خیلی از خانم‌ها در دوران بارداری برای اولین‌بار با بواسیر یا هموروئید روبه‌رو می‌شوند. تورم، درد یا خارش در ناحیه مقعد ممکن است باعث نگرانی شود، مخصوصاً وقتی نمی‌دانید آیا این مشکل برای جنین خطرناک است یا نه و چطور باید آن را درمان کنید.

در این مقاله به‌صورت ساده توضیح می‌دهیم بواسیر بارداری چیست، چه علائمی دارد، چرا در بارداری به وجود می‌آید و چگونه می‌توان آن را کنترل یا درمان کرد. همچنین روش‌های ایمن خانگی و سنتی را بررسی می‌کنیم که بدون آسیب به جنین می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.

اگر نمی‌دانید با بواسیر در بارداری چه باید کرد، چه پمادی مجاز است و آیا این مشکل بعد از زایمان برطرف می‌شود یا نه، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

علت بواسیر در بارداری چیست؟

اولین قدم برای غلبه بر هر مشکلی، درک علت آن است. اگر شما هم این سوال را از خود می‌پرسید که “چرا من؟”، بدانید که تنها نیستید. تقریباً ۵۰ درصد از زنان در مقطعی از بارداری یا پس از زایمان دچار هموروئید می‌شوند. علت بواسیر در بارداری یک دلیل واحد ندارد، بلکه نتیجه مجموعه‌ای از تغییرات شگفت‌انگیز اما پرفشار است که بدن شما برای پرورش یک زندگی جدید تجربه می‌کند.

فشار رحم در حال رشد

اصلی‌ترین و مستقیم‌ترین دلیل بروز هموروئید حاملگی، فشار فیزیکی ناشی از رحم در حال رشد است. با بزرگ شدن جنین، رحم شما نیز بزرگ و سنگین می‌شود. این افزایش حجم و وزن، فشار قابل توجهی را بر روی رگ‌های خونی در ناحیه لگن وارد می‌کند. به طور خاص، این فشار بر روی ورید اجوف تحتانی، که یک رگ بزرگ در سمت راست بدن است و خون را از نیمه پایینی بدن به سمت قلب بازمی‌گرداند، متمرکز می‌شود.

این فشار عملکرد این رگ را مختل کرده و بازگشت خون از وریدهای لگن و پاها را کند می‌کند. این وضعیت را مانند یک ترافیک سنگین در یک بزرگراه در نظر بگیرید؛ ماشین‌ها، که همان خون هستند، پشت مانع جمع شده و باعث ایجاد راه‌بندان می‌شوند. این تجمع خون باعث می‌شود رگ‌های ناحیه مقعد و رکتوم متورم، گشاد و ملتهب شوند و بواسیر را به وجود آورند.

متن انگلیسی:

Hemorrhoids are swollen veins surrounding your anus that can make having a bowel movement extremely unpleasant when you’re pregnant. They’re common in pregnancy and usually resolve after you have your baby.

ترجمه متن:

بواسیر رگ‌های متورم اطراف مقعد شما هستند که می‌توانند اجابت مزاج را در دوران بارداری بسیار ناخوشایند کنند. بواسیر در دوران بارداری شایع است و معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود.

clevelandclinic

هورمون‌ها و یبوست بارداری

هورمون‌ها، کارگردانان اصلی نمایش بزرگ بارداری هستند، اما گاهی اوقات عوارض جانبی ناخواسته‌ای نیز ایجاد می‌کنند. هورمون پروژسترون که سطح آن در بارداری به شدت بالا می‌رود، وظیفه شل کردن عضلات رحم را برای جلوگیری از انقباضات زودرس بر عهده دارد. اما این اثر شل‌کنندگی فقط به رحم محدود نمی‌شود و بر روی تمام عضلات صاف بدن، از جمله دیواره رگ‌های خونی و عضلات روده، تأثیر می‌گذارد. شل شدن دیواره رگ‌ها، آن‌ها را مستعد گشاد شدن و تورم می‌کند. از طرفی، کند شدن حرکات عضلات روده باعث می‌شود که غذا برای مدت طولانی‌تری در دستگاه گوارش باقی بماند. این امر به بدن فرصت می‌دهد تا آب بیشتری از مدفوع جذب کند و در نتیجه، مدفوع سفت، خشک و دفع آن دشوار می‌شود. این وضعیت همان یبوست شایع دوران بارداری است که خود یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد و تشدید بواسیر به شمار می‌رود.

افزایش حجم خون در بدن

در طول دوران بارداری، حجم کلی خون در بدن شما به طور چشمگیری، گاهی تا ۵۰ درصد، افزایش می‌یابد. این افزایش حجم برای حمایت از رشد جنین و آماده‌سازی بدن برای زایمان ضروری است. اما این حجم خون اضافی باید در همان سیستم عروقی قبلی به گردش درآید. این موضوع به معنای افزایش فشار کلی بر روی دیواره تمام رگ‌های خونی، از جمله وریدهای هموروئیدی است. این سه عامل قدرتمند یعنی فشار فیزیکی، تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون، دست به دست هم داده و یک طوفان کامل را برای ایجاد بواسیر در اواخر بارداری، به خصوص در سه ماهه سوم که رحم به بزرگترین اندازه خود می‌رسد، ایجاد می‌کنند.

علائم بواسیر در دوران بارداری چیست؟

حالا که دلایل بروز این عارضه را می‌دانیم، بیایید ببینیم بواسیر در بارداری چگونه است و باید منتظر چه علائمی باشیم. شناخت این علائم به شما کمک می‌کند تا نگران نشوید و بدانید تجربه‌ای که دارید، کاملاً طبیعی و شایع است.

شایع‌ترین علائم بواسیر در دوران بارداری عبارتند از:

• خونریزی مقعدی: این معمولاً اولین و نگران‌کننده‌ترین علامتی است که مادران متوجه آن می‌شوند. خونریزی بواسیر در بارداری به صورت مشاهده مقدار کمی خون قرمز روشن بر روی دستمال توالت پس از اجابت مزاج یا در کاسه توالت خود را نشان می‌دهد. رنگ قرمز روشن نشان می‌دهد که خونریزی از محلی نزدیک به مقعد است و جای نگرانی عمده‌ای ندارد. این خونریزی معمولاً بدون درد است.
• خارش و سوزش: التهاب و تورم در ناحیه مقعد می‌تواند باعث ایجاد یک حس خارش، سوزش و ناراحتی مداوم شود. این خارش ممکن است پس از اجابت مزاج یا نشستن طولانی‌مدت تشدید شود.
• درد و ناراحتی: درد هموروئید در بارداری می‌تواند از یک ناراحتی خفیف تا درد شدید متغیر باشد. این درد معمولاً در بواسیر خارجی در بارداری که در زیر پوست حساس اطراف مقعد قرار دارد، شایع‌تر است. درد ممکن است هنگام نشستن، راه رفتن یا حین اجابت مزاج احساس شود.

بیرون زدگی بواسیر در بارداری

یکی دیگر از علائم رایج، احساس وجود یک توده یا برآمدگی نرم و گوشتی در ناحیه مقعد است. این توده همان بیرون زدگی بواسیر در بارداری است که به آن پرولاپس نیز گفته می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بواسیر داخلی به دلیل فشار زیاد، از جای خود حرکت کرده و از دهانه مقعد خارج می‌شود. این توده ممکن است پس از اجابت مزاج به طور خود به خود به داخل بازگردد یا نیاز به بازگرداندن دستی داشته باشد. لمس این توده ممکن است حساس و کمی دردناک باشد.

همونطور که دیدید، بواسیر یه مشکل رایج تو بارداریه که روش‌های درمانی مختلفی داره. ما تو یه مقاله دیگه به طور اختصاصی‌تر به ایمن‌ترین روش‌های درمان بواسیر در بارداری و بعد از زایمان پرداختیم که اطلاعاتتون رو کامل می‌کنه.

آیا بواسیر در بارداری خطرناک است؟

این بخش به مهم‌ترین سوالاتی که ذهن هر مادر بارداری را به خود مشغول می‌کند، اختصاص دارد. هدف ما در اینجا، برطرف کردن نگرانی‌های شما با اطلاعات دقیق و علمی است.

آیا بواسیر در بارداری برای جنین ضرر دارد؟

بیایید همین ابتدا خیال شما را راحت کنیم: پاسخ یک “خیر” قاطع و بدون هیچ تردیدی است. بواسیر در بارداری برای جنین ضرر ندارد. این عارضه یک مشکل کاملاً موضعی برای مادر است و در ناحیه مقعد رخ می‌دهد. بواسیر هیچ‌گونه ارتباطی با رحم، جفت یا جریان خون جنین ندارد و به هیچ وجه بر روی سلامت، رشد و نمو کودک دلبند شما تأثیر منفی نمی‌گذارد. بواسیر ممکن است برای شما بسیار آزاردهنده و دردناک باشد، اما کودکتان در محیط امن خود از آن بی‌خبر است. بنابراین، می‌توانید از این بابت کاملاً آسوده‌خاطر باشید.

آیا بواسیر در بارداری مانع زایمان طبیعی است؟

یکی دیگر از نگرانی‌های رایج این است که آیا داشتن بواسیر، مانعی برای زایمان طبیعی ایجاد می‌کند یا خیر. به طور کلی، داشتن بواسیر شما را از انجام زایمان طبیعی منع نمی‌کند. با این حال، باید بدانید که فشار شدید و زور زدن در مرحله دوم زایمان می‌تواند باعث تشدید موقتی بواسیر یا حتی ایجاد موارد جدید شود. بسیاری از زنانی که تا قبل از زایمان مشکلی نداشته‌اند، هموروئید بعد از زایمان را تجربه می‌کنند. این موضوع را حتماً با پزشک یا مامای خود در میان بگذارید. آن‌ها می‌توانند راهکارهایی را برای مدیریت بهتر این وضعیت در حین و پس از زایمان به شما آموزش دهند، مانند استفاده از کمپرس سرد بلافاصله پس از زایمان.

درمان خانگی بواسیر در بارداری

با توجه به محدودیت‌های مصرف دارو در دوران بارداری، درمان خانگی هموروئید بارداری بهترین، ایمن‌ترین و اولین خط درمانی است. این روش‌ها بر تسکین علائم و رفع علت اصلی یعنی یبوست تمرکز دارند.

حمام آب گرم برای تسکین هموروئید در بارداری

این روش ساده، یک معجزه برای تسکین درد و خارش است. نشستن در لگن آب گرم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، ۲ تا ۳ بار در روز و حتماً پس از هر بار اجابت مزاج، باعث شل شدن عضلات، افزایش گردش خون و کاهش التهاب می‌شود. اطمینان حاصل کنید که آب گرم است و نه داغ. می‌توانید از لگن‌های مخصوصی که روی توالت فرنگی قرار می‌گیرند، برای راحتی بیشتر استفاده کنید.

تغذیه ضد یبوست برای درمان بواسیر در بارداری

مبارزه با یبوست، موثرترین راه برای درمان و پیشگیری از بواسیر است. رژیم غذایی خود را با مواد زیر غنی کنید:

• غذاهای سرشار از فیبر: روزانه حداقل ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر مصرف کنید. میوه‌هایی مانند آلو، انجیر، سیب و گلابی، سبزیجاتی مانند کلم بروکلی و اسفناج، حبوبات مانند عدس و لوبیا، و غلات کامل مانند جو دوسر و نان سبوس‌دار، بهترین دوستان شما هستند.
• نوشیدن آب فراوان: برای اینکه فیبر بتواند به درستی عمل کند، شما به مایعات کافی نیاز دارید. روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید. نگه داشتن یک بطری آب در کنار دستتان می‌تواند به شما در رسیدن به این هدف کمک کند.

کمپرس سرد  برای کاهش تورم هموروئید در بارداری

برای کاهش تورم و بی‌حسی موضعی، می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید. یک کیسه یخ را در حوله‌ای بپیچید و برای چند دقیقه روی ناحیه قرار دهید. همچنین، همیشه ناحیه مقعد را پس از اجابت مزاج به آرامی با آب ولرم شستشو داده و با یک حوله نرم خشک کنید تا از تحریک بیشتر جلوگیری شود.

فشار رحم علاوه بر بواسیر، می‌تونه باعث دردهای دیگه‌ای مثل درد سیاتیک هم بشه. این درد از کمر شروع می‌شه و به پاها می‌زنه و خیلی آزاردهنده‌ست. اگه با این مشکل هم درگیر هستید، حتما مقاله ما در مورد بهترین درمان‌های سنتی برای درد سیاتیک در بارداری رو بخونید.

چه پمادی برای بواسیر در بارداری مجاز است؟

استفاده از داروهای موضعی می‌تواند به تسکین سریع‌تر علائم کمک کند، اما انتخاب پماد برای بواسیر در بارداری نیازمند دقت و احتیاط فراوان است. همیشه و حتماً قبل از مصرف هرگونه دارو، حتی پمادهای گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید.

پمادهای گیاهی

به طور کلی، پمادهای گیاهی که حاوی ترکیبات طبیعی با خواص ضدالتهابی و قابض هستند، گزینه‌های ایمن‌تری در دوران بارداری محسوب می‌شوند. پمادهای حاوی عصاره هاماملیس (Witch Hazel) که یک قابض طبیعی است و به کاهش تورم و خونریزی کمک می‌کند، یا پماد کالاندولا که خاصیت ترمیم‌کنندگی و ضدالتهابی دارد، معمولاً گزینه‌های مناسبی هستند. با این حال، حتی برای این موارد نیز کسب اجازه از پزشک ضروری است.

آیا پماد آنتی هموروئید در بارداری مجاز است؟

این یکی از رایج‌ترین سوالات است. پماد انتی هموروئید بارداری به دلیل داشتن ترکیبات فعال متعدد، نیازمند بررسی دقیق است. فرمولاسیون‌های رایج این پماد معمولاً حاوی هیدروکورتیزون (یک استروئید)، لیدوکائین (بی‌حس‌کننده) و فنیل افرین (منقبض‌کننده عروق) هستند. عوارض استفاده از پماد آنتی هموروئید در بارداری به خصوص در سه ماهه اول، به طور کامل شناخته شده نیست و جذب سیستمیک این مواد می‌تواند بالقوه خطراتی را به همراه داشته باشد.

بنابراین، مصرف این پماد در دوران بارداری مطلقاً ممنوع است، مگر اینکه پزشک متخصص شما پس از ارزیابی دقیق شرایط، آن را برای یک دوره بسیار کوتاه تجویز کند. هرگز به صورت خودسرانه از این پماد استفاده نکنید. تشخیص اینکه کدام دارو برای شرایط خاص شما ایمن است، نیازمند دانش و تجربه پزشکی است و برای دریافت این راهنمایی، یک ویزیت آنلاین زنان می‌تواند راهی سریع و مطمئن برای صحبت با یک متخصص باشد.

نوع درمان موضعی	ترکیبات اصلی	سطح ایمنی در بارداری (بدون تجویز پزشک)
روش‌های طبیعی	ژل آلوئه ورا، روغن نارگیل	عموماً ایمن (پس از تست حساسیت)
پمادهای گیاهی	هاماملیس، کالاندولا، گیاه مورد	نسبتاً ایمن (مشورت با پزشک توصیه می‌شود)
پمادهای بی‌حس‌کننده	لیدوکائین	نیاز قطعی به تجویز پزشک
پمادهای ترکیبی (آنتی هموروئید)	هیدروکورتیزون، فنیل افرین	مصرف ممنوع (مگر با دستور صریح و نظارت پزشک)

جلوگیری از بواسیر در دوران بارداری

بهترین راه برای مقابله با بواسیر، این است که از ابتدا به آن مبتلا نشوید. با رعایت چند نکته ساده از همان اوایل بارداری، می‌توانید شانس ابتلا به این عارضه را به طور چشمگیری کاهش دهید.

نکات تغذیه‌ای و سبک زندگی

• فیبر را دوست خود بدانید: از همان بواسیر در ماه اول بارداری که هنوز مشکلی ندارید، مصرف فیبر را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
• آب بنوشید: همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید و به طور مداوم در طول روز بنوشید.
• از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت بپرهیزید: اگر کارتان نشسته است، هر ساعت یک بار بلند شوید و چند دقیقه قدم بزنید. هنگام استراحت، سعی کنید به پهلوی چپ دراز بکشید تا فشار از روی ورید اجوف برداشته شود.
• به ندای بدن خود گوش دهید: هر زمان که احساس نیاز به اجابت مزاج داشتید، آن را به تعویق نیندازید. نگه داشتن مدفوع باعث سفت‌تر شدن آن می‌شود.

ورزش‌های مجاز در بارداری برای پیشگیری از بواسیر

فعالیت بدنی منظم به بهبود گردش خون و تحریک حرکات روده کمک می‌کند. ورزش‌های ایمن در بارداری مانند پیاده‌روی روزانه، شنا و یوگای بارداری گزینه‌های عالی هستند. همچنین، انجام تمرینات کگل (انقباض و رها کردن عضلات کف لگن) می‌تواند به تقویت عضلات این ناحیه و بهبود گردش خون کمک کرده و از بواسیر پیشگیری نماید.

گاهی اوقات مشکلات گوارشی به شکل اسهال و دلپیچه خودشون رو نشون میدن. این وضعیت هم تو بارداری نیاز به مراقبت داره. برای اینکه بدونید چه غذاهایی بخورید و چه کارهایی انجام بدید، می‌تونید به مقاله درمان فوری دلپیچه و اسهال در اوایل بارداری مراجعه کنید.

کلام آخر ویمام

بواسیر بارداری، با تمام ناراحتی‌هایی که ایجاد می‌کند، یک بخش شایع و قابل مدیریت از تجربه بارداری برای بسیاری از زنان است. مهم‌ترین نکته این است که بدانید این وضعیت خطرناک نیست و به جنین شما آسیبی نمی‌رساند. با تمرکز بر روش‌های ایمن و موثر خانگی، به ویژه اصلاح رژیم غذایی برای مبارزه با یبوست و استفاده از حمام آب گرم، می‌توانید علائم را به خوبی کنترل کنید. به یاد داشته باشید که بدن شما در حال انجام یک کار شگفت‌انگیز است و این تغییرات، بخشی از این فرآیند هستند. هرگز از صحبت کردن در مورد این مشکل با پزشک یا مامای خود خجالت نکشید؛ آن‌ها بهترین راهنمای شما در این مسیر هستند. تیم متخصص وی مام نیز همواره برای ارائه حمایت و پاسخ به سوالات شما در کنارتان خواهد بود.

آیا بواسیر حاملگی بعد از زایمان خوب میشود؟

بله، در اکثر موارد، بواسیر بارداری پس از زایمان به تدریج بهبود می‌یابد. با کاهش فشار رحم، بازگشت سطح هورمون‌ها به حالت عادی و رفع یبوست، رگ‌های متورم به مرور زمان کوچک می‌شوند. این فرآیند ممکن است چند هفته طول بکشد.

برای خونریزی بواسیر در بارداری چه کار کنم؟

ابتدا آرامش خود را حفظ کنید. خونریزی خفیف و به رنگ قرمز روشن معمولاً نگران‌کننده نیست. با استفاده از درمان‌های خانگی مانند حمام آب گرم و نرم نگه داشتن مدفوع، این مشکل اغلب برطرف می‌شود. اما اگر خونریزی شدید، مداوم یا همراه با درد است، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

آیا عمل جراحی یا لیزر بواسیر در بارداری انجام می‌شود؟

خیر، جراحی یا لیزر بواسیر به دلیل خطرات احتمالی، تقریباً هرگز در دوران بارداری انجام نمی‌شود. این اقدامات به بعد از زایمان موکول می‌شوند، زیرا بسیاری از موارد پس از زایمان خود به خود بهبود می‌یابند.

آیا می‌توانم از شیاف آنتی هموروئید در بارداری استفاده کنم؟

خیر، استفاده از شیاف آنتی هموروئید نیز مانند پماد آن، به دلیل داشتن ترکیبات دارویی که ممکن است جذب شوند، بدون تجویز و نظارت دقیق پزشک در دوران بارداری ممنوع است. همیشه قبل از مصرف هر نوع شیاف با پزشک خود مشورت کنید.

از چه ماهی در بارداری احتمال ابتلا به بواسیر بیشتر است؟

اگرچه بواسیر می‌تواند در هر زمانی از بارداری رخ دهد، اما بیشترین شیوع آن در سه ماهه سوم، یعنی از هفته ۲۸ به بعد است. در این دوره، رحم به بزرگترین اندازه خود می‌رسد و بیشترین فشار را به ناحیه لگن وارد می‌کند.

منبع: clevelandclinic , nhs.uk