تا حالا به این فکر کرده‌اید که بشقاب غذایتان می‌تواند هم باعث شروع یک حمله میگرنی شود و هم به بهترین ابزار دفاعی شما برای پیشگیری تبدیل شود؟ رابطه بین غذا و میگرن دقیقاً همین‌قدر حساس و پیچیده است. خیلی‌ها سال‌ها با میگرن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بی‌آنکه بدانند یک تکه پنیر، کمی شکلات یا حتی یک لیوان شیر می‌تواند دلیل اصلی روزهای سختشان باشد.

در این مقاله جامع از وی مام، می‌خواهیم به سراغ آشپزخانه برویم و به این سوال مهم جواب بدهیم: «برای میگرن چی بخوریم و چی نخوریم؟» اما نه فقط با یک لیست ساده از خوراکی‌های مجاز و ممنوع! هدف ما این است که به زبان ساده توضیح دهیم چرا بعضی غذاها می‌توانند محرک باشند و بعضی دیگر به محافظت از مغز میگرنی کمک کنند. از همه مهم‌تر، یاد می‌گیرید چطور محرک‌های شخصی خودتان را پیدا کنید و مثل یک کارآگاه غذایی، کنترل بشقاب و در نتیجه کنترل زندگی‌تان را به دست بگیرید.

ارتباط میگرن با غذا

این یکی از گیج‌کننده‌ترین سوالات برای مبتلایان به میگرن است: چرا یک غذا برای من محرک است اما برای دوستم که او هم میگرن دارد، هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند؟ یا چرا گاهی با خوردن یک تکه پیتزای پپرونی دچار حمله می‌شوم و گاهی هیچ اتفاقی نمی‌افتد؟ این سردرگمی کاملاً قابل درک است و پاسخ آن در دو مفهوم کلیدی نهفته است: «مغز حساس میگرنی» و «آستانه تحریک». درک این دو مفهوم به شما کمک می‌کند تا از احساس گناه یا محدودیت بیش از حد در مورد رژیم غذایی خود رها شوید و با دیدی علمی به بشقابتان نگاه کنید.

همانطور که در مقالات دیگر وی مام در مورد انواع میگرن توضیح داده‌ایم، میگرن یک بیماری عصبی با ریشه‌های قوی ژنتیکی است. این به چه معناست؟ یعنی مغز افراد مبتلا به میگرن به طور ذاتی به تغییرات محیطی و داخلی، بسیار حساس‌تر از دیگران است. سلول‌های عصبی آن به راحتی تحریک می‌شوند و در پاسخ به تغییرات جزئی، یک موج از فعالیت الکتریکی غیرعادی را آغاز می‌کنند. بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها حاوی ترکیبات شیمیایی طبیعی هستند که در افراد عادی هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما در یک مغز حساس میگرنی، می‌توانند جرقه‌ای باشند که یک آبشار التهابی و دردناک را آغاز می‌کند. مهم‌ترین این ترکیبات شیمیایی عبارتند از:

• تیرامین (Tyramine): این یک آمینواسید است که از تجزیه پروتئین‌ها به وجود می‌آید. هرچه یک ماده غذایی پروتئینی بیشتر بماند، فرآوری یا تخمیر شود، میزان تیرامین در آن بالاتر می‌رود. تیرامین می‌تواند باعث آزاد شدن ناگهانی ماده‌ای شیمیایی به نام نوراپی‌نفرین در مغز شود که این امر منجر به انقباض و سپس گشاد شدن سریع عروق خونی و در نتیجه، شروع یک سردرد ضربان‌دار می‌شود.
• هیستامین (Histamine): هیستامین ماده‌ای است که بدن ما به طور طبیعی در واکنش‌های آلرژیک آزاد می‌کند، اما در برخی غذاها نیز به مقدار زیاد وجود دارد. برخی افراد مبتلا به میگرن ممکن است دچار “عدم تحمل هیستامین” باشند، یعنی آنزیم کافی برای تجزیه هیستامین ورودی از غذاها را نداشته باشند. تجمع هیستامین در بدن می‌تواند باعث گشاد شدن عروق و شروع حمله میگرن شود.
• نیترات‌ها و نیتریت‌ها: این مواد شیمیایی به عنوان نگهدارنده به گوشت‌های فرآوری شده اضافه می‌شوند تا از رشد باکتری‌ها جلوگیری کرده و رنگ صورتی آن‌ها را حفظ کنند. این مواد در بدن به اکسید نیتریک تبدیل می‌شوند که یک گشادکننده قوی عروق خونی است.
• آسپارتام و مونوسدیم گلوتامات (MSG): این‌ها افزودنی‌های غذایی هستند. آسپارتام یک شیرین‌کننده مصنوعی و MSG یک بهبوددهنده طعم است. هر دوی این مواد به عنوان “اگزیتوتوکسین” شناخته می‌شوند، یعنی می‌توانند سلول‌های عصبی را بیش از حد تحریک کرده و باعث فعال شدن مسیرهای درد در مغز شوند.

این مفهوم کلیدی، پاسخ به این سوال است که چرا یک غذای خاص، همیشه باعث حمله نمی‌شود. مغز شما را مانند یک لیوان خالی در نظر بگیرید. هر محرکی (چه غذایی و چه غیر غذایی) مقداری آب داخل این لیوان می‌ریزد. این محرک‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• استرس ناشی از یک جلسه کاری مهم (مقداری آب در لیوان می‌ریزد)
• کمبود خواب شب گذشته (مقدار بیشتری آب اضافه می‌کند)
• تغییرات هورمونی قبل از دوره قاعدگی (سطح آب را بالاتر می‌برد)
• قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید (چند قطره دیگر اضافه می‌شود)
• و در نهایت، خوردن یک تکه پنیر چدار کهنه (این آخرین قطره است که لیوان را پر می‌کند!)

تا زمانی که سطح آب از لبه لیوان سرریز نکرده، حمله میگرن رخ نمی‌دهد. در یک روز آرام و با خواب کافی، ممکن است لیوان شما تقریباً خالی باشد و خوردن همان پنیر به تنهایی کافی نباشد تا آن را پر کند. اما در یک روز پراسترس و کم‌خواب، لیوان شما از قبل پر شده و همان تکه پنیر می‌تواند ماشه نهایی باشد. این پدیده «انباشت محرک‌ها» یا Stacking نام دارد و درک آن برای مدیریت میگرن حیاتی است. این به شما می‌آموزد که به جای ترسیدن از یک غذای خاص، به تصویر کلی زندگی روزمره خود نگاه کنید.

اگر به دنبال راه‌هایی طبیعی برای کاهش درد و کنترل حملات میگرن هستید، توصیه می‌کنیم مقاله‌ی بهترین روش درمان خانگی میگرن را مطالعه کنید تا با مؤثرترین درمان‌های خانگی و ساده برای تسکین این نوع سردرد آشنا شوید.

لیست غذا های مضر برای میگرن

حالا که با مکانیسم‌های کلی آشنا شدیم، بیایید به سراغ لیست مظنونان همیشگی برویم. به یاد داشته باشید، این لیست یک راهنماست، نه یک حکم قطعی. این لیست بر اساس گزارش‌های مکرر بیماران و تحقیقات علمی تهیه شده است. قرار نیست شما از همه این غذاها پرهیز کنید، بلکه باید با آگاهی بیشتری به آن‌ها نگاه کرده و با استفاده از روش‌هایی که در ادامه می‌گوییم، ارتباطشان را با سردردهای خودتان بسنجید. اینها غذاهایی که برای میگرن نباید خورد یا حداقل باید با احتیاط و آگاهی کامل مصرف شوند.

خانواده تیرامین

تیرامین شاید شناخته‌شده‌ترین و کلاسیک‌ترین محرک غذایی میگرن باشد. همانطور که گفتیم، این ماده در غذاهایی که فرآیند تخمیر، کهنگی، نمک‌سود شدن یا تجزیه پروتئین را طی کرده‌اند، به وفور یافت می‌شود. بنابراین، هرچه یک غذا تازه‌تر باشد، تیرامین کمتری دارد.

• پنیرهای کهنه و فرآوری شده: این‌ها در صدر لیست قرار دارند. پنیرهایی مانند چدار، بلوچیز، گورگونزولا، پارمزان، فتا، پنیر سوئیسی و پنیرهای دودی سرشار از تیرامین هستند. در مقابل، پنیرهای تازه و نرم مانند موتزارلا، ریکوتا، پنیر خامه‌ای و پنیر کاتیج معمولاً ایمن‌تر هستند.
• گوشت‌های فرآوری شده، دودی یا مانده: سوسیس، کالباس، پپرونی، هات‌داگ، سالامی و هر نوع گوشتی که حاوی مواد نگهدارنده نیترات و نیتریت باشد. همچنین گوشت یا مرغی که بیش از یک یا دو روز در یخچال مانده باشد، می‌تواند میزان تیرامین در آن افزایش یابد.
• برخی حبوبات و سبزیجات: باقلا، سویای تخمیر شده (مانند سس سویا، میسو، تمپه) و کلم‌ترش (کلم تخمیر شده) نیز حاوی تیرامین هستند.
• میوه‌های بیش از حد رسیده و خشکبار: به خصوص موزهای بسیار رسیده (که پوستشان لکه‌های سیاه دارد)، آووکادوهای نرم، انجیر و کشمش.

افزودنی‌های غذایی برای میگرن

این مواد شیمیایی که برای بهبود طعم یا شیرین کردن غذاها استفاده می‌شوند، می‌توانند محرک‌های قوی برای مغز حساس میگرنی باشند، زیرا مستقیماً بر روی سلول‌های عصبی اثر می‌گذارند.

• مونوسدیم گلوتامات (MSG): این بهبوددهنده طعم که طعم «اومامی» (طعم پنجم) را ایجاد می‌کند، در بسیاری از غذاهای رستورانی (به خصوص غذاهای آسیایی)، سوپ‌های آماده، سس‌های سالاد، چیپس‌ها و غذاهای کنسروی و یخ‌زده یافت می‌شود. سردرد ناشی از آن گاهی به «سندروم رستوران چینی» معروف است.
• آسپارتام و سایر شیرین‌کننده‌های مصنوعی: این مواد در نوشابه‌های رژیمی، ماست‌های کم‌چرب، آدامس‌های بدون قند، غلات صبحانه و بسیاری از محصولات «رژیمی» یا «بدون قند» دیگر وجود دارند.

کافئین و الکل برای میگرن

• قهوه برای میگرن: همانطور که در مقاله «درمان خانگی میگرن» توضیح دادیم، کافئین می‌تواند در شروع حمله مفید باشد. اما مصرف روزانه و زیاد آن (بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم یا حدود دو فنجان قهوه) بدن را به آن وابسته می‌کند. در این صورت، اگر یک روز قهوه خود را ننوشید یا حتی چند ساعت دیرتر بنوشید، ممکن است دچار سردرد شدید “ترک کافئین” شوید.
• الکل: الکل با گشاد کردن عروق خونی و ایجاد کم‌آبی، یک محرک شناخته‌شده است. شراب قرمز به دلیل داشتن تیرامین و هیستامین، قوی‌ترین محرک در این دسته محسوب می‌شود و حتی یک گیلاس از آن می‌تواند در افراد حساس، باعث شروع حمله شود.

لیست زیر شامل غذاهایی است که توسط درصد قابل توجهی از بیماران به عنوان محرک گزارش شده‌اند، اگرچه مکانیسم دقیق آن‌ها همیشه مشخص نیست:

• شکلات: این یکی از بحث‌برانگیزترین موارد است. در فروم‌هایی مانند نی‌نی‌سایت، بسیاری شکلات را مقصر اصلی می‌دانند. از نظر علمی، اگرچه شکلات حاوی موادی مانند فنیل‌اتیل‌آمین است، اما برخی تحقیقات جدید نشان می‌دهند که ممکن است هوس خوردن شکلات، خود یکی از علائم مرحله پیش‌درآمد میگرن باشد، نه علت آن. با این حال، برای بسیاری از افراد، شکلات یک محرک واقعی و قابل تکرار است.
• مرکبات: پرتقال، گریپ‌فروت و لیمو به دلیل داشتن ترکیبی به نام اکتوپامین، برای برخی افراد محرک هستند.
• پیاز و سیر: به خصوص به صورت خام.
• گوجه‌فرنگی.
• لبنیات: شیر، ماست، خامه و بستنی برای برخی افراد می‌توانند محرک باشند.

دسته غذایی محرک	مثال‌های رایج	جایگزین‌های بهتر
غذاهای حاوی تیرامین	پنیر کهنه، کالباس، سوسیس، سس سویا	پنیرهای تازه (موتزارلا، ریکوتا)، گوشت تازه پخته شده
افزودنی‌ها	نوشابه‌های رژیمی (آسپارتام)، چیپس (MSG)	آب طعم‌دار طبیعی، میان‌وعده‌های خانگی
نوشیدنی‌ها	شراب قرمز، آبجو	آب، دمنوش‌های گیاهی (بابونه، زنجبیل)
میوه‌ها و سبزیجات خاص	مرکبات، موز خیلی رسیده، پیاز خام	انواع توت‌ها، گیلاس، سبزیجات پخته شده

برخی نوشیدنی‌های طبیعی می‌توانند به کاهش شدت دردهای میگرنی کمک کنند. اگر به دنبال گزینه‌ای سالم و آرام‌بخش هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی بهترین دمنوش برای میگرن را مطالعه کنید تا با مؤثرترین دمنوش‌ها برای کنترل این سردردها آشنا شوید.

غذا های مفید برای میگرن

خبر خوب این است که رژیم غذایی فقط شامل پرهیز کردن و حذف کردن نیست. شما می‌توانید با افزودن هوشمندانه برخی مواد غذایی خاص به رژیم روزانه خود، به طور فعال به مبارزه با میگرن بپردازید و مغز خود را در برابر حملات مقاوم‌تر کنید. این غذاهای مفید برای میگرنی ها معمولاً حاوی مواد مغذی هستند که به آرام کردن سیستم عصبی، کاهش التهاب و بهبود عملکرد سلول‌های مغزی کمک می‌کنند.

غذاهای سرشار از منیزیم برای میگرن

منیزیم یک ماده معدنی حیاتی است که در بیش از ۳۰۰ واکنش بیوشیمیایی در بدن نقش دارد و گاهی به آن «ماده معدنی آرام‌بخش» می‌گویند. تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که افراد مبتلا به میگرن، اغلب سطح پایین‌تری از منیزیم در خون و مغز خود دارند. کمبود منیزیم می‌تواند باعث افزایش تحریک‌پذیری سلول‌های عصبی و انقباض عروق خونی شود. مصرف کافی منیزیم به آرام‌سازی عروق خونی، پایدار کردن غشای سلول‌های عصبی و کاهش آزادسازی مواد شیمیایی دردزا کمک می‌کند.

• منابع غنی از منیزیم:
  • سبزیجات برگ تیره: اسفناج، کلم‌پیچ، برگ چغندر.
  • دانه‌ها: تخم کدو (یک منبع فوق‌العاده)، دانه چیا، تخم کتان.
  • آجیل: بادام، بادام هندی (به صورت خام و بدون نمک).
  • حبوبات: لوبیا سیاه، نخود، عدس.
  • آووکادو و شکلات تلخ (بالای ۷۰٪ و در حد اعتدال).

غذاهای حاوی ویتامین B2 برای میگرن

ویتامین B2 نقش کلیدی در میتوکندری‌ها دارد. میتوکندری‌ها را به عنوان موتورخانه‌های تولید انرژی در تمام سلول‌های بدن، از جمله سلول‌های مغزی، در نظر بگیرید. یک نظریه معتبر در مورد میگرن این است که مغز افراد مبتلا در متابولیسم و تولید انرژی دچار نوعی نقص است و در زمان استرس، انرژی کم می‌آورد. مصرف کافی ویتامین B2 می‌تواند به بهبود عملکرد این موتورخانه‌ها و افزایش ذخایر انرژی مغز کمک کند.

• منابع غنی از ریبوفلاوین:
  • قارچ
  • تخم‌مرغ
  • گوشت گاو و بره (به خصوص جگر)
  • بادام و اسفناج
  • ماست ساده و شیر (البته اگر به لبنیات به عنوان یک محرک حساسیت ندارید)

اسیدهای چرب امگا-۳ برای میگرن

همانطور که می‌دانیم، التهاب (به خصوص التهاب عصبی) نقش کلیدی در درد میگرن دارد. رژیم غذایی غربی مدرن، سرشار از اسیدهای چرب امگا-۶ (موجود در روغن‌های گیاهی مانند روغن آفتابگردان و ذرت) است که می‌توانند پیش‌التهابی باشند. در مقابل، اسیدهای چرب امگا-۳ دارای خواص ضدالتهابی قوی هستند و می‌توانند به تعادل این مواد شیمیایی در بدن و کاهش التهاب عمومی کمک کنند.

• منابع غنی از امگا-۳:
  • ماهی‌های چرب آب‌های سرد: سالمون، ساردین، ماهی خال‌مخالی، شاه‌ماهی.
  • گردو (با احتیاط مصرف شود، زیرا برای برخی می‌تواند محرک باشد).
  • دانه‌های چیا و بذر کتان (حتماً باید آسیاب شوند تا امگا-۳ آن‌ها قابل جذب باشد)

متن انگلیسی:

Certain foods contain high amounts of minerals, vitamins, and fatty acids that may help prevent migraine attacks. Some drinks may also ease symptoms or prevent migraine triggers.

ترجمه متن:
برخی غذاها حاوی مقادیر زیادی مواد معدنی، ویتامین‌ها و اسیدهای چرب هستند که ممکن است به جلوگیری از حملات میگرن کمک کنند. برخی نوشیدنی‌ها نیز ممکن است علائم را کاهش دهند یا از محرک‌های میگرن جلوگیری کنند.

healthline

کدام میوه ها برای میگرن مفید و مضر هستند؟

میوه‌ها بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم هستند، اما در دنیای میگرن، همه میوه‌ها یکسان خلق نشده‌اند و می‌توانند نقش‌های متفاوتی داشته باشند. پاسخ به سوال «برای میگرن چه میوه ای بخوریم» نیازمند کمی دقت و توجه به ترکیبات شیمیایی موجود در هر میوه است.

چه میوه هایی برای میگرن مفید است؟

بهترین میوه برای میگرن، میوه‌ای است که قند پایینی داشته باشد تا باعث نوسانات قند خون نشود، آب فراوان برای هیدراتاسیون بدن فراهم کند و سرشار از ترکیبات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدان باشد که به مبارزه با استرس اکسیداتیو در مغز کمک می‌کنند.

• انواع توت‌ها (Berries): توت‌فرنگی، بلوبری، تمشک و شاه‌توت سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام آنتوسیانین هستند که خواص ضدالتهابی قوی دارند و قند آن‌ها نیز نسبتاً پایین است.
• گیلاس و آلبالو: این میوه‌ها نیز حاوی آنتوسیانین هستند و برخی مطالعات نشان داده‌اند که می‌توانند خواص ضدالتهابی مشابه داروهای NSAID داشته باشند.
• میوه‌های آبرسان: هندوانه، طالبی و خیار (که از نظر گیاه‌شناسی یک میوه است) به دلیل محتوای آب بسیار بالا (بیش از ۹۰٪)، به حفظ هیدراتاسیون بدن که برای پیشگیری از میگرن حیاتی است، کمک شایانی می‌کنند.
• گلابی و سیب (با پوست): این میوه‌ها نیز معمولاً به خوبی تحمل شده و انتخاب‌های ایمنی محسوب می‌شوند.

چه میوه هایی برای میگرن مضر است؟

برخی میوه‌ها به دلیل داشتن ترکیبات خاصی که قبلاً به آن‌ها اشاره کردیم، برای درصد قابل توجهی از افراد مبتلا به میگرن می‌توانند محرک باشند.

• مرکبات: پرتقال، گریپ‌فروت، لیمو و نارنگی به دلیل داشتن ترکیبی به نام اکتوپامین، که شبیه به تیرامین عمل می‌کند، برای برخی افراد محرک هستند.
• موز: این یک مورد کلاسیک است. موزهای سبز و کمی نارس معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما هرچه موز رسیده‌تر می‌شود و پوست آن شروع به سیاه شدن می‌کند، میزان تیرامین در آن به شدت افزایش می‌یابد.
• آووکادو: مانند موز، اگر بیش از حد رسیده و نرم باشد، می‌تواند محرک باشد.
• میوه‌های خشک: انجیر، خرما، آلو و کشمش اغلب حاوی تیرامین و همچنین مواد نگهدارنده سولفیت هستند که هر دو می‌توانند محرک‌های قوی باشند.
• آناناس و انبه: این میوه‌ها نیز توسط برخی از بیماران به عنوان محرک گزارش شده‌اند.

کلام آخر ویمام

در این راهنمای جامع، دیدیم که مدیریت غذاهای مفید و مضر میگرن یک استراتژی قدرتمند، علمی و کاملاً شخصی‌سازی شده برای کنترل این بیماری ناتوان‌کننده است. ارتباط بین بشقاب شما و درد میگرن، یک ارتباط واقعی و قابل مدیریت است، اما این به معنای ترس از غذا خوردن یا ایجاد یک رابطه وسواسی با آن نیست. برعکس، این به معنای به دست گرفتن کنترل، آگاهی، و توانمندسازی خودتان برای گرفتن تصمیمات هوشمندانه‌تر است. شما می‌توانید با یک رویکرد دقیق، رژیم غذایی خود را از یک میدان مین بالقوه، به یک ابزار درمانی قوی و موثر تبدیل کنید.

از نظر پزشکان وی مام، مهم‌ترین پیام این است که در این مسیر صبور باشید. شناسایی محرک‌ها یک فرآیند زمان‌بر است و نیازمند آزمون و خطا است. هدف نهایی، ایجاد یک الگوی غذایی پایدار و لذت‌بخش است که به شما احساس بهتری می‌دهد، نه یک رژیم سخت و محدودکننده که شما را از لذت‌های زندگی محروم کند. به بدن خود گوش دهید، با دقت یادداشت‌برداری کنید و در صورت نیاز، از کمک متخصصان (پزشک یا متخصص تغذیه) برای تدوین یک برنامه غذایی مناسب، به خصوص در شرایط حساسی مانند بارداری، بهره‌مند شوید. شما در این سفر تنها نیستید.

آیا واقعا پنیر و گردو برای میگرن ضرر دارد؟

پنیرهای کهنه و فرآوری شده به دلیل داشتن تیرامین بالا، یکی از قوی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین محرک‌های میگرن هستند. گردو نیز برای برخی افراد می‌تواند محرک باشد. اما این یک قانون کلی نیست و ممکن است شما به این موارد حساس نباشید و بهترین راه برای فهمیدن آن، استفاده از رژیم حذفی است.

چرا گاهی با خوردن یک غذا دچار میگرن می‌شوم و گاهی نمی‌شوم؟

این به دلیل پدیده «انباشت محرک‌ها» یا آستانه تحریک است. ممکن است در یک روز آرام و با خواب کافی، خوردن شکلات مشکلی ایجاد نکند، اما در یک روز پراسترس و کم‌خواب، همان مقدار شکلات ماشه شروع حمله را بکشد.

آیا باید تمام غذاهای مضر را برای همیشه از رژیمم حذف کنم؟

خیر لزوماً. پس از شناسایی محرک‌های قطعی خود از طریق رژیم حذفی، می‌توانید آن‌ها را به طور کامل حذف کنید یا مصرفشان را به شدت محدود نمایید. هدف، حذف غذاهایی است که «شخصاً» برای شما محرک هستند، نه حذف کورکورانه یک لیست بلندبالا.

آیا حذف کافئین باعث سردرد می‌شود؟

بله، اگر به مصرف روزانه کافئین عادت دارید، حذف ناگهانی آن باعث سردرد ترک کافئین می‌شود. اگر قصد حذف یا کاهش آن را دارید، این کار را باید به صورت تدریجی و در طی یک تا دو هفته انجام دهید تا از این عارضه جلوگیری کنید.

برای میگرن قاعدگی چه غذاهایی بخورم که دردم کمتر شود؟

در روزهای قبل از پریود، تمرکز بر روی مصرف غذاهای سرشار از منیزیم (مانند اسفناج و تخم کدو) و کاهش مصرف نمک و شکر برای جلوگیری از ورم، می‌تواند بسیار مفید باشد. همچنین، پرهیز از محرک‌های شناخته‌شده در این دوره حساس، اهمیت دوچندان دارد.

منبع: healthline , migrainedisorders