نحوه آهنگ گذاشتن برای نوزاد | آیا موسیقی بر هوش و حافظه نوزاد تاثیر میگذارد؟

احتمالاً شما هم آن لحظه جادویی را تجربه کرده‌اید؛ زمانی که با زمزمه یک لالایی ساده، چشمان بی‌قرار نوزادتان آرام می‌گیرد و به خواب فرو می‌رود. این قدرت موسیقی است، زبانی جهانی که حتی پیش از کلام، بین ما و دلبندمان ارتباط برقرار می‌کند. اما موضوع آهنگ گذاشتن برای نوزاد بسیار پیچیده‌تر از یک سرگرمی یا ابزار خواباندن است. موسیقی مانند یک شمشیر دولبه عمل می‌کند؛ از یک سو می‌تواند مسیرهای عصبی مغز او را تقویت کرده و به رشد هوشش کمک کند، اما از سوی دیگر، استفاده نادرست، انتخاب اشتباه یا حتی صدای بیش از حد بلند، می‌تواند به سیستم شنوایی حساس و سیستم عصبی در حال تکامل او آسیب‌های جدی و گاهی جبران‌ناپذیر وارد کند. بسیاری از والدین با نیت خیر، ممکن است ناخواسته کودک خود را در معرض خطراتی قرار دهند که از آن بی‌خبرند. در این راهنمای جامع از وی مام، ما به عنوان همراه شما، قصد داریم به تمام سوالات و نگرانی‌هایتان پاسخی علمی، دقیق و در عین حال کاربردی بدهیم. با ما همراه باشید تا دریابید چگونه از این ابزار فوق‌العاده به بهترین و ایمن‌ترین شکل ممکن برای رشد کودک خود استفاده کنید.

آیا موسیقی بر نوزادان تاثیر میگذارد؟

وقتی صحبت از تاثیر موسیقی بر نوزادان می‌شود، بسیاری از والدین به یاد لالایی‌های آرامش‌بخش یا قطعات کلاسیک می‌افتند. این تصور کاملاً درست است، اما تنها بخش کوچکی از یک تصویر بسیار بزرگ‌تر و عمیق‌تر را نشان می‌دهد. تاثیر موسیقی بر مغز و روان نوزاد، بسیار بنیادی‌تر از یک آرامش موقتی است و جنبه‌های مختلف رشد او را در بر می‌گیرد. درک این ابعاد به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چرا انتخاب نوع موسیقی و نحوه پخش آن تا این حد اهمیت دارد.

از دیدگاه علمی، سیستم شنوایی جنین از حدود هفته ۱۸ بارداری شروع به کار می‌کند و در هفته ۲۴ کاملاً فعال است. این یعنی نوزاد شما حتی پیش از تولد، با ریتم صدای قلب شما، جریان خون و با صدای دنیای بیرون آشناست. پس از تولد، مغز او که یک شبکه عظیم و در حال ساخت است، به شدت به محرک‌های محیطی واکنش نشان می‌دهد و صوت، یکی از اصلی‌ترین این محرک‌هاست. موسیقی با الگوهای منظم، ریتم و هارمونی خود، یک غذای عالی برای این مغز تشنه یادگیری است. این الگوها به مغز نوزاد کمک می‌کنند تا یاد بگیرد چگونه اطلاعات صوتی را پردازش، دسته‌بندی و پیش‌بینی کند؛ مهارتی که سنگ بنای یادگیری زبان در آینده است.

اما شاید مهم‌ترین جنبه، ایجاد پیوند عاطفی باشد. تصور کنید نوزاد بی‌قرار خود را در آغوش گرفته‌اید و به آرامی برایش آواز می‌خوانید. در این لحظه، اتفاقی بسیار فراتر از انتقال امواج صوتی رخ می‌دهد. گرمای بدن شما، بوی آشنایتان، ریتم آرام نفس‌هایتان و ملودی صدای شما، یک بسته کامل از حس امنیت و عشق را به او منتقل می‌کند. تحقیقات نشان داده است که آواز خواندن برای نوزاد، سطح هورمون اکسی‌توسین (هورمون عشق و پیوند) را هم در والدین و هم در نوزاد افزایش می‌دهد و همزمان از سطح کورتیزول (هورمون استرس) می‌کاهد. این همان چیزی است که به آن «تنظیم هیجانی مشترک» می‌گویند و موسیقی، قدرتمندترین کاتالیزور برای آن است. طبق تجربه ما در وی مام، والدینی که موسیقی را به بخشی از روتین روزانه تعامل با نوزادشان تبدیل می‌کنند، اغلب نوزادانی آرام‌تر و روابط عاطفی عمیق‌تری را گزارش می‌دهد.

علاوه بر این، موسیقی بر رشد حرکتی نیز موثر است. وقتی برای نوزاد خود یک قطعه موسیقی با ریتم مشخص پخش می‌کنید و دستانش را به آرامی تکان می‌دهید یا با او می‌رقصید، در حال کمک به شکل‌گیری ارتباط بین سیستم شنوایی و سیستم حرکتی او هستید. این هماهنگی اولیه، زمینه‌ساز مهارت‌های پیچیده‌تر آینده مانند چهار دست و پا رفتن و راه رفتن خواهد بود. بنابراین، موسیقی فقط یک صدای پس‌زمینه نیست، بلکه یک ابزار تعاملی قدرتمند برای پرورش جنبه‌های مختلف تاثیر موسیقی بر رشد کودک است که اگر درست استفاده شود، نتایج فوق‌العاده‌ای به همراه خواهد داشت.

موسیقی می‌تواند به آرامش و خواب بهتر نوزاد کمک کند. اگر به دنبال روش‌های دیگری برای خواباندن سریع و بی‌دردسر نوزادتان هستید، ما در یک مقاله دیگر، سریع‌ترین روش‌های بی‌ضرر برای خواباندن نوزاد در چند ثانیه را آموزش داده‌ایم.

آیا موسیقی بر هوش و مغز نوزادان تاثیر میگذارد؟

یکی از جذاب‌ترین و البته بحث‌برانگیزترین موضوعات برای والدین، تاثیر موسیقی بر هوش نوزاد است. احتمالاً شما هم درباره «اثر موتزارت» شنیده‌اید؛ این باور که پخش موسیقی موتزارت برای نوزادان می‌تواند آن‌ها را باهوش‌تر کند. این ایده آنقدر فراگیر شد که حتی برخی ایالت‌ها در آمریکا سی‌دی‌های موتزارت را به مادران تازه فارغ شده هدیه می‌دادند! اما آیا این باور ریشه علمی دارد یا صرفاً یک افسانه محبوب است؟ پاسخ به این سوال نیازمند بررسی دقیق‌تر ساختار مغز نوزاد و نحوه تاثیرگذاری موسیقی بر آن است.

گذاشتن موسیقی موتزارت برای کودکان

ابتدا باید به سراغ ریشه این ماجرا برویم. «اثر موتزارت» از یک تحقیق در سال ۱۹۹۳ نشأت گرفت که روی دانشجویان کالج انجام شده بود، نه نوزادان. نتایج نشان داد که گوش دادن به سونات موتزارت برای ۱۰ دقیقه، به طور موقت توانایی استدلال فضایی-زمانی (مانند حل پازل یا تجسم اشکال) را در این دانشجویان افزایش می‌دهد. این اثر، اولاً موقتی بود (حدود ۱۵ دقیقه) و ثانیاً هیچ ارتباطی با افزایش ضریب هوشی (IQ) عمومی نداشت.

رسانه‌ها این یافته محدود را به شدت بزرگ‌نمایی کردند و این ایده را ترویج دادند که موسیقی کلاسیک، کودکان را به نابغه تبدیل می‌کند. اما تحقیقات بعدی نتوانستند این نتایج را به طور قطعی بر روی نوزادان تکرار کنند. بسیاری از کاربران در فروم‌هایی مانند نی‌نی‌سایت از تجربیات خود می‌گویند و معتقدند که نوزادشان پس از گوش دادن به موسیقی کلاسیک آرام‌تر یا هوشیارتر شده است. این تجربیات ارزشمند هستند، اما از نظر علمی، هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که نشان دهد صرفاً گوش دادن منفعلانه به موتزارت، ضریب هوشی نوزاد را افزایش می‌دهد.

پس آیا کل ماجرا بی‌فایده است؟ به هیچ وجه. طبق نظر متخصصان وی مام، نکته کلیدی در ساختار پیچیده و الگوهای ریاضی‌گونه موسیقی کلاسیک نهفته است. این الگوهای منظم و غیرقابل پیش‌بینی، مغز نوزاد را به چالش می‌کشند و آن را برای فعالیت تحریک می‌کنند. این تحریک، به جای افزایش جادویی IQ، به ساخت و تقویت مسیرهای عصبی کمک می‌کند که در ادامه به آن می‌پردازیم.

تقویت مسیرهای عصبی و حافظه نوزادان

مغز نوزاد در سه سال اول زندگی با سرعتی باورنکردنی در حال رشد است. در هر ثانیه، میلیون‌ها اتصال جدید به نام سیناپس بین سلول‌های مغزی (نورون‌ها) شکل می‌گیرد. این اتصالات، بزرگراه‌های اطلاعاتی مغز هستند. تجربیات حسی کودک، مانند شنیدن، دیدن و لمس کردن، مصالح ساخت این بزرگراه‌ها هستند. هرچه این تجربیات غنی‌تر و متنوع‌تر باشند، این شبکه عصبی متراکم‌تر و کارآمدتر خواهد شد.

اینجاست که تاثیر موسیقی بر مغز نوزادان به شکلی واقعی و علمی خود را نشان می‌دهد. گوش دادن به موسیقی، به ویژه قطعاتی با ساختار پیچیده، تقریباً تمام نواحی مغز را به صورت همزمان فعال می‌کند. مغز باید ملودی، ریتم، هارمونی و تن صدا را پردازش کند. این فعالیت گسترده، مانند یک تمرین کامل برای مغز است که به تقویت سیناپس‌های موجود و ساخت سیناپس‌های جدید کمک می‌کند. این شبکه عصبی قوی‌تر، پایه‌ای برای تمام یادگیری‌های آینده، از جمله حافظه، توجه و حل مسئله خواهد بود. موسیقی با تکرار الگوهای ملودیک، به تقویت حافظه کاری (Working Memory) نوزاد نیز کمک شایانی می‌کند.

موسیقی و پیش‌زمینه یادگیری زبان

شاید یکی از فوق‌العاده‌ترین تاثیرات موسیقی بر نوزاد، نقشی است که در آماده‌سازی مغز برای یادگیری زبان ایفا می‌کند. اگر دقت کنید، زبان و موسیقی اشتراکات ساختاری زیادی دارند. هر دو دارای ریتم، زیر و بمی (آهنگ صدا)، و ساختار هستند. نوزاد برای یادگیری زبان، ابتدا باید بتواند صداهای گفتاری (فونِم‌ها) را از یکدیگر تشخیص دهد و مرز بین کلمات را در یک جمله ممتد پیدا کند.

گوش دادن به موسیقی، این مهارت تفکیک شنیداری را به شدت تقویت می‌کند. مغز نوزادی که به طور منظم در معرض الگوهای موسیقایی قرار می‌گیرد، در تشخیص تفاوت‌های ظریف در زیر و بمی و ریتم صداها ماهرتر می‌شود. این دقیقاً همان مهارتی است که برای تشخیص تفاوت بین “با” و “پا” یا درک لحن سوالی از لحن خبری یک جمله، به آن نیاز دارد. در واقع، موسیقی به مغز نوزاد یاد می‌دهد که چگونه به “صدا” گوش دهد و آن را تحلیل کند، که این یک پیش‌نیاز اساسی برای رمزگشایی از زبان گفتاری است.

موسیقی کلاسیک برای نوزاد و دیگر ژانرهای

وقتی والدین تصمیم می‌گیرند برای نوزادشان موسیقی پخش کنند، اولین سوالی که به ذهنشان می‌رسد این است: «چه نوع موسیقی بهترین است؟». همانطور که گفتیم، نام موسیقی کلاسیک برای نوزاد به لطف «اثر موتزارت» بسیار بر سر زبان‌ها افتاده است. اما آیا این تنها گزینه مناسب است؟ و اساساً چه ویژگی‌هایی یک موسیقی را برای گوش‌های حساس و مغز در حال رشد نوزاد، «خوب» می‌کند؟

پاسخ این است که دنیای موسیقی بسیار گسترده‌تر از آثار موتزارت و باخ است، هرچند این آثار به دلایل علمی مشخصی اغلب توصیه می‌شوند. موسیقی کلاسیک، به ویژه دوره باروک (مانند آثار باخ و ویوالدی) و کلاسیک (مانند موتزارت)، دارای ساختاری منظم، الگوهای ریاضی دقیق و هارمونی‌های پیچیده اما دلنشین است. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که مغز نوزاد بدون آنکه تحت فشار قرار گیرد، به شکلی سازنده تحریک شود. اغلب این قطعات بی‌کلام هستند که یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود، زیرا کلام و شعر پیچیده می‌تواند برای نوزاد گیج‌کننده باشد و تمرکز او را از الگوهای خالص موسیقیایی منحرف کند.

با این حال، نباید خود را به این ژانر محدود کنیم. ارزشمندترین و تاثیرگذارترین موسیقی برای نوزاد شما، صدای لالایی شماست. هیچ موسیقی ضبط‌شده‌ای نمی‌تواند جایگزین پیوند عاطفی و حس امنیتی شود که از طریق صدای والدین به نوزاد منتقل می‌شود. حتی اگر فکر می‌کنید صدای خوبی ندارید، نگران نباشید؛ نوزاد شما عاشق صدای شماست، زیرا از دوران جنینی با آن آشنا بوده است. لالایی‌های سنتی که نسل به نسل منتقل شده‌اند، معمولاً دارای ملودی‌های ساده و ریتم آرام و تکرارشونده‌ای هستند که کاملاً با نیازهای سیستم عصبی نوزاد هماهنگ است.

علاوه بر این‌ها، گزینه‌های عالی دیگری نیز وجود دارند:

• موسیقی بی‌کلام ملایم: قطعات آرام پیانو، گیتار کلاسیک یا موسیقی‌های امبینت (Ambient) که فضایی آرام و بدون تنش ایجاد می‌کنند، برای زمان‌های استراحت یا بازی‌های آرام مناسب هستند.
• اصوات طبیعت: صدای ضبط‌شده باران ملایم، امواج دریا یا صدای پرندگان در جنگل می‌تواند بسیار آرامش‌بخش باشد. این صداها الگوهای طبیعی و غیرتکراری دارند که برای مغز نوزاد جالب و آرام‌کننده است.

صدای سفید چیست و چه کاربردی برای نوزاد دارد؟

در میان انواع اصوات، «صدای سفید» یا White Noise جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است و بسیاری از والدین از آن برای خواباندن نوزاد خود استفاده می‌کنند. اما صدای سفید دقیقاً چیست و آیا استفاده از آن همیشه بی‌خطر است؟

صدای سفید، صدایی است که تمام فرکانس‌های قابل شنیدن توسط انسان را با شدتی یکسان در خود دارد. تصور کنید صدای یک آبشار، پنکه یا یک رادیوی تنظیم‌نشده را می‌شنوید؛ این‌ها نمونه‌هایی از صدای سفید هستند. دلیل اصلی که این صدا برای نوزادان آرامش‌بخش است، شباهت آن به محیط داخل رحم مادر است. رحم یک محیط ساکت نیست؛ صدای بلند جریان خون در شریان‌ها، صدای قلب مادر و دیگر اصوات بدن، یک پس‌زمینه صوتی دائمی و پرقدرت ایجاد می‌کنند که جنین ۹ ماه به آن عادت کرده است. صدای سفید این محیط آشنا را برای نوزاد شبیه‌سازی می‌کند و به او کمک می‌کند تا با پوشاندن صداهای ناگهانی و مزاحم محیط بیرون (مانند صدای زنگ در یا بوق ماشین)، راحت‌تر به خواب برود.

با این حال، استفاده از صدای سفید نیازمند رعایت نکات ایمنی بسیار مهمی است.

• میزان بلندی صدا: صدای سفید هرگز نباید بلند باشد. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که دستگاه تولیدکننده صدای سفید حداقل ۲ متر از گهواره نوزاد فاصله داشته باشد و صدای آن از ۵۰ دسی‌بل (معادل صدای یک دوش حمام آرام) تجاوز نکند. صدای بلندتر می‌تواند به شنوایی حساس نوزاد آسیب بزند.
• استفاده مداوم: پخش مداوم و ۲۴ ساعته صدای سفید ایده خوبی نیست. مغز نوزاد نیاز دارد تا به صداهای عادی محیط مانند صدای صحبت کردن افراد نیز عادت کند. بهتر است از آن فقط برای چرت‌های روز و خواب شبانه استفاده کنید و پس از به خواب رفتن نوزاد، آن را خاموش کنید یا صدای آن را بسیار کم کنید.
• وابستگی: استفاده بیش از حد می‌تواند باعث وابستگی نوزاد به این صدا برای خوابیدن شود. بهتر است به تدریج و با بزرگ‌تر شدن کودک، استفاده از آن را کاهش دهید.

در نهایت، صدای سفید یک ابزار کمکی است، نه یک راه‌حل جادویی. اگر نوزاد شما به شدت بی‌قرار است یا مشکلات خواب جدی دارد، ممکن است دلایل دیگری مانند کولیک، رفلاکس یا موارد دیگر وجود داشته باشد که نیازمند بررسی توسط متخصص است.

موسیقی حواس شنوایی کودک را تقویت می‌کند. اما حواس دیگری هم هستند که نیاز به تقویت دارند. شما می‌توانید با بازی‌های ساده، به رشد حواس پنجگانه فرزندتان کمک کنید. برای گرفتن چند ایده عالی، مقاله بهترین بازی‌ها برای تقویت حواس پنجگانه در کودکان را ببینید.

مضرات موسیقی و صدای بلند برای نوزادان چیست؟

تا اینجا درباره جنبه‌های مثبت موسیقی صحبت کردیم، اما اکنون به بخش حیاتی و بسیار مهم ماجرا می‌رسیم: خطرات و مضرات موسیقی برای کودکان، به ویژه نوزادان. سیستم شنوایی و عصبی یک نوزاد به شدت حساس و آسیب‌پذیر است. چیزی که برای ما یک صدای عادی یا حتی لذت‌بخش است، می‌تواند برای او یک محرک آزاردهنده و حتی خطرناک باشد. نادیده گرفتن این خط قرمزها می‌تواند منجر به مشکلاتی از اختلال خواب گرفته تا آسیب‌های دائمی شنوایی شود.

آیا صدای بلند برای نوزاد ضرر دارد؟

پاسخ کوتاه و صریح به این سوال، یک “بله” قاطع و بزرگ است. برای درک عمق این خطر، باید کمی با ساختار گوش نوزاد آشنا شویم. در گوش داخلی، هزاران سلول مویی بسیار ظریف وجود دارد که امواج صوتی را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل کرده و به مغز ارسال می‌کنند. این سلول‌ها در نوزادان فوق‌العاده حساس هستند. قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، حتی برای مدتی کوتاه، می‌تواند این سلول‌ها را برای همیشه از بین ببرد. و نکته ترسناک اینجاست: این سلول‌ها پس از تخریب، دیگر بازسازی نمی‌شوند و آسیب شنوایی ناشی از آن، دائمی خواهد بود.

اما “صدای بلند” دقیقاً یعنی چه؟ بلندی صدا با واحد دسی‌بل (dB) اندازه‌گیری می‌شود.

• نجوای آرام: حدود ۳۰ دسی‌بل
• مکالمه عادی: حدود ۶۰ دسی‌بل
• صدای جاروبرقی: حدود ۷۵ دسی‌بل
• عبور یک موتورسیکلت از نزدیک: حدود ۹۵ دسی‌بل
• صدای موسیقی در یک کنسرت یا تالار عروسی: بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ دسی‌بل

کارشناسان معتقدند که قرار گرفتن مداوم در معرض صداهای بالاتر از ۸۵ دسی‌بل می‌تواند برای هر انسانی خطرناک باشد. این آستانه برای نوزادان بسیار پایین‌تر است. به عنوان یک قانون کلی، اگر شما برای اینکه صدای فردی را که در فاصله یک متری شما ایستاده بشنوید، مجبور به فریاد زدن هستید، آن محیط برای شنوایی نوزادتان قطعاً خطرناک است.

اگر به تازگی در یک محیط پر سر و صدا مانند یک مهمانی یا عروسی بوده‌اید و اکنون نگران تاثیر آن بر شنوایی یا آرامش نوزاد خود هستید، منتظر ماندن و حدس زدن کار درستی نیست. گاهی علائم آسیب شنوایی در ابتدا مشخص نیستند. در چنین شرایطی، دریافت یک پزشک اطفال آنلاین شبانه روزی می‌تواند به شما آرامش خاطر فوری بدهد و راهنمایی‌های لازم را برای مراقبت از کودک در اختیارتان قرار دهد.

صدای موزیک بلند برای نوزاد باعث اختلال در خواب آنها میشود؟

آسیب شنوایی تنها یکی از خطرات است. صدای موزیک بلند برای نوزاد تاثیرات مخرب دیگری نیز بر سیستم عصبی او دارد. مغز یک نوزاد به سادگی نمی‌تواند حجم زیادی از محرک‌های حسی را پردازش کند. موسیقی بلند، سیستم عصبی سمپاتیک او (بخش «جنگ یا گریز») را فعال می‌کند. این امر منجر به افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون و ترشح هورمون‌های استرس مانند آدرنالین و کورتیزول می‌شود.

نتیجه این تحریک بیش از حد (Overstimulation) چیست؟

• تحریک‌پذیری و گریه‌های بی‌دلیل: نوزادی که بیش از حد تحریک شده، نمی‌تواند خود را آرام کند. او ممکن است ساعت‌ها پس از قرار گرفتن در محیط پر سر و صدا، بی‌قرار و گریان باشد.
• اختلال در الگوهای خواب: کیفیت خواب برای رشد مغز نوزاد حیاتی است. صدای بلند می‌تواند چرخه خواب او را مختل کند، باعث بیداری‌های مکرر در طول شب شود و او را از ورود به فاز خواب عمیق و ترمیمی باز دارد.
• مشکلات تغذیه: نوزاد مضطرب و بی‌قرار ممکن است در مکیدن شیر یا پذیرش غذا نیز دچار مشکل شود.

یکی از رایج‌ترین سناریوهای خطرناک، بردن نوزاد به مراسم‌هاست. صدای عروسی برای نوزاد ترکیبی از موسیقی بلند، همهمه جمعیت و صداهای ناگهانی است که می‌تواند برای او تجربه‌ای بسیار استرس‌زا و آسیب‌رسان باشد. در چنین شرایطی استفاده از گوش‌گیرهای مخصوص نوزاد (Noise-canceling earmuffs) کاملاً ضروری است. همچنین باید به نشانه‌هایی که نوزاد از خود بروز می‌دهد دقت کنید؛ پلک زدن‌های سریع، مشت کردن دست‌ها، برگرداندن صورت از منبع صدا و گریه، همگی فریادهای کمک‌خواهی او در برابر هجوم اصوات هستند.

نحوه آهنگ گذاشتن برای نوزاد

اکنون که با فواید و خطرات موسیقی برای نوزاد آشنا شدیم، زمان آن رسیده که یک راهنمای کاربردی و قدم به قدم برای استفاده صحیح از این ابزار قدرتمند ارائه دهیم. به یاد داشته باشید که در این زمینه، کیفیت و آگاهی شما در اجرا، بسیار مهم‌تر از کمیت است. هدف ما ایجاد یک تجربه شنیداری مثبت، ایمن و مفید برای دلبند شماست.

اولین و مهم‌ترین قانون، توجه به واکنش‌های نوزاد است. نوزاد شما بهترین راهنماست. اگر با پخش یک نوع موسیقی خاص، اخم می‌کند، بی‌قرار می‌شود یا گریه می‌کند، آن موسیقی را قطع کنید. شاید آن ژانر، آن قطعه خاص یا حتی زمان پخش برای او مناسب نباشد. برعکس، اگر لبخند می‌زند، با هیجان دست و پا می‌زند یا با آرامش به خواب می‌رود، یعنی شما مسیر درستی را انتخاب کرده‌اید.

در ادامه به چند اصل کلیدی اشاره می‌کنیم:

• • تنوع را فراموش نکنید: خودتان را به یک ژانر محدود نکنید. همانطور که ذائقه غذایی کودک با چشیدن طعم‌های مختلف رشد می‌کند، ذائقه شنیداری او نیز با شنیدن انواع مختلف موسیقی (کلاسیک، لالایی، موسیقی محلی ملایم، اصوات طبیعت) پرورش می‌یابد.
  • سکوت طلاست: مغز نوزاد برای پردازش اطلاعاتی که دریافت کرده، به زمان‌های سکوت نیاز دارد. پخش موسیقی به صورت ۲۴ ساعته نه تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند باعث خستگی حسی و بی‌توجهی او به اصوات محیطی شود. لحظاتی از روز را به سکوت یا شنیدن صداهای طبیعی خانه اختصاص دهید.

– تعامل فعال، کلید اصلی است: به جای اینکه فقط دکمه پخش را فشار دهید و اتاق را ترک کنید، در کنار نوزادتان بنشینید. با موسیقی برایش آواز بخوانید، به آرامی او را در آغوش گرفته و با ریتم موسیقی حرکت کنید، یا با حرکات دست، ریتم را به او نشان دهید. این تعامل است که تاثیر آهنگ بر نوزاد را از یک تجربه حسی ساده به یک فعالیت عمیق عاطفی و شناختی تبدیل می‌کند.

در جدول زیر، خلاصه‌ای از انواع اصوات و بهترین کاربرد آن‌ها برای نوزادان آورده شده است تا به شما در انتخاب بهتر کمک کند.

نوع صدا/موسیقی	بهترین کاربرد و نکات کلیدی
موسیقی کلاسیک (مانند موتزارت)	زمان بازی، تحریک فعالیت مغزی. بهتر است از قطعات بی‌کلام و با ولوم پایین استفاده شود.
لالایی (صدای والدین)	قبل از خواب، لحظات بی‌قراری. این بهترین ابزار آرامش‌بخش و فوق‌العاده‌ترین راه برای تقویت پیوند عاطفی است.
صدای سفید (White Noise)	کمک به خوابیدن در محیط‌های پر سر و صدا. حتماً به صورت محدود، با فاصله مناسب و ولوم کمتر از صدای گریه نوزاد استفاده شود.
اصوات طبیعت (صدای باران، امواج)	ایجاد فضای آرام و مدیتیشن برای مادر و نوزاد. اطمینان حاصل کنید که میکس صدا حاوی اصوات بلند و ناگهانی (مانند رعد و برق) نباشد.
موسیقی پاپ یا ریتمیک ملایم	افزایش نشاط در زمان بیداری و بازی. آهنگ‌هایی با شعر مثبت، ریتم آرام و بدون ضرب‌های سنگین را انتخاب کنید.

نکات تکمیلی بسیار مهم:

• تنظیم ولوم: همیشه، همیشه و همیشه موسیقی را با صدای کم پخش کنید. یک قانون خوب این است که صدا باید آنقدر ملایم باشد که شما و فرد دیگری بتوانید به راحتی و بدون بلند کردن صدایتان در اتاق صحبت کنید. می‌توانید از اپلیکیشن‌های دسی‌بل‌سنج روی موبایل برای اطمینان از اینکه صدا زیر ۵۰-۶۰ دسی‌بل است، استفاده کنید.
• انتخاب منبع پخش: از قرار دادن مستقیم موبایل یا تبلت در گهواره نوزاد خودداری کنید. اسپیکرهای این دستگاه‌ها معمولاً کیفیت پایینی دارند و صدایی تیز و خشن تولید می‌کنند. بهتر است از یک اسپیکر باکیفیت و با فاصله مناسب از نوزاد استفاده کنید.
• هرگز از هدفون استفاده نکنید: همانطور که در بخش سوالات متداول نیز تاکید شده، استفاده از هر نوع هدفون یا هندزفری برای نوزادان و کودکان خردسال مطلقاً ممنوع است، زیرا صدا را مستقیماً وارد کانال گوش کرده و ریسک آسیب شنوایی را به شدت افزایش می‌دهد.

گوش دادن به موسیقی یک تجربه آرامش‌بخش است، درست مثل یک حمام گرم. حمام کردن نوزاد، به خصوص در روزهای خاصی مثل دهم یا چهلم، آداب و رسوم ویژه‌ای دارد. اگر به این سنت‌ها علاقه دارید، مقاله آداب کامل حمام ده روزگی نوزاد و مادر را مطالعه کنید.

کلام آخر ویمام

در پایان این بررسی جامع، به یک نتیجه‌گیری اساسی می‌رسیم: موسیقی یک هدیه فوق‌العاده برای رشد و آرامش نوزاد شماست، اما به شرطی که این هدیه را با آگاهی و مسئولیت‌پذیری به او تقدیم کنید. ما در وی مام تلاش کردیم تا با ارائه اطلاعات علمی و کاربردی، به شما کمک کنیم تا از قدرت موسیقی به بهترین شکل بهره ببرید و همزمان از خطرات بالقوه آن آگاه باشید. به یاد داشته باشید که آهنگ گذاشتن برای نوزاد نباید به یک وظیفه یا برنامه اجباری برای افزایش هوش او تبدیل شود. جوهره اصلی این کار، لذت بردن از لحظات مشترک، تقویت پیوند عاطفی و ایجاد خاطرات شیرین است.

به غریزه خود به عنوان یک والد اعتماد کنید و به واکنش‌های منحصر به فرد کودک خود توجه نشان دهید. هیچ‌کس بهتر از شما نمی‌تواند بفهمد که چه چیزی برای دلبندتان آرامش‌بخش و چه چیزی آزاردهنده است. اگر در هر مرحله‌ای، نگرانی خاصی در مورد واکنش‌های نوزادتان به صدا، الگوهای خواب او یا سلامت شنوایی‌اش داشتید، به خاطر داشته باشید که دسترسی به یک مشاوره فوری پزشکی کودکان می‌تواند از استرس شما بکاهد و راهنمایی‌های تخصصی را در اختیار شما قرار دهد. موسیقی قرار است دنیای کودک شما را زیباتر کند، پس با عشق و دقت، بهترین نغمه‌ها را برای او انتخاب کنید.

از چند ماهگی می‌توانم برای نوزادم موسیقی پخش کنم؟

پخش موسیقی ملایم حتی از دوران جنینی نیز امکان‌پذیر است. پس از تولد، می‌توانید از روز اول موسیقی با صدای بسیار کم پخش کنید، اما بهترین زمان برای تعامل فعال با موسیقی از حدود ۳ ماهگی به بعد است که نوزاد واکنش‌های بیشتری نشان می‌دهد.

آیا استفاده از هدفون یا هندزفری برای نوزاد مجاز است؟

خیر، به هیچ وجه استفاده از هدفون یا هندزفری برای نوزادان و کودکان خردسال توصیه نمی‌شود. سیستم شنوایی آن‌ها بسیار حساس است و این ابزارها می‌توانند با متمرکز کردن صدا، به سرعت و به طور جدی به گوش داخلی آسیب برسانند.

اگر نوزادم با شنیدن موسیقی گریه کرد یا بی‌قرار شد، چه کار کنم؟

این واکنش نشان می‌دهد که موسیقی فعلی برای او مناسب نیست یا شاید زمان یا بلندی صدا نامناسب است. فوراً موسیقی را قطع کنید، نوزاد را در آغوش بگیرید و آرام کنید. در فرصتی دیگر، موسیقی بسیار ملایم‌تری را با صدای کمتر امتحان کنید.

آیا صدای تلویزیون هم می‌تواند برای شنوایی نوزاد مضر باشد؟

بله، صدای بلند و ناگهانی تبلیغات، فیلم‌های اکشن یا حتی برنامه‌های خبری در تلویزیون می‌تواند برای نوزاد مضر و استرس‌زا باشد. بهتر است صدای تلویزیون را در حضور نوزاد همیشه در سطح پایین و یکنواخت نگه دارید.

چه مدت زمان پخش موسیقی در روز برای نوزاد کافی و مناسب است؟

هیچ قانون ثابتی وجود ندارد، اما جلسات کوتاه ۱۵ تا ۳۰ دقیقه‌ای، دو تا سه بار در روز، بسیار موثرتر از پخش مداوم موسیقی است. به نوزاد فرصت دهید تا در سکوت نیز اصوات محیط را پردازش کند و استراحت نماید.

آیا لالایی خواندن مادر تاثیری مشابه پخش موسیقی دارد؟

تاثیر لالایی خواندن مادر بسیار عمیق‌تر و بهتر از پخش موسیقی ضبط شده است. صدای آشنای مادر، همراه با تماس پوستی و عاطفی، علاوه بر مزایای موسیقیایی، به نوزاد احساس امنیت و آرامش بی‌نظیری می‌بخشد و پیوند عاطفی را تقویت می‌کند.

 

منبع: massgeneral , unicef.org