجع برای تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با پروستات هستند.

منبع: houstonmethodist