دوران بارداری یه دنیای تازه‌ست؛ پر از تغییر، حس‌های جدید و گاهی هم نگرانی. هر مادری توی این مسیر، فقط یه چیز براش مهمه: سلامت خودش و کوچولویی که داره تو دلش رشد می‌کنه. اما خب، بعضی وقتا اسم‌هایی می‌شنویم که یه‌جورایی نگرانمون می‌کنن — مثل «دکولمان جفت». شاید براتون سؤال باشه اصلاً یعنی چی؟ خطرناکه؟ باید چی‌کار کرد؟
توی این مطلب از وی‌مام قراره خیلی ساده و روشن، درباره‌ی دکولمان جفت،علائم جدا شدن جفت از جنین و اولین علامت جدا شدن جفت در مرحله سوم زایمان حرف بزنیم؛ اینکه چیه، چرا اتفاق می‌افته، چه علائمی داره و چطور میشه جلوی خطراتش رو گرفت. هدفمون اینه که با آگاهی بیشتر، آرامش و اطمینان بیشتری از بارداریتون لذت ببرید.

دکولمان جفت چیست؟

برای اینکه بفهمیم دکولمان جفت چیست، اول باید نقش جفت را در بارداری درک کنیم. جفت اندامی مهم است که در دوران بارداری در داخل رحم رشد می‌کند و به دیواره آن می‌چسبد. وظیفه اصلی جفت، برقراری ارتباط حیاتی بین مادر و جنین است. این اندام مهم، اکسیژن و مواد مغذی لازم را از خون مادر به جنین می‌رساند و مواد زائد را از جنین دور می‌کند. به زبان ساده، جفت خط زندگی جنین شماست.

حالا به سراغ دکولمان جفت برویم. دکولمان جفت یعنی چی؟ دکولمان جفت که به انگلیسی «Placental abruption» است به جدا شدن زودهنگام جفت، چه به صورت کامل و چه جزئی، از محل طبیعی چسبندگی خود به دیواره رحم، قبل از به دنیا آمدن نوزاد، اشاره دارد. این جدا شدن باعث خونریزی در محل اتصال می‌شود و می‌تواند جریان اکسیژن و مواد مغذی به جنین را مختل کند.

این اتفاق معمولاً در نیمه دوم بارداری، به‌خصوص در سه ماهه سوم، رخ می‌دهد، هرچند احتمال وقوع آن در زمان‌های دیگر بارداری نیز وجود دارد، اما کمتر شایع است.

نکته مهم اینجاست که این جدا شدن زودهنگام را با جدا شدن طبیعی جفت اشتباه نگیریم. به طور طبیعی، جفت پس از تولد نوزاد، طی مرحله سوم زایمان، از رحم جدا شده و خارج می‌شود. اما در دکولمان جفت، این اتفاق خیلی زودتر و زمانی که جنین هنوز داخل رحم است، رخ می‌دهد و همین موضوع آن را خطرناک می‌کند.

علت دکولمان جفت (جدا شدن جفت از جنین) چیست؟

شاید اولین سوالی که بعد از آشنایی با دکولمان جفت به ذهن می‌رسد این باشد که علت جدا شدن جفت از جنین یا رحم چه می‌تواند باشد؟ حقیقت این است که در بسیاری از موارد، علت دقیق و مشخصی برای دکولمان جفت پیدا نمی‌شود. اما پزشکان و محققان توانسته‌اند برخی عوامل را شناسایی کنند که خطر بروز این وضعیت را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند. دانستن این عوامل خطر به شما کمک می‌کند تا در صورت داشتن هر یک از آنها، هوشیارتر باشید و مراقبت‌های لازم را با دقت بیشتری دنبال کنید.

بیایید نگاهی دقیق‌تر به این عوامل خطر بیندازیم:

• فشار خون بالا: یکی از شایع‌ترین و مهم‌ترین عوامل خطر، فشار خون بالا در دوران بارداری است. این فشار خون بالا می‌تواند از قبل بارداری وجود داشته باشد یا در دوران بارداری ایجاد شود (پره‌اکلامپسی یا مسمومیت بارداری). فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی جفت آسیب برساند و علت کنده شدن جفت باشد.

• سابقه دکولمان جفت: اگر در بارداری قبلی خود تجربه دکولمان جفت داشته‌اید، متاسفانه احتمال تکرار آن در بارداری‌های بعدی بیشتر است. این موضوع اهمیت مراقبت‌های دقیق‌تر در بارداری‌های بعدی را نشان می‌دهد.

• ضربه یا آسیب به شکم: هرگونه ضربه شدید به شکم، چه در اثر سقوط، تصادف رانندگی یا خشونت خانگی، می‌تواند باعث جدا شدن ناگهانی جفت از دیواره رحم شود. به همین دلیل است که مراقبت از خود و پرهیز از موقعیت‌های پرخطر در بارداری اهمیت دارد.

• مصرف سیگار و مواد مخدر: سیگار کشیدن در دوران بارداری خطر بسیاری از عوارض، از جمله دکولمان جفت را افزایش می‌دهد. همچنین، مصرف مواد مخدر، به خصوص کوکائین، یکی از دلایل شناخته شده و قوی برای علت جدا شدن جفت از جنین است. این مواد با ایجاد انقباض در رگ‌های خونی، می‌توانند باعث جدا شدن جفت شوند.

• پارگی زودرس کیسه آب: اگر کیسه آب شما قبل از شروع دردهای زایمانی پاره شود، به خصوص اگر این اتفاق خیلی زودتر از موعد رخ دهد، خطر دکولمان جفت افزایش می‌یابد.

• سن مادر: اگرچه بارداری در هر سنی ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد، اما به طور کلی، مادران بالای ۳۵ یا ۴۰ سال کمی بیشتر در معرض خطر دکولمان جفت قرار دارند.

• بارداری چندقلویی: حمل دوقلو یا بیشتر، فشار بیشتری به رحم و جفت وارد می‌کند و می‌تواند خطر دکولمان را پس از زایمان اولین قل، افزایش دهد.

• مشکلات انعقادی خون: برخی اختلالات انعقادی که باعث لخته شدن بیش از حد خون می‌شوند (ترومبوفیلیا)، می‌توانند در ایجاد دکولمان نقش داشته باشند.

• ناهنجاری‌های رحمی یا فیبروم: وجود فیبروم‌های بزرگ در رحم یا شکل غیرطبیعی رحم می‌تواند در نحوه چسبیدن جفت اختلال ایجاد کرده و خطر جدا شدن آن را بیشتر کند.

• کاهش ناگهانی حجم مایع آمنیوتیک: از دست دادن سریع مقدار زیادی از مایع دور جنین نیز می‌تواند یکی از عوامل دخیل باشد.

شناخت این عوامل خطر دکولمان جفت به معنی این نیست که اگر یکی از آنها را دارید، حتماً دچار این عارضه خواهید شد. بلکه به این معناست که باید تحت مراقبت دقیق‌تری باشید و نسبت به علائم هشداردهنده هوشیارتر عمل کنید.

اولین علامت جدا شدن جفت در مراحل مختلف زایمان

حالا که می‌دانیم دکولمان جفت چیست و چه عواملی می‌توانند خطر آن را افزایش دهند، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها، شناخت علائم جدا شدن جفت از رحم است. تشخیص زودهنگام علائم و اقدام فوری، نقش بسیار مهمی در مدیریت این وضعیت و حفظ سلامت مادر و جنین دارد. به یاد داشته باشید که حتی اگر مطمئن نیستید، همیشه بهتر است احتیاط کنید و با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید.

شایع‌ترین علائم دکولمان جفت عبارتند از:

• خونریزی واژینال: این شایع‌ترین علامت است، اما شدت و نوع آن می‌تواند بسیار متفاوت باشد. خونریزی ممکن است از لکه‌بینی خفیف تا خونریزی شدید و ناگهانی متغیر باشد. رنگ خون نیز می‌تواند قرمز روشن (خون تازه) یا تیره و لخته‌ای (خون قدیمی‌تر) باشد. نکته بسیار مهم این است که گاهی اوقات خونریزی وجود دارد، اما از واژن خارج نمی‌شود و پشت جفت محبوس می‌ماند. به این حالت “دکولمان مخفی” می‌گویند. بنابراین، عدم وجود خونریزی واژینال به معنی رد قطعی دکولمان نیست.

• درد شکم یا کمردرد: این درد معمولاً به طور ناگهانی شروع می‌شود و می‌تواند بسیار شدید و مداوم باشد. برخی آن را شبیه به یک درد یا گرفتگی شدید و بی‌وقفه توصیف می‌کنند که با استراحت بهبود نمی‌یابد. این درد ممکن است فقط در شکم یا در کمر و یا هر دو ناحیه احساس شود.

• سفتی یا حساسیت رحم: یکی از نشانه‌های کلاسیک دکولمان، سفت شدن رحم است. ممکن است احساس کنید شکمتان به طور غیرعادی سفت شده و نسبت به لمس بسیار حساس و دردناک است. این سفتی ناشی از تجمع خون پشت جفت و تحریک عضلات رحم است.

• انقباضات رحمی مکرر: ممکن است دچار انقباضات رحمی شوید که تند تند و پشت سر هم اتفاق می‌افتند و برخلاف انقباضات طبیعی زایمان، بین آنها رحم شل نمی‌شود و درد ادامه دارد.

• کاهش حرکات جنین: اگر متوجه شدید که حرکات جنین شما به طور قابل توجهی کم شده یا متوقف شده است، این یک علامت هشدار جدی است و می‌تواند نشان‌دهنده نرسیدن اکسیژن کافی به جنین به دلیل جدا شدن قسمتی از جفت یا کل آن باشد. در چنین شرایطی باید فوراً به مرکز درمانی مراجعه کنید.

• علائم شوک در مادر: در موارد شدید دکولمان که با خونریزی زیاد همراه است، مادر ممکن است علائم شوک را نشان دهد، مانند: احساس سرگیجه یا ضعف شدید، رنگ‌پریدگی پوست، عرق سرد، تپش قلب سریع و افت فشار خون. این یک وضعیت اورژانسی است.

یادتان باشد شدت علائم به میزان جدا شدن جفت و مقدار خونریزی بستگی دارد. حتی دکولمان جفت خفیف هم نیاز به بررسی و مراقبت پزشکی دارد، زیرا ممکن است پیشرفت کند. هرگز علائم، حتی خفیف را نادیده نگیرید.

آیا جدا شدن بند ناف از جنین همان دکولمان جفت است؟

گاهی اوقات ممکن است در صحبت‌های عمومی یا جستجوهای اینترنتی با عبارت “علائم جدا شدن بند ناف از جنین” مواجه شوید و این سوال پیش بیاید که آیا این همان دکولمان جفت است؟ باید بگوییم که این عبارت از نظر پزشکی دقیق نیست و می‌تواند گمراه‌کننده باشد.

بند ناف، رابط بین جنین و جفت است و وظیفه انتقال خون را بین این دو بر عهده دارد. جفت نیز به دیواره رحم متصل است. مشکلاتی که مربوط به بند ناف می‌شوند، مانند گره خوردن بند ناف، کوتاه بودن یا بلند بودن بیش از حد آن، یا وضعیتی به نام پرولاپس بند ناف (بیرون افتادن بند ناف قبل از جنین در حین زایمان)، مسائلی جداگانه از دکولمان جفت هستند.

نگرانی اصلی در دکولمان جفت، جدا شدن خود جفت از دیواره رحم است که باعث اختلال در خون‌رسانی از مادر به جفت و سپس به جنین می‌شود.

جدا شدن قسمتی از جفت (دکولمان خفیف تا متوسط)

وقتی صحبت از دکولمان جفت می‌شود، شاید تصور کنید که همیشه جفت به طور کامل از رحم جدا می‌شود. اما همیشه اینطور نیست. در بسیاری از موارد، فقط جدا شدن قسمتی از جفت رخ می‌دهد. به این حالت دکولمان جزئی (Partial Abruption) یا دکولمان جفت خفیف تا متوسط گفته می‌شود.

در دکولمان جزئی، همانطور که از نامش پیداست، تنها بخش کوچکی از جفت از دیواره رحم کنده می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که علائم نسبت به دکولمان کامل، خفیف‌تر باشند. برای مثال، ممکن است خونریزی واژینال کمتر باشد، یا حتی همانطور که قبلاً اشاره شد، خونریزی خارجی وجود نداشته باشد و خون در پشت قسمتی که جدا شده جمع شود (که به آن هماتوم پشت جفت یا لخته خون پشت جفت می‌گویند). درد نیز ممکن است ملایم‌تر باشد یا به صورت گرفتگی‌های گاه به گاه احساس شود. گاهی ممکن است جدا شدن لبه جفت اتفاق بیفتد که باز هم نوعی دکولمان جزئی محسوب می‌شود.

ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا جدا شدن قسمتی از جفت هم خطرناک است؟ پاسخ مثبت است. اگرچه علائم ممکن است خفیف‌تر باشند، اما چند نکته مهم وجود دارد:

1. احتمال پیشرفت: دکولمان جزئی می‌تواند به مرور زمان پیشرفت کرده و به دکولمان کامل تبدیل شود.

2. تاثیر بر جنین: حتی جداشدگی کوچک هم می‌تواند بر خون‌رسانی به جنین تاثیر بگذارد و در طولانی مدت منجر به محدودیت رشد جنین شود.

3. خطر زایمان زودرس: وجود هماتوم یا تحریک ناشی از جداشدگی می‌تواند باعث شروع انقباضات و زایمان زودرس شود.

به همین دلیل، حتی اگر تشخیص دکولمان جفت خفیف یا هماتوم پشت جفت برای شما داده شد، نیاز به مراقبت و پیگیری دقیق پزشکی دارید. پزشک وضعیت شما و جنین را به دقت تحت نظر می‌گیرد تا از پیشرفت مشکل جلوگیری کرده و بهترین زمان و روش برای زایمان را تعیین کند. وجود خونریزی کم در بارداری یا لخته خون پشت جفت در سونوگرافی، همیشه باید جدی گرفته شود.

تشخیص دکولمان جفت چگونه است؟

با توجه به علائمی که ممکن است ناشی از دکولمان جفت باشند، چگونه پزشکان به تشخیص قطعی می‌رسند؟ تشخیص دکولمان جفت معمولاً یک فرآیند چند مرحله‌ای است که بر اساس ترکیبی از موارد زیر انجام می‌شود:

1. شرح حال و معاینه بالینی: اولین و یکی از مهم‌ترین قدم‌ها، گوش دادن به توضیحات شما در مورد علائمتان است. پزشک یا ماما سوالات دقیقی در مورد زمان شروع علائم، نوع و شدت درد، میزان و رنگ خونریزی، و همچنین حرکات جنین از شما خواهد پرسید. سابقه پزشکی شما، به خصوص سابقه فشار خون بالا یا دکولمان قبلی نیز بررسی می‌شود. سپس معاینه فیزیکی انجام می‌شود که شامل بررسی علائم حیاتی شما (فشار خون، نبض)، بررسی حساسیت و سفتی رحم با لمس شکم، و گاهی معاینه واژینال برای بررسی میزان خونریزی و وضعیت دهانه رحم است.

2. سونوگرافی: سونوگرافی یک ابزار مفید در بارداری است، اما در تشخیص دکولمان جفت محدودیت‌هایی دارد. سونوگرافی همیشه نمی‌تواند به طور قطعی دکولمان را نشان دهد، به خصوص اگر جداشدگی کوچک باشد یا تازه اتفاق افتاده باشد و هنوز لخته خون قابل مشاهده‌ای تشکیل نشده باشد. با این حال، سونوگرافی برای تشخیص دکولمان جفت بسیار مفید است زیرا:

   • می‌تواند به رد کردن علل دیگر خونریزی، مانند جفت سرراهی (پلاسنتا پرویا) کمک کند.

   • گاهی اوقات می‌تواند لخته خون یا هماتوم پشت جفت را نشان دهد که قویاً به نفع دکولمان است.

   • وضعیت جنین و میزان مایع آمنیوتیک را ارزیابی می‌کند.

3. مانیتورینگ قلب جنین (NST): این آزمایش که به آن تست بدون استرس هم می‌گویند، برای ارزیابی وضعیت سلامت جنین بسیار مهم است. با استفاده از دستگاهی که روی شکم شما قرار می‌گیرد، ضربان قلب جنین و الگوهای آن در پاسخ به حرکات خودش ثبت می‌شود. در صورت وجود دکولمان جفت و کاهش اکسیژن‌رسانی، ممکن است الگوهای غیرطبیعی در ضربان قلب جنین (دیسترس جنینی) مشاهده شود که نیاز به اقدام فوری دارد. مانیتورینگ قلب جنین همچنین انقباضات رحمی را ثبت می‌کند.

4. آزمایش خون: آزمایش خون بارداری می‌تواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد. بررسی سطح هموگلوبین و هماتوکریت می‌تواند به تشخیص کم‌خونی ناشی از خونریزی کمک کند. همچنین ممکن است آزمایش‌های انعقادی خون برای بررسی وجود اختلالات انعقادی مانند DIC (که یکی از عوارض شدید دکولمان است) درخواست شود.

در نهایت، معاینه دکولمان جفت و تشخیص آن اغلب بر اساس مجموعه شواهد بالینی (علائم مادر و معاینه) و نتایج تست‌ها (سونوگرافی و NST) صورت می‌گیرد. از آنجایی که دکولمان می‌تواند به سرعت پیشرفت کند، تشخیص و شروع مدیریت درمانی باید به سرعت انجام شود.

اگر جفت از جنین جدا شود چه میشود؟

سوال مهمی که بسیاری از مادران نگران می‌پرسند این است که اگر جفت از جنین جدا شود چه میشود؟ پاسخ به این سوال به عوامل مختلفی مانند شدت جداشدگی، سن بارداری در زمان وقوع، و سرعت تشخیص و شروع درمان بستگی دارد. اما به طور کلی، دکولمان جفت یک وضعیت جدی است و می‌تواند عوارض و خطرات دکولمان جفت قابل توجهی هم برای جنین و هم برای مادر به همراه داشته باشد.

عوارض برای جنین:

جفت، همانطور که گفتیم، مسئول رساندن اکسیژن و مواد مغذی به جنین است. وقتی جفت از دیواره رحم جدا می‌شود، این روند حیاتی مختل می‌گردد. خطرات دکولمان جفت برای جنین می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR): اگر دکولمان به صورت مزمن و جزئی باشد، ممکن است جنین مواد مغذی کافی دریافت نکند و رشدش کند شود.

• دیسترس جنینی (کمبود اکسیژن جنین): جدا شدن جفت می‌تواند باعث کاهش شدید یا قطع اکسیژن‌رسانی به جنین شود. این وضعیت که دیسترس جنینی نام دارد، بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به آسیب‌های مغزی یا حتی مرگ جنین شود.

• زایمان زودرس: دکولمان جفت یکی از دلایل اصلی زایمان زودرس است. بدن ممکن است در واکنش به جداشدگی جفت یا خونریزی، شروع به انقباضات زایمانی کند. نوزادان نارس با مشکلات متعددی مانند مشکلات تنفسی، عفونت و نارس بودن ارگان‌ها روبرو هستند.

• کم‌خونی در نوزاد: به دلیل خونریزی از سمت جفت، ممکن است نوزاد پس از تولد دچار کم‌خونی باشد.

• مرگ جنین یا نوزاد: متاسفانه در موارد شدید دکولمان، به خصوص اگر تشخیص و درمان با تاخیر صورت گیرد یا جداشدگی بسیار وسیع باشد، خطر مرگ جنین در داخل رحم یا مرگ نوزاد پس از تولد وجود دارد.

عوارض برای مادر:

عوارض دکولمان جفت فقط محدود به جنین نیست و می‌تواند سلامت مادر را نیز به طور جدی تهدید کند:

• خونریزی شدید (هموراژی): مهم‌ترین خطر برای مادر، خونریزی شدید است که می‌تواند قبل، حین یا خونریزی بعد از زایمان رخ دهد. این خونریزی گاهی آنقدر شدید است که نیاز به تزریق خون پیدا می‌شود.

• شوک هیپوولمیک: از دست دادن حجم زیادی خون می‌تواند منجر به شوک شود که با افت شدید فشار خون، افزایش ضربان قلب و نارسایی اعضای بدن همراه است.

• اختلالات انعقادی خون (DIC): در موارد شدید، ممکن است سیستم انعقادی بدن دچار اختلال شود (انعقاد منتشر داخل عروقی یا DIC). در این حالت، ابتدا لخته‌های کوچک زیادی در رگ‌ها تشکیل می‌شود و سپس به دلیل مصرف شدن فاکتورهای انعقادی، خونریزی شدید و غیرقابل کنترل رخ می‌دهد.

• نارسایی کلیه یا سایر ارگان‌ها: خونریزی شدید و شوک می‌تواند به کلیه‌ها و سایر ارگان‌های حیاتی مادر آسیب برساند.

• نیاز به هیسترکتومی: در موارد بسیار نادری که خونریزی پس از زایمان با روش‌های معمول کنترل نمی‌شود، ممکن است برای نجات جان مادر، نیاز به برداشتن رحم (هیسترکتومی) باشد.

• سندرم شیهان: آسیب به غده هیپوفیز به دلیل خونریزی شدید و افت فشار خون در حین یا پس از زایمان، می‌تواند منجر به کم‌کاری این غده مهم شود (این عارضه نادر است).

با توجه به این خطرات دکولمان جفت، مشخص می‌شود که چرا این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به اقدام سریع و مدیریت دقیق دارد.

درمان جدا شدن جفت از جنین

وقتی تشخیص دکولمان جفت داده می‌شود، تیم پزشکی باید به سرعت برای درمان جدا شدن جفت از جنین اقدام کند. درمان دکولمان جفت و نحوه مدیریت دکولمان جفت به چند عامل کلیدی بستگی دارد:

1. شدت جداشدگی: آیا دکولمان خفیف، متوسط یا شدید است؟

2. سن بارداری: جنین چقدر به زمان زایمان طبیعی نزدیک است؟ آیا ریه‌هایش تکامل یافته‌اند؟

3. وضعیت مادر: آیا مادر خونریزی فعال دارد؟ علائم حیاتی او پایدار است؟

4. وضعیت جنین: آیا جنین علائم دیسترس (کمبود اکسیژن) را نشان می‌دهد؟

بر اساس این عوامل، رویکردهای درمانی متفاوتی وجود دارد:

موارد خفیف و جنین نارس (معمولاً قبل از هفته ۳۴-۳۶ بارداری):

اگر جداشدگی جفت خفیف باشد، خونریزی شدید وجود نداشته باشد، وضعیت مادر پایدار باشد و جنین علائم دیسترس نشان ندهد، و سن بارداری هنوز کم باشد (جنین نارس باشد)، ممکن است پزشکان تلاش کنند تا حد امکان بارداری را ادامه دهند تا جنین فرصت بیشتری برای رشد و تکامل، به خصوص تکامل ریه‌ها، داشته باشد. اقدامات در این حالت معمولاً شامل موارد زیر است:

• بستری در بیمارستان: مادر باید حتماً در بیمارستان بستری شود تا تحت نظر دقیق باشد.

• مانیتورینگ دقیق: وضعیت مادر (فشار خون، نبض، میزان خونریزی) و وضعیت جنین (ضربان قلب با NST، حرکات جنین، گاهی سونوگرافی برای بررسی رشد و میزان مایع آمنیوتیک) به طور مداوم کنترل می‌شود.

• تجویز کورتیکواستروئیدها: کورتون برای ریه جنین تجویز می‌شود. این داروها به تسریع تکامل ریه‌های جنین کمک می‌کنند تا در صورت نیاز به زایمان زودرس، مشکلات تنفسی کمتری داشته باشد.

• استراحت: ممکن است استراحت در تخت توصیه شود، اگرچه شواهد علمی قطعی در مورد تاثیر استراحت مطلق بر بهبود نتیجه دکولمان محدود است و این تصمیم به شرایط فردی بستگی دارد.

هدف در این روش، خریدن زمان برای جنین است، اما به محض اینکه وضعیت مادر یا جنین ناپایدار شود یا دکولمان پیشرفت کند، زایمان انجام خواهد شد.

موارد متوسط تا شدید یا جنین رسیده (معمولاً بعد از هفته ۳۶ بارداری):

اگر دکولمان متوسط تا شدید باشد، یا خونریزی قابل توجه باشد، یا مادر یا جنین در وضعیت ناپایدار باشند، یا سن بارداری به حدی رسیده باشد که جنین رسیده محسوب شود (معمولاً بالای ۳۶ هفته)، بهترین و ایمن‌ترین راهکار، پایان دادن به بارداری و انجام زایمان است.

• نوع زایمان: در بیشتر موارد دکولمان جفت، به خصوص اگر وضعیت اورژانسی باشد یا جنین دیسترس داشته باشد، زایمان سزارین به صورت اورژانسی انجام می‌شود. سزارین امکان زایمان سریع‌تر و کنترل بهتر خونریزی را فراهم می‌کند.

• با این حال، اگر دکولمان خفیف باشد، دهانه رحم وضعیت مناسبی داشته باشد، جنین در وضعیت خوبی باشد و امکان پیشرفت سریع زایمان طبیعی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک تصمیم به القای زایمان طبیعی بگیرد. این تصمیم به شرایط خاص هر فرد بستگی دارد.

مراقبت‌های حمایتی:

در کنار تصمیم‌گیری برای ادامه بارداری یا زایمان، مراقبت‌های حمایتی برای مادر نیز ضروری است. این مراقبت‌ها ممکن است شامل تزریق سرم برای حفظ حجم خون و فشار خون، و در صورت خونریزی شدید، تزریق خون یا فرآورده‌های خونی باشد.

جدا شدن جفت از جنین در سه ماهه اول

یکی از نگرانی‌هایی که گاهی برای مادران باردار پیش می‌آید، احتمال جدا شدن جفت از جنین در سه ماهه اول بارداری است. شنیدن در مورد خونریزی در این دوران می‌تواند باعث شود فکر کنید شاید دچار جدا شدن جفت در سه ماه اول یا حتی پارگی جفت در سه ماهه اول شده‌اید.

اما واقعیت این است که دکولمان جفت به معنای کلاسیک آن، یعنی جدا شدن جفتی که به طور کامل تشکیل شده و در حال تغذیه جنین است، در سه ماهه اول بارداری بسیار نادر است. جفت در اوایل بارداری هنوز در حال تکامل است و ساختار کاملی ندارد.

علت خونریزی اوایل بارداری معمولاً موارد دیگری هستند که برخی از آنها ممکن است با دکولمان اشتباه گرفته شوند:

• خونریزی لانه‌گزینی: این خونریزی معمولاً به صورت لکه‌بینی خفیف، حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پس از لقاح (نزدیک به زمان پریود بعدی) اتفاق می‌افتد و ناشی از جایگزینی جنین در دیواره رحم است.

• هماتوم ساب‌کوریونیک: این یکی از شایع‌ترین دلایل خونریزی در سه ماهه اول است. در این حالت، مقداری خون بین لایه خارجی ساک حاملگی (کوریون) و دیواره رحم جمع می‌شود. هماتوم ساب کوریونیک گاهی به اشتباه جدا شدن جفت در سه ماه اول تلقی می‌شود، اما تفاوت‌هایی دارد. بسیاری از این هماتوم‌ها خود به خود جذب می‌شوند، اما گاهی هم می‌توانند خطر سقط را کمی افزایش دهند و نیاز به پیگیری دارند.

• احتمال سقط جنین: متاسفانه خونریزی در سه ماهه اول می‌تواند نشانه‌ای از سقط جنین در حال وقوع یا اجتناب‌ناپذیر باشد.

بنابراین، اگر در سه ماهه اول دچار خونریزی شدید،فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه و معمولاً سونوگرافی، علت دقیق خونریزی را مشخص خواهد کرد.

اگرچه دکولمان جفت واقعی در سه ماهه اول بسیار نادر است، وقوع آن (اگر اتفاق بیفتد) معمولاً با پیش‌آگهی خوبی همراه نیست و اغلب منجر به سقط جنین می‌شود. با این حال، تاکید می‌کنیم که بیشتر خونریزی‌های سه ماهه اول دلایل دیگری دارند و نباید فوراً به بدترین سناریو فکر کرد، بلکه باید به دنبال تشخیص دقیق پزشکی بود.

جدا شدن جفت در سه ماهه دوم

ورود به سه ماهه دوم بارداری معمولاً با کاهش برخی از نگرانی‌های سه ماهه اول همراه است. اما آیا خطر دکولمان جفت در این دوران وجود دارد؟ بله، جدا شدن جفت در سه ماهه دوم نسبت به سه ماهه اول شایع‌تر است، اگرچه همچنان اوج وقوع آن در سه ماهه سوم است.

دکولمان جفت سه ماهه دوم چالش‌های خاص خودش را دارد. در این مرحله، جنین از مراحل اولیه تکامل عبور کرده، اما هنوز به بلوغ کامل نرسیده و توانایی زندگی مستقل خارج از رحم را ندارد یا با مشکلات زیادی روبرو خواهد بود. بنابراین، تصمیم‌گیری در مورد مدیریت شرایط پیچیده‌تر می‌شود.

مدیریت دکولمان جفت سه ماهه دوم شباهت زیادی به مدیریت موارد خفیف و جنین نارس دارد که قبلاً توضیح داده شد:

• تلاش برای ادامه بارداری: اگر جداشدگی خفیف باشد و وضعیت مادر و جنین پایدار باشد، هدف اصلی تلاش برای ادامه بارداری تا حد امکان است تا جنین فرصت بیشتری برای رشد پیدا کند.

• بستری و مانیتورینگ: مادر در بیمارستان بستری می‌شود و تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد. مانیتورینگ قلب جنین و سونوگرافی‌های مکرر برای ارزیابی سلامت و رشد جنین انجام می‌شود.

• کورتیکواستروئیدها: تجویز کورتون برای کمک به تکامل سریع‌تر ریه جنین بسیار مهم است، زیرا خطرات دکولمان جفت در این دوران شامل زایمان زودرس است.

• آمادگی برای زایمان: تیم پزشکی همزمان آماده است تا در صورت بدتر شدن وضعیت مادر یا جنین، زایمان را انجام دهد.

خطرات دکولمان جفت در سه ماهه دوم قابل توجه است. زایمان در این دوره به عنوان “زایمان بسیار زودرس” طبقه‌بندی می‌شود و نوزاد نیاز به مراقبت‌های ویژه بارداری و پس از تولد در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) خواهد داشت.

بنابراین، وقوع جدا شدن جفت در سه ماهه دوم یک وضعیت نگران‌کننده است که نیاز به مدیریت تخصصی و دقیق در یک مرکز مجهز دارد.

پیشگیری از دکولمان جفت

با توجه به خطراتی که دکولمان جفت می‌تواند به همراه داشته باشد، طبیعی است که به فکر راه‌های پیشگیری از دکولمان جفت باشیم. آیا می‌توان کاری کرد که احتمال وقوع این عارضه کمتر شود؟

باید بگوییم که پیشگیری کامل از دکولمان جفت همیشه ممکن نیست. همانطور که دیدیم، علت دقیق آن در بسیاری از موارد ناشناخته است و برخی عوامل خطر مانند سابقه قبلی دکولمان، قابل تغییر نیستند. با این حال، با رعایت برخی نکات و مدیریت عوامل خطر قابل کنترل، می‌توان به کاهش خطر دکولمان جفت کمک کرد:

• مراقبت‌های منظم بارداری: این مهم‌ترین قدم است. مراجعه منظم به پزشک یا ماما طبق برنامه، امکان شناسایی زودهنگام و مدیریت عوامل خطر مانند فشار خون بالا یا مشکلات رشد جنین را فراهم می‌کند.

• کنترل فشار خون: اگر از قبل فشار خون بالا دارید، حتماً قبل از بارداری و در طول بارداری تحت نظر پزشک باشید و داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید. اگر در دوران بارداری دچار فشار خون بالا (پره‌اکلامپسی) شدید، کنترل فشار خون در بارداری با دارو و مراقبت‌های دقیق ضروری است.

• عدم مصرف سیگار و مواد مخدر: ترک سیگار در بارداری و پرهیز کامل از مصرف هرگونه مواد مخدر، به خصوص کوکائین، یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش خطر دکولمان و بسیاری دیگر از عوارض بارداری است.

• احتیاط برای جلوگیری از ضربه به شکم: اگرچه حوادث قابل پیش‌بینی نیستند، اما رعایت نکات ایمنی مانند بستن صحیح کمربند ایمنی در خودرو (قسمت پایینی کمربند زیر شکم و قسمت بالایی بین سینه‌ها قرار گیرد) و پرهیز از فعالیت‌هایی که خطر سقوط یا ضربه به شکم را افزایش می‌دهند، می‌تواند کمک‌کننده باشد.

• مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای: اگر بیماری‌های خاصی مانند دیابت یا اختلالات انعقادی خون دارید، مدیریت صحیح آنها قبل و حین بارداری اهمیت دارد.

• مشورت در صورت سابقه دکولمان: اگر سابقه دکولمان جفت دارید، حتماً قبل از بارداری بعدی با پزشک متخصص مشورت کنید تا برنامه‌ریزی دقیقی برای مراقبت‌های دوران بارداری شما انجام شود.

اگرچه این اقدامات نمی‌توانند خطر را به صفر برسانند، اما نقش مهمی در داشتن یک بارداری سالم‌تر و کاهش خطر دکولمان جفت دارند. آگاهی و همکاری شما با تیم پزشکی، بهترین راه برای محافظت از خودتان و جنینتان است.

بارداری بعد از دکولمان جفت امکان پذیره ؟

تجربه دکولمان جفت ، چه با زایمان نوزاد سالم همراه باشد و چه متاسفانه با پیامدهای ناگوارتر، می‌تواند از نظر جسمی و عاطفی تاثیرات عمیقی بر مادر و خانواده بگذارد. بهبودی پس از دکولمان ممکن است زمان‌بر باشد، به خصوص اگر با خونریزی شدید، زایمان سزارین یا زایمان زودرس همراه بوده باشد. در این دوران، دریافت حمایت کافی از همسر، خانواده، دوستان و در صورت نیاز، از مشاور یا روانشناس، اهمیت زیادی دارد.

یکی از سوالات رایجی که پس از این تجربه پیش می‌آید، مربوط به بارداری بعد از دکولمان جفت است. آیا امکان بارداری مجدد وجود دارد؟ بله، در بیشتر موارد بارداری مجدد امکان‌پذیر است.

اما نکته مهمی که باید در نظر داشت، احتمال تکرار دکولمان جفت است. متاسفانه، زنانی که یک بار دکولمان جفت را تجربه کرده‌اند، در بارداری‌های بعدی کمی بیشتر از جمعیت عمومی در معرض خطر تکرار آن قرار دارند. این افزایش خطر به معنی قطعیت تکرار نیست، اما لزوم برنامه‌ریزی و مراقبت ویژه را نشان می‌دهد.

اگر قصد بارداری بعد از دکولمان جفت را دارید، توصیه‌های زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد:

• مشاوره قبل از بارداری: حتماً قبل از اقدام به بارداری مجدد، با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. پزشک سابقه پزشکی شما، جزئیات دکولمان قبلی و عوامل خطر احتمالی را بررسی کرده و توصیه‌های لازم را ارائه می‌دهد.

• مراقبت‌های ویژه دوران بارداری: در بارداری بعدی، شما تحت مراقبت بعد از دکولمان جفت به صورت ویژه قرار خواهید گرفت. این ممکن است شامل ویزیت‌های بیشتر، سونوگرافی‌های دقیق‌تر برای بررسی جفت و رشد جنین، و مانیتورینگ دقیق‌تر فشار خون باشد.

• آگاهی از علائم: شما اکنون نسبت به علائم هشداردهنده دکولمان آگاه‌تر هستید. در صورت مشاهده هرگونه علامت نگران‌کننده، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

به یاد داشته باشید که بسیاری از زنانی که سابقه دکولمان جفت داشته‌اند، بارداری‌های بعدی موفقی را تجربه می‌کنند. کلید موفقیت، مشاوره بارداری مناسب، مراقبت دقیق و همکاری نزدیک با تیم پزشکی است.

نکات آخر

دکولمان جفت یا جدا شدن زودهنگام جفت از رحم، یکی از عوارض جدی دوران بارداری است که می‌تواند سلامت مادر و جنین را تهدید کند. همانطور که در این مقاله جامع از وی مام بررسی کردیم، شناخت علائم اصلی آن مانند خونریزی واژینال، درد ناگهانی شکم یا کمر، سفتی رحم و کاهش حرکات جنین، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. اقدام فوری و مراجعه به مرکز درمانی در صورت مشاهده هر یک از این علائم، می‌تواند تفاوت بزرگی در نتیجه ایجاد کند.

اگرچه علت دقیق دکولمان جفت همیشه مشخص نیست، اما مدیریت عوامل خطر قابل کنترل مانند فشار خون بالا و عدم مصرف سیگار، در کنار انجام منظم مراقبت بارداری، می‌تواند به کاهش احتمال وقوع آن کمک کند. درمان این وضعیت بسته به شدت، سن بارداری و وضعیت مادر و جنین متفاوت است و از تحت نظر گرفتن دقیق در بیمارستان تا زایمان اورژانسی متغیر است.

امیدواریم این مقاله به شما در درک بهتر دکولمان جفت و اهمیت آگاهی و مراقبت در دوران حساس بارداری کمک کرده باشد. به یاد داشته باشید که سلامت مادر و جنین در اولویت قرار دارد و تیم پزشکی شما، بهترین راهنما و پشتیبان شما در این مسیر خواهد بود. حفظ آرامش، افزایش آگاهی و اقدام به‌موقع، کلیدهای مدیریت موفقیت‌آمیز چالش‌های احتمالی بارداری هستند.

سوالات متداول

دکولمان در بارداری چیست؟

دکولمان جفت به جدا شدن زودهنگام جفت (کامل یا جزئی) از دیواره رحم قبل از تولد نوزاد گفته می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث خونریزی و کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین شود و یک اورژانس پزشکی است.

اولین علامت جدا شدن جفت در مرحله سوم زایمان چیست؟

این سوال به جدا شدن طبیعی جفت بعد از تولد نوزاد مربوط است، نه دکولمان قبل از زایمان. علائم آن شامل خروج ناگهانی خون، بلندتر به نظر رسیدن بند ناف و تغییر شکل رحم است.

آیا استرس و فشار عصبی باعث دکولمان جفت میشود؟

ارتباط مستقیمی بین استرس معمول و دکولمان ثابت نشده است. استرس شدید و مزمن شاید غیرمستقیم موثر باشد، اما هیچ مدرک علمی قطعی برای تایید این باور به عنوان علت مستقیم وجود ندارد.

آیا نزدیکی در بارداری میتواند باعث جدا شدن جفت شود؟

در بارداری طبیعی و کم‌خطر، نزدیکی معمولاً باعث دکولمان نمی‌شود. فقط در صورت وجود شرایط خاص یا توصیه پزشک، ممکن است محدودیت وجود داشته باشد. به طور کلی، نزدیکی عامل مستقیمی برای دکولمان محسوب نمی‌شود.

آیا دکولمان جفت همیشه با خونریزی همراه است؟

خیر. گاهی خونریزی پشت جفت پنهان می‌ماند و خونریزی واژینال واضحی دیده نمی‌شود (دکولمان مخفی). بنابراین علائم دیگر مانند درد شدید و سفتی رحم هم بسیار مهم هستند.

بعد از تشخیص دکولمان جفت، آیا استراحت مطلق لازم است؟

توصیه به استراحت مطلق بستگی به شدت دکولمان و نظر پزشک دارد. در موارد خفیف ممکن است توصیه شود، اما شواهد علمی قطعی در مورد اثربخشی آن محدود است و تصمیم‌گیری بر عهده تیم پزشکی است.

تفاوت دکولمان جفت با خونریزی لانه گزینی چیست؟

خونریزی لانه‌گزینی بسیار خفیف (لکه‌بینی) و در اوایل بارداری است. دکولمان معمولاً در نیمه دوم بارداری، با خونریزی بیشتر (گاهی) و درد همراه است و بسیار جدی‌تر محسوب می‌شود.

آیا دکولمان جفت باعث سقط جنین یا زایمان زودرس می‌شود؟

بله، دکولمان یکی از علل مهم زایمان زودرس است. اگر شدید و در اوایل بارداری رخ دهد، می‌تواند منجر به سقط شود. شدت جداشدگی و سن بارداری در پیامد آن نقش دارند.

در صورت داشتن دکولمان جفت، نوع زایمان چگونه تعیین می‌شود؟

اغلب زایمان سزارین اورژانسی ترجیح داده می‌شود، به خصوص اگر مادر یا جنین در خطر باشند. در موارد خفیف‌تر و با شرایط پایدار، ممکن است زایمان طبیعی القا شود. تصمیم نهایی با پزشک است.

آیا مصرف داروهای خاصی می‌تواند خطر دکولمان جفت را افزایش دهد؟

مصرف مواد مخدر مانند کوکائین به طور مشخص خطر دکولمان را افزایش می‌دهد. در مورد داروهای تجویزی، حتماً باید در مورد خطرات و مزایای آن‌ها در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

منبع: mayoclinic