“غذا حاضره!” این جمله برای بسیاری از والدین، سرآغاز یک نبرد تمام‌عیار است. بشقابی که با عشق و دقت آماده شده، کودکی که سرش را برمی‌گرداند، و مادری یا پدری که با ناامیدی و نگرانی به فرزندش نگاه می‌کند. صحنه‌ی آشنایی است، اینطور نیست؟ اگر شما هم با یک کودک بدغذا دست و پنجه نرم می‌کنید و به دنبال راهی برای پایان دادن به این چالش روزمره هستید، تنها نیستید. بدغذایی در کودکان یکی از شایع‌ترین دغدغه‌های والدین است. اما خبر خوب این است که این مشکل، راه‌حل دارد. در این مقاله جامع از وی مام، ما قصد نداریم به شما یک فرمول جادویی بدهیم؛ بلکه می‌خواهیم با ارائه راهکارهای عملی، روانشناسانه و خلاقانه، به شما کمک کنیم تا زمان غذا را از یک میدان جنگ به یک تجربه لذت‌بخش و صمیمی برای خود و فرزندتان تبدیل کنید. با ما همراه باشید تا گام به گام، این مسیر را طی کنیم.

چرا کودک من غذا نمیخورد؟ 

قبل از اینکه به سراغ راهکارها برویم، بسیار مهم است که بفهمیم چرا کودک از غذا خوردن امتناع می‌کند. هر رفتاری یک دلیل دارد و بدغذایی نیز از این قاعده مستثنی نیست. دلایل این موضوع را می‌توان به چند دسته اصلی تقسیم کرد.

دلایل فیزیولوژیک و پزشکی

گاهی اوقات، بی‌اشتهایی کودک ریشه در یک مشکل جسمی دارد. این موارد اگرچه کمتر شایع هستند، اما باید همیشه به عنوان اولین احتمال در نظر گرفته شوند.

• بیماری یا درد: یک سرماخوردگی ساده، گوش‌درد، گلودرد یا حتی دندان درآوردن می‌تواند بلعیدن را برای کودک دردناک و ناخوشایند کند.

• مشکلات گوارشی: حساسیت‌های غذایی، رفلاکس معده یا یبوست می‌توانند باعث شوند کودک غذا را با حس بدی مرتبط بداند.

• کمبود مواد مغذی: به طور متناقضی، کمبود برخی مواد مغذی مانند زینک یا آهن می‌تواند منجر به کاهش اشتها شود.

اگر بی‌اشتهایی کودک شما ناگهانی است، با علائم دیگری همراه است یا برای مدت طولانی ادامه دارد، حتماً با یک پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

دلایل رفتاری و روانشناختی

در بسیاری از موارد، ریشه بدغذایی در مسائل رفتاری و روانشناختی نهفته است. کودکان در حال کشف دنیای اطراف و مرزهای خود هستند و غذا می‌تواند به ابزاری برای آن‌ها تبدیل شود.

• تلاش برای استقلال و کنترل: به خصوص در سنین نوپایی (حدود 1 تا 3 سالگی)، کودکان متوجه می‌شوند که می‌توانند بگویند “نه!”. امتناع از غذا خوردن یکی از معدود حوزه‌هایی است که کودک احساس می‌کند روی آن کنترل کامل دارد.

• جلب توجه: اگر کودک متوجه شود که غذا نخوردن او باعث می‌شود تمام توجه شما به او جلب شود، حتی اگر این توجه منفی (مانند اصرار یا عصبانیت) باشد، ممکن است این رفتار را تکرار کند.

• نئوفوبیا یا ترس از غذاهای جدید: این یک مرحله کاملاً طبیعی در رشد بسیاری از کودکان است. آن‌ها به طور غریزی نسبت به غذاهای ناآشنا محتاط هستند.

• تجربه ناخوشایند قبلی: اگر کودک یک بار با یک غذا تجربه بدی داشته (مثلاً باعث خفگی یا دل‌درد او شده)، ممکن است از خوردن دوباره آن یا غذاهای مشابه بترسد.

نقش والدین و محیط

ناخواسته، گاهی رفتارها و محیطی که ما ایجاد می‌کنیم، می‌تواند به بدغذایی کودک دامن بزند.

• فشار و اصرار بیش از حد: اصرار کردن، التماس کردن یا تهدید کردن کودک برای خوردن یک قاشق بیشتر، تقریباً همیشه نتیجه معکوس می‌دهد و اضطراب زمان غذا را افزایش می‌دهد.

• وجود حواس‌پرتی: روشن بودن تلویزیون، وجود اسباب‌بازی سر میز یا بازی کردن با تبلت هنگام غذا، تمرکز کودک را از غذا خوردن منحرف می‌کند.

• وعده‌های غذایی نامنظم: نداشتن یک برنامه زمانی مشخص برای وعده‌ها و میان‌وعده‌ها باعث می‌شود کودک هیچ‌وقت به اندازه کافی گرسنه نشود.

• دادن میان‌وعده‌های زیاد: اگر کودک در طول روز به طور مداوم در حال خوردن خوراکی یا نوشیدن آبمیوه و شیر باشد، طبیعی است که برای وعده اصلی اشتها نداشته باشد.

 

---

به نقل از nhs  :
متن انگلیسی:

As long as your child eats some food from the 4 main food groups (fruit and vegetables; potatoes, bread, rice, pasta and other starchy carbohydrates; dairy or dairy alternatives; and beans, pulses, fish, eggs, meat and other proteins) you do not need to worry.

ترجمه فارسی:

تا زمانی که کودک شما از چهار گروه اصلی غذایی (میوه و سبزیجات؛ سیب‌زمینی، نان، برنج، ماکارونی و دیگر کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای؛ لبنیات یا جایگزین‌های آن؛ و حبوبات، ماهی، تخم‌مرغ، گوشت و سایر منابع پروتئین) مقداری غذا بخورد، نیازی به نگرانی نیست.

---

برای کودک بد غذا چه کنیم؟ 

حالا که دلایل احتمالی را بررسی کردیم، بیایید به سراغ اصول اساسی برویم. این‌ها پایه‌های یک رابطه سالم با غذا هستند. اگر این اصول را رعایت کنید، نیمی از راه را رفته‌اید.

صبور باشید و فشار نیاورید

این مهم‌ترین قانون است. نقش شما به عنوان والدین، تهیه و ارائه غذای سالم است. نقش کودک، تصمیم‌گیری در مورد خوردن یا نخوردن و میزان خوردن آن است. این تقسیم مسئولیت را بپذیرید. وقتی به کودک فشار می‌آورید، در واقع در حال گرفتن استقلال او هستید و زمان غذا را به یک جنگ قدرت تبدیل می‌کنید که شما در آن بازنده خواهید بود. آرامش خود را حفظ کنید. اگر کودک غذا نخورد، بشقابش را بدون هیچ بحث یا حرفی بردارید و تا میان‌وعده بعدی، چیز دیگری به او ندهید.

یک الگوی خوب باشید

کودکان بیش از آنکه به حرف‌های ما گوش دهند، به کارهای ما نگاه می‌کنند. اگر می‌خواهید فرزندتان سبزیجات بخورد، باید ببیند که شما هم با لذت سبزیجات می‌خورید. سعی کنید حداقل یک وعده غذایی را در روز همگی با هم و دور یک میز بخورید. با اشتیاق در مورد طعم و بافت غذا صحبت کنید. “وای این هویج چقدر شیرین و ترد است!” این کار بسیار مؤثرتر از گفتن “هویج بخور، برای چشمات خوبه” است.

برنامه غذایی منظم داشته باشید

یک برنامه زمانی قابل پیش‌بینی برای وعده‌های اصلی و میان‌وعده‌ها تنظیم کنید و به آن پایبند باشید. برای مثال: صبحانه ساعت ۸، میان‌وعده ساعت ۱۰، ناهار ساعت ۱، میان‌و‌وعده ساعت ۴ و شام ساعت ۷. این کار به تنظیم ساعت داخلی بدن کودک کمک می‌کند و باعث می‌شود او در زمان مناسب احساس گرسنگی کند. بین وعده‌ها، فقط آب به او بدهید و از دادن شیر، آبمیوه یا خوراکی‌های دیگر خودداری کنید.

حواس‌پرتی‌ها را حذف کنید

زمان غذا، زمان غذاست. تلویزیون، تبلت، گوشی و اسباب‌بازی‌ها را از میز غذا دور کنید. این وسایل نه تنها حواس کودک را پرت می‌کنند، بلکه مانع از این می‌شوند که او به سیگنال‌های گرسنگی و سیری بدن خود توجه کند. زمان غذا فرصتی عالی برای صحبت کردن و برقراری ارتباط با یکدیگر است.

گاهی بدغذایی کودک می‌تواند ناشی از کمبود برخی ریزمغذی‌ها باشد. اگر کودک‌تان بی‌اشتهاست یا خستگی مداوم دارد، بد نیست با علائم کمبود سلنیوم در کودکان آشنا شوید و وضعیت تغذیه‌ای او را بررسی کنید.

راه های خلاقانه برای تشویق کودک به غذا خوردن

پس از رعایت اصول پایه، می‌توانید از چند استراتژی هوشمندانه و خلاقانه برای تشویق بیشتر کودک استفاده کنید. این راهکارها به شما کمک می‌کنند تا غذا را برای کودک جالب‌تر کنید.

مشارکت کودک در آشپزی

یکی از بهترین راههای تشویق کودک به غذا خوردن، مشارکت دادن او در فرآیند تهیه غذاست. وقتی کودک در کاری سهیم باشد، احساس مالکیت و غرور می‌کند و احتمال اینکه نتیجه کار خودش را امتحان کند، بسیار بیشتر می‌شود. بسته به سن کودک، می‌توانید وظایف ساده‌ای به او بسپارید:

• کودکان نوپا (2-3 سال): شستن سبزیجات، هم زدن مواد سرد، ریختن مواد از پیش اندازه‌گیری شده در کاسه.

• کودکان پیش‌دبستانی (4-5 سال): شکستن تخم‌مرغ، استفاده از کاترهای فانتزی، پهن کردن خمیر.

• کودکان بزرگ‌تر: خواندن دستور پخت، اندازه‌گیری مواد، چیدن میز.

او را با خود به خرید ببرید و اجازه دهید در انتخاب میوه‌ها و سبزیجات به شما کمک کند. “دوست داری برای سالاد امشب خیار برداریم یا گوجه‌فرنگی؟”

حق انتخاب محدود بدهید

دادن حق انتخاب به کودک، حس استقلال و کنترل او را ارضا می‌کند. اما این انتخاب نباید نامحدود باشد. به جای اینکه بپرسید “برای ناهار چی دوست داری بخوری؟” که ممکن است با پاسخ “چیپس” مواجه شوید، دو یا سه گزینه سالم و مورد قبول خودتان را به او پیشنهاد دهید. “دوست داری ماکارونی بخوری یا کتلت؟” یا “کنار مرغت دوست داری بروکلی باشه یا هویج؟” این کار باعث می‌شود کودک احساس کند که نظرش مهم است، در حالی که کنترل نهایی همچنان در دست شماست.

قانون “یک لقمه”

این قانون می‌گوید که کودک مجبور نیست تمام غذای جدید را بخورد، اما باید تشویق شود که حداقل یک لقمه کوچک از آن را امتحان کند. به این قانون، “لقمه شجاعت” یا “لقمه ماجراجویی” بگویید. اگر امتحان کرد و دوست نداشت، او را مجبور به ادامه دادن نکنید و واکنش منفی نشان ندهید. گاهی لازم است یک غذا 10 تا 15 بار در زمان‌های مختلف به کودک عرضه شود تا آن را بپذیرد. صبور باشید.

گاهی بدغذایی کودک می‌تواند به مشکلات گوارشی مانند اسهال منجر شود یا برعکس، بیماری‌هایی مثل اسهال باعث کاهش اشتهای کودک می‌شوند. در چنین مواقعی، دانستن روش‌های خانگی مؤثر برای درمان سریع اسهال در کودکان می‌تواند به بهبود وضعیت و بازگشت کودک به تغذیه طبیعی کمک کند.

روش تزیین غذای کودک برای بی اشتهایی

چشم‌ها قبل از دهان غذا می‌خورند و این موضوع در مورد کودکان بسیار صادق است. یک بشقاب غذای جذاب و رنگارنگ می‌تواند کودکی که به غذا بی‌میل است را وسوسه کند. تزیین غذای کودک یک هنر است که نیاز به ابزار پیچیده‌ای ندارد و فقط کمی خلاقیت می‌خواهد.

غذاهای رنگارنگ بسازید

سعی کنید در هر وعده غذایی، از رنگ‌های مختلف استفاده کنید. یک بشقاب که در آن رنگ سبز (کلم بروکلی)، نارنجی (هویج)، قرمز (گوجه گیلاسی) و سفید (برنج) وجود دارد، بسیار جذاب‌تر از یک بشقاب غذای تک‌رنگ است. از سبزیجات و میوه‌های رنگی به عنوان تزئین استفاده کنید.

از قالب‌ها و کاترهای فانتزی استفاده کنید

با استفاده از قالب‌های شیرینی‌پزی به شکل ستاره، قلب یا حیوانات، می‌توانید ساندویچ‌ها، کتلت‌ها یا حتی میوه‌هایی مانند هندوانه و طالبی را به اشکال بامزه‌ای درآورید. این کار ساده، غذا را از حالت عادی خارج کرده و به یک تجربه سرگرم‌کننده تبدیل می‌کند.

داستان‌سرایی با غذا

بشقاب غذا را به یک بوم نقاشی تبدیل کنید. با سس، یک صورتک خندان روی پوره سیب‌زمینی بکشید. با تکه‌های سبزیجات، یک جنگل یا یک ماشین بسازید. برای این کار اسم بگذارید: “بیا جنگل بروکلی رو بخوریم تا به کلبه هویجی برسیم!” این کار غذا خوردن را به یک ماجراجویی تبدیل می‌کند.

روش بازی برای غذا خوردن کودک چگونه است؟

ادغام بازی و سرگرمی با زمان غذا می‌تواند به کاهش مقاومت کودک کمک کند. البته باید مراقب باشید که بازی جایگزین اصل غذا خوردن نشود. هدف از بازی برای غذا خوردن کودک، ایجاد یک فضای مثبت و کاهش تنش است.

بازی “هواپیما” با یک رویکرد جدید

بازی کلاسیک “هواپیما داره میاد” را همه می‌شناسیم. می‌توانید آن را به‌روز کنید. قاشق می‌تواند یک ماشین مسابقه، یک قطار یا یک دایناسور باشد که می‌خواهد در “غار” فرود بیاید یا پارک کند. اجازه دهید خود کودک هم در این بازی نقش داشته باشد.

“جاسوس کوچولو” در بشقاب

با کودک خود بازی “من با چشم کوچکم جاسوسی می‌کنم…” را انجام دهید. “من یه چیز گرد و قرمز جاسوسی می‌کنم!” و کودک باید حدس بزند که منظور شما گوجه است و آن را بخورد. این بازی به او کمک می‌کند تا با دقت بیشتری به اجزای غذایش نگاه کند.

سفر اکتشافی طعم‌ها

چشمان کودک را با یک دستمال تمیز ببندید و از او بخواهید یک تکه کوچک از غذا را امتحان کند و حدس بزند چیست. این کار حس کنجکاوی او را تحریک می‌کند و تمرکز را از “خوردن” به “کشف کردن” تغییر می‌دهد.

گاهی اوقات بی‌میلی کودک به غذا ناشی از مشکلات تنفسی یا بیماری‌های زمینه‌ای است. اگر فرزندتان دچار مشکلاتی مانند خس‌خس سینه و تنگی نفس در کودکان است، با راهکارهای درمانی مناسب آشنا شوید تا تغذیه‌اش نیز بهبود یابد.

بهترین شربت اشتها آور برای کودکان

در میان راهکارهای مختلف، بسیاری از والدین به فکر استفاده از شربت اشتها آور برای کودکان می‌افتند. این شربت‌ها که اغلب حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی (مانند زینک) یا عصاره‌های گیاهی هستند، به عنوان راهی سریع برای حل مشکل بی‌اشتهایی تبلیغ می‌شوند. نمونه این شربت ها شربت اپتایزر پدیابست است. در پاسخ به این سوال که آیا باید از این شربت‌ها استفاده کرد، باید گفت که این موضوع نیازمند احتیاط فراوان است.

در برخی موارد که بی‌اشتهایی ناشی از کمبود یک ماده مغذی خاص باشد، پزشک ممکن است مکمل مربوطه را تجویز کند. اما استفاده خودسرانه از این محصولات هرگز توصیه نمی‌شود. بسیاری از این شربت‌ها تأثیر اثبات‌شده علمی ندارند و ممکن است حاوی قند زیاد یا مواد افزودنی دیگری باشند. تمرکز بر اصلاح رفتارها و ایجاد یک الگوی غذایی سالم، یک راه حل پایدارتر و سالم‌تر از اتکا به یک شربت است. قبل از دادن هرگونه مکمل یا شربت به فرزندتان، حتماً و حتماً با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

لازم به ذکر است که اثربخشی بسیاری از این شربت‌های بدون نسخه از نظر علمی ثابت نشده و مصرف خودسرانه آن‌ها هرگز توصیه نمی‌شود.

کلام آخر ویمام

مواجهه با یک کودک بدغذا می‌تواند یکی از فرساینده‌ترین تجربیات برای والدین باشد. اما به یاد داشته باشید که این یک مرحله گذراست و شما ابزارهای لازم برای مدیریت آن را در اختیار دارید. کلید موفقیت در این مسیر، صبر، ثبات و ایجاد یک فضای مثبت و بدون تنش در اطراف غذاست. به جای تمرکز بر مقدار غذایی که کودک در یک وعده می‌خورد، به الگوی غذایی او در طول یک هفته نگاه کنید. در این مقاله از وی مام، ما تلاش کردیم تا با ارائه راهکارهای عملی و مبتنی بر روانشناسی کودک، شما را در این سفر همراهی کنیم. به غریزه فرزندتان اعتماد کنید، او را در این فرآیند مشارکت دهید و مهم‌تر از همه، عشق و حمایت بی‌قید و شرط خود را از او دریغ نکنید. هدف نهایی، نه یک بشقاب خالی، بلکه پرورش کودکی است که رابطه‌ای سالم و شاد با غذا دارد.

سوالات متداول

آیا اشکالی ندارد که فرزندم فقط چند نوع غذای محدود می‌خورد؟

کودک نوپای من چقدر باید غذا بخورد؟

کودکان نوپا معده کوچکی دارند و به وعده‌های کوچکتر و مکررتر نیاز دارند. به جای تمرکز بر حجم، به کیفیت غذای او توجه کنید. به سیگنال‌های گرسنگی و سیری او اعتماد کنید؛ او بهترین قاضی برای میزان غذای مورد نیازش است.

آیا می‌توانم از دسر به عنوان جایزه برای غذا خوردن استفاده کنم؟

این کار توصیه نمی‌شود. استفاده از دسر به عنوان جایزه، این پیام را به کودک می‌دهد که غذای اصلی یک کار ناخوشایند است که باید تحمل شود تا به چیز خوب (دسر) برسیم. این کار ارزش غذاها را در ذهن او تغییر می‌دهد.

اگر فرزندم در یک وعده هیچ چیز نخورد چه کنم؟

آرام باشید. بشقاب را بدون جر و بحث بردارید. تا وعده یا میان‌وعده برنامه‌ریزی شده بعدی، به او غذای دیگری ندهید. یک یا دو وعده غذا نخوردن به کودک سالم آسیبی نمی‌رساند و به او کمک می‌کند تا گرسنگی واقعی را تجربه کند.

چه زمانی باید در مورد بدغذایی کودکم نگران شوم و به پزشک مراجعه کنم؟

اگر کودک شما وزن کم می‌کند یا وزن‌گیری مناسبی ندارد، همیشه خسته و بی‌حال به نظر می‌رسد، از درد شکایت دارد، یا بی‌اشتهایی او با علائم دیگری همراه است، حتماً در اسرع وقت به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

 

منبع: nhs mybrightwheel