راهنمای جامع سنگ کلیه چیست؟ ؛ از علائم و علت تا درمان فوری و راهکارهای پیشگیری

سنگ کلیه یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری است که می‌تواند درد شدیدی ایجاد کند و زندگی روزمره را مختل کند. شاید از خودتان بپرسید: سنگ کلیه چیست؟ چرا کلیه‌ها سنگ می‌سازند؟ علائمش چه چیزهایی است و چطور می‌توان آن را دفع کرد؟

در این مقاله از وی‌مام به زبانی ساده و قابل فهم توضیح می‌دهیم چطور سنگ کلیه تشکیل می‌شود، چه علائمی دارد و چه روش‌هایی برای درمان خانگی، دارویی و پزشکی وجود دارد. همچنین نکات مهم رژیم غذایی و پیشگیری را بررسی می‌کنیم تا بتوانید از تشکیل دوباره سنگ جلوگیری کنید. اگر می‌خواهید همه چیز درباره سنگ کلیه و روش‌های درمان و دفع آن بدانید، ادامه مقاله را از دست ندهید.

سنگ کلیه چیست و سنگ کلیه چگونه تشکیل می شود؟

برای شروع، بیایید با یک تعریف ساده به این سوال پاسخ دهیم. سنگ کلیه، که در علم پزشکی به آن نفرولیتیازیس هم گفته می‌شود، در واقع توده‌هایی جامد و سخت هستند که از تجمع مواد معدنی و نمک‌های اضافی در داخل کلیه‌ها تشکیل می‌شوند. کلیه‌های ما مانند یک سیستم تصفیه آب بسیار پیشرفته عمل می‌کنند؛ وظیفه اصلی آنها دفع مواد زائد و مایعات اضافی از خون و تولید ادرار است. ادرار حاوی مواد مختلفی مانند کلسیم، اگزالات، اورات، سیستین، زانتین و فسفات است. وقتی همه چیز در حالت تعادل قرار دارد، این مواد به صورت محلول در ادرار باقی می‌مانند و از بدن دفع می‌شوند. اما سنگ کلیه چگونه تشکیل می شود؟ زمانی که غلظت این مواد در ادرار بیش از حد بالا برود یا ادرار شما به اندازه کافی مایع برای حل کردن آنها نداشته باشد، این مواد به هم می‌پیوندند و کریستال‌های کوچکی را تشکیل می‌دهند.

متن انگلیسی:

Kidney stones are clusters of crystals that form from minerals and other substances in your urinary tract. Most stones pass out of your body in your pee on their own, but they can be very painful as they move through. You might need a procedure to break up or remove the stone if it can’t pass on its own or is causing a blockage.

ترجمه متن:

سنگ کلیه، خوشه‌هایی از کریستال‌ها هستند که از مواد معدنی و سایر مواد موجود در دستگاه ادراری شما تشکیل می‌شوند. اکثر سنگ‌ها به خودی خود از طریق ادرار از بدن شما دفع می‌شوند، اما حرکت آنها می‌تواند بسیار دردناک باشد. اگر سنگ نتواند به خودی خود دفع شود یا باعث انسداد شود، ممکن است به روشی برای شکستن یا برداشتن سنگ نیاز داشته باشید.

my.clevelandclinic

این فرآیند را می‌توان مانند درست کردن نبات در یک لیوان آب قند بسیار غلیظ تصور کرد؛ با گذشت زمان، مولکول‌های قند به هم چسبیده و بلورهای نبات را می‌سازند. در کلیه نیز این کریستال‌های ریز به تدریج به یکدیگر می‌چسبند و در طول هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها، بزرگ‌تر شده و سنگ کلیه را به وجود می‌آورند. این سنگ‌ها می‌توانند به اندازه یک دانه شن ریز یا در موارد نادر، به بزرگی یک توپ گلف باشند.

چرا کلیه سنگ ساز میشود؟

شاید از خود بپرسید چه چیزی باعث می‌شود این تعادل ظریف در بدن به هم بخورد و کلیه‌ها شروع به ساختن سنگ کنند. دلایل متعددی برای این موضوع وجود دارد که می‌توان آنها را به چند دسته اصلی تقسیم کرد. شناخت این عوامل خطر، اولین و مهم‌ترین قدم برای پیشگیری است.

مهم‌ترین علت کلیه سنگ ساز

اگر بخواهیم تنها یک دلیل اصلی و مشترک برای تشکیل اکثر سنگ‌های کلیه نام ببریم، آن کم‌آبی بدن است. ننوشیدن آب به میزان کافی، اصلی‌ترین و شایع‌ترین عامل خطر است. وقتی شما آب کافی نمی‌نوشید، حجم ادرار شما کاهش یافته و غلیظ‌تر می‌شود. این ادرار غلیظ و پررنگ، یک محیط ایده‌آل برای به هم چسبیدن مواد معدنی و تشکیل کریستال است. آب مانند یک حلال عمل می‌کند و با رقیق نگه داشتن ادرار، به مواد سنگ‌ساز اجازه نمی‌دهد که به هم بپیوندند و رسوب کنند. به همین دلیل است که اولین و مهم‌ترین توصیه برای پیشگیری و حتی کمک به درمان سنگ کلیه، نوشیدن آب فراوان است.

نقش رژیم غذایی بر سنگ کلیه

آنچه می‌خورید تاثیر مستقیمی بر سلامت کلیه‌های شما دارد. یک رژیم غذایی سرشار از سدیم یا نمک، خطر تشکیل سنگ‌های کلسیمی را به شدت افزایش می‌دهد. سدیم اضافی باعث می‌شود کلیه‌ها کلسیم بیشتری را در ادرار دفع کنند که این امر، احتمال ترکیب کلسیم با اگزالات و تشکیل سنگ را بالا می‌برد. مصرف بیش از حد پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ و تخم‌مرغ نیز می‌تواند سطح اسید اوریک را در ادرار افزایش دهد و خطر ایجاد سنگ‌های اسید اوریکی و کلسیمی را بیشتر کند. همچنین، مصرف زیاد غذاهای حاوی اگزالات بالا مانند اسفناج، ریواس، آجیل (به خصوص بادام)، چغندر و چای پررنگ، می‌تواند در افراد مستعد، ریسک تشکیل شایع‌ترین نوع سنگ، یعنی سنگ کلسیم اگزالات را افزایش دهد.

سایر عوامل خطر کلیه سنگ ساز

علاوه بر سبک زندگی، عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهند. سابقه خانوادگی یا شخصی ابتلا به سنگ کلیه، یک عامل خطر مهم است؛ اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده شما سنگ کلیه داشته، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است. اضافه وزن و چاقی با تغییر سطح اسید در ادرار و افزایش دفع مواد سنگ‌ساز، ریسک را بالا می‌برند. برخی بیماری‌ها و شرایط پزشکی نیز می‌توانند زمینه‌ساز باشند؛ برای مثال، پرکاری غده پاراتیروئید، بیماری التهابی روده، اسهال مزمن و عفونت‌های ادراری مکرر. همچنین، مصرف برخی داروها مانند داروهای ادرارآور خاص، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد تشنج نیز می‌تواند احتمال تشکیل سنگ را افزایش دهد.

برای خیلی از افراد سوال است که چرا اصلاً سنگ کلیه به وجود می‌آید؟ آیا فقط کم نوشیدن آب مقصر است؟ در بخش «علت تشکیل سنگ کلیه»، به صورت ساده و قابل فهم توضیح داده شده که رژیم غذایی، مشکلات متابولیک، کم‌آبی و حتی برخی داروها چگونه باعث رسوب املاح در کلیه می‌شوند. اگر پس از مطالعه مطلب جامع، دوست دارید بفهمید دقیقاً چه اتفاقی در بدن می‌افتد که سنگ شکل می‌گیرد، سر زدن به این مقاله یک قدم مهم برای پیشگیری آینده است.

شایع‌ترین علائم و نشانه‌های سنگ کلیه کدامند؟

بسیاری از سنگ‌های کلیه تا زمانی که در جای خود در کلیه ثابت هستند، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و به آنها «سنگ کلیه خاموش» گفته می‌شود. مشکلات و علائم زمانی شروع می‌شوند که سنگ حرکت کرده و وارد حالب یا میزنای شود. حالب، لوله باریکی است که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند. حرکت سنگ در این مجرای تنگ باعث انسداد و درد بسیار شدیدی می‌شود.

درد سنگ کلیه کجاست؟

درد، بارزترین و معمولاً اولین علامت سنگ کلیه است. این درد که به آن قولنج کلیوی یا رنال کولیک می‌گویند، ویژگی‌های مشخصی دارد. درد معمولاً به صورت ناگهانی و بسیار شدید آغاز می‌شود. ماهیت آن تیز، خنجری و موجی است؛ یعنی شدت آن کم و زیاد می‌شود و هر موج درد ممکن است ۲۰ تا ۶۰ دقیقه طول بکشد. محل اصلی درد در پهلو و پشت، درست زیر دنده‌هاست. یکی از مشخصه‌های کلیدی این درد، انتشار آن است. با حرکت سنگ به سمت پایین در مجرای حالب، محل درد نیز تغییر کرده و به سمت پایین شکم و ناحیه کشاله ران تیر می‌کشد. فرد مبتلا معمولاً نمی‌تواند یک وضعیت راحت پیدا کند و دائم به خود می‌پیچد.

علائم ادراری

همزمان با درد، علائم ادراری نیز بسیار شایع هستند. وجود خون در ادرار یا هماچوری، یکی از نشانه‌های کلیدی است. ادرار ممکن است به رنگ صورتی، قرمز یا قهوه‌ای درآید. این خونریزی به دلیل خراشیدگی دیواره مجاری ادراری توسط لبه‌های تیز سنگ ایجاد می‌شود. ادرار ممکن است کدر یا بدبو به نظر برسد. احساس سوزش و درد هنگام ادرار کردن نیز بسیار رایج است. یکی دیگر از علائم مهم، سنگ کلیه باعث تکرر ادرار میشود است؛ به خصوص زمانی که سنگ به انتهای حالب و نزدیک مثانه می‌رسد، مثانه را تحریک کرده و باعث می‌شود فرد احساس کند نیاز فوری و مکرر به ادرار کردن دارد، در حالی که هر بار فقط مقدار کمی ادرار دفع می‌کند.

سایر علائم عمومی

درد شدید سنگ کلیه اغلب با علائم گوارشی همراه است. حالت تهوع و استفراغ واکنش‌های شایعی به درد شدید هستند. اگر سنگ کلیه باعث انسداد قابل توجه و تجمع ادرار شود، ممکن است عفونت ادراری نیز به آن اضافه گردد. در این صورت، علائمی مانند تب و لرز نیز به مجموعه نشانه‌ها اضافه می‌شوند که نیازمند توجه فوری پزشکی است.

تفاوت علائم سنگ کلیه در زنان و مردان

ماهیت اصلی علائم سنگ کلیه در مردان و علائم سنگ کلیه در زنان یکسان است؛ درد شدید پهلو، خون در ادرار و تهوع در هر دو جنس مشترک است. تفاوت اصلی در محل انتشار درد است. در مردان، درد اغلب به سمت بیضه‌ها تیر می‌کشد، در حالی که در زنان، درد ممکن است به سمت لب‌های بزرگ ناحیه تناسلی خارجی انتشار یابد. همچنین، علائم ادراری سنگ کلیه در زنان گاهی ممکن است با علائم عفونت ادراری یا سیستیت که در آنها شایع‌تر است، اشتباه گرفته شود. درد شدید پهلو و شکم در زنان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و در صورت عدم اطمینان، دریافت یک ویزیت آنلاین پزشکی برای تشخیص افتراقی و اطمینان خاطر ضروری است.

سنگ کلیه یکی از بیماری‌های شایع کلیوی است و شناخت علائم اولیه کمک می‌کند بیمار زودتر درمان شود. اگرمی خواهید بدانید اولین نشانه‌های هشداردهنده چیست و در چه مواقعی باید به پزشک مراجعه کنید، مطالعه‌ی مقاله «علائم سنگ کلیه» می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد. بسیاری از افراد، درد پهلو، تهوع یا تغییر رنگ ادرار را ساده می‌گیرند، اما این علائم در برخی موارد نشانه شروع حرکت سنگ هستند. در مطلب علائم، دقیقاً توضیح داده شده چه نشانه‌هایی خطرناک‌ترند و چطور آن‌ها را از دردهای معمولی تشخیص بدهید.

آشنایی با انواع سنگ کلیه و تفاوت آن‌ها

همه سنگ‌های کلیه یکسان نیستند. شناخت نوع سنگ بسیار مهم است، زیرا به پزشک کمک می‌کند تا علت اصلی را پیدا کرده و بهترین راهکار را برای پیشگیری از تشکیل مجدد آن ارائه دهد. چهار نوع اصلی سنگ کلیه وجود دارد:

سنگ‌های کلسیم اگزالات چیست؟

حدود ۸۰ درصد از سنگ‌های کلیه از این نوع هستند. این سنگ‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که کلسیم در ادرار با ماده‌ای به نام اگزالات ترکیب می‌شود. اگزالات به طور طبیعی در بسیاری از غذاها مانند اسفناج، بادام و سیب‌زمینی شیرین وجود دارد و همچنین در کبد نیز تولید می‌شود. مصرف کم مایعات، رژیم غذایی سرشار از اگزالات و برخی شرایط پزشکی خاص، خطر تشکیل این نوع سنگ را افزایش می‌دهد.

سنگ‌های استرووایتی چگونه هستند؟

این سنگ‌ها که به سنگ‌های عفونی نیز معروفند، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد را تشکیل می‌دهند و در زنان شایع‌تر هستند. آنها در پاسخ به عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری (UTI) ایجاد می‌شوند. باکتری‌های خاصی ادرار را قلیایی کرده و محیط مناسبی برای تشکیل این سنگ‌ها که از منیزیم، آمونیوم و فسفات تشکیل شده‌اند، فراهم می‌کنند. این سنگ‌ها می‌توانند بسیار سریع رشد کرده و به اندازه‌های بزرگی برسند.

سنگ‌های اسید اوریکی

این نوع سنگ در حدود ۵ تا ۱۰ درصد افراد دیده می‌شود و در مردان شایع‌تر است. عواملی مانند مصرف زیاد پروتئین حیوانی، کم‌آبی بدن و بیماری‌هایی مانند نقرس، خطر تشکیل این سنگ‌ها را افزایش می‌دهند. ادرار اسیدی محیط مناسبی برای رسوب اسید اوریک و تشکیل این سنگ‌ها فراهم می‌کند.

آیا سنگ‌های سیستینی ارثی هستند؟

این نوع سنگ بسیار نادر است و به دلیل یک اختلال ژنتیکی به نام سیستینوری ایجاد می‌شود. در این بیماری، کلیه‌ها مقادیر زیادی از یک اسید آمینه به نام سیستین را در ادرار دفع می‌کنند که منجر به تشکیل سنگ می‌شود. این بیماری معمولاً از دوران کودکی شروع می‌شود.

بسیاری فکر می‌کنند همه سنگ‌ها مثل هم هستند؛ در حالی که در مقاله «انواع سنگ کلیه»، مشخص شده که سنگ‌های اگزالات کلسیم، اسیداوریکی، عفونی و سیستینی هرکدام علت و درمان متفاوتی دارند. دانستن نوع سنگ باعث می‌شود فرد رژیم غذایی مناسب‌تری انتخاب کند و احتمال عود بیماری کمتر شود. اگر بعد از خواندن مطلب اصلی کنجکاو شدید که سنگ شما از کدام نوع است، این مقاله یک راهنمای کامل و ساده است.

روش‌های دقیق تشخیص سنگ کلیه چیست؟

اگر با علائم مشکوک به سنگ کلیه به پزشک مراجعه کنید، او برای تایید تشخیص و تعیین اندازه، محل و نوع سنگ، از چندین روش تشخیصی استفاده خواهد کرد. آزمایش ادرار ۲۴ ساعته می‌تواند نشان دهد که آیا شما بیش از حد مواد سنگ‌ساز یا کمتر از مواد پیشگیری‌کننده از سنگ دفع می‌کنید یا خیر. آزمایش خون می‌تواند سطح کلسیم یا اسید اوریک خون شما را بررسی کند. مهم‌ترین ابزار تشخیصی، روش‌های تصویربرداری هستند.

سی‌تی اسکن با دوز پایین و بدون تزریق ماده حاجب، دقیق‌ترین و بهترین روش برای تشخیص سنگ کلیه است. این روش می‌تواند حتی سنگ‌های بسیار کوچک را نیز شناسایی کرده و اطلاعات دقیقی در مورد اندازه و محل آنها ارائه دهد. سونوگرافی یک روش غیرتهاجمی و بدون اشعه است که اغلب به عنوان اولین قدم، به خصوص در زنان باردار، استفاده می‌شود. عکس ساده شکم و لگن یا KUB نیز می‌تواند برخی از انواع سنگ‌ها را نشان دهد، اما دقت کمتری نسبت به سی‌تی اسکن دارد.

یکی از پرتکرارترین سؤال‌ها این است که «برای دفع سنگ کلیه چی بخوریم؟» در این مقاله دقیقاً درباره‌ی خوراکی‌هایی که باعث شل شدن مجاری، افزایش حجم ادرار و خروج راحت‌تر سنگ می‌شوند توضیح داده شده است. اگر فرد درگیر دردهای متناوب است و نمی‌خواهد سریع سراغ دارو برود، مطالعه این مطلب کمک می‌کند انتخاب‌های غذایی دقیق‌تری داشته باشد و درد کمتری تجربه کند.

نحوه درمان سنگ کلیه

روش درمان سنگ کلیه به اندازه، نوع و محل سنگ بستگی دارد. خوشبختانه، اکثر سنگ‌های کلیه به اندازه‌ای کوچک هستند که نیازی به روش‌های تهاجمی ندارند و خودبه‌خود دفع می‌شوند.

درمان سنگ‌های کوچک کلیه

برای سنگ‌های کوچکتر از ۵ میلیمتر، رویکرد درمانی معمولاً محافظه‌کارانه است. پزشک از شما می‌خواهد که روزانه ۲ تا ۳ لیتر آب بنوشید تا جریان ادرار افزایش یافته و به شستشو و حرکت سنگ به سمت بیرون کمک کند. برای کنترل درد، داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن تجویز می‌شود. همچنین، پزشک ممکن است دارویی از دسته آلفابلاکرها مانند تامسولوسین را تجویز کند. این داروها با شل کردن عضلات دیواره حالب، به بازتر شدن این مجرا و عبور راحت‌تر و سریع‌تر سنگ کمک می‌کنند. سنگ کلیه چگونه دفع میشود؟ سنگ از کلیه وارد حالب، سپس مثانه و در نهایت از طریق مجرای ادرار از بدن خارج می‌شود.

درمان خانگی درد شدید سنگ کلیه

در حالی که منتظر دفع سنگ هستید، می‌توانید از برخی راهکارهای خانگی برای تسکین درد استفاده کنید. قرار دادن یک کیسه آب گرم یا حوله گرم روی پهلو یا شکم می‌تواند به آرام کردن عضلات و کاهش احساس درد کمک کند. نوشیدن ترکیبی از آب و آب لیموی تازه نیز توصیه می‌شود؛ سیترات موجود در لیمو به جلوگیری از رشد سنگ‌های کلسیمی کمک می‌کند. مهم است بدانید که این روش‌ها جایگزین درمان پزشکی نیستند، بلکه به عنوان مکمل برای کاهش ناراحتی شما به کار می‌روند.

روش‌های پزشکی و قطعی درمان سنگ کلیه

سنگ‌هایی که خیلی بزرگ هستند، باعث درد غیرقابل کنترل می‌شوند، مسیر ادرار را کاملاً مسدود کرده‌اند یا با عفونت همراه هستند، نیازمند مداخله پزشکی هستند. چندین روش برای این کار وجود دارد:

• سنگ‌شکنی برون‌اندامی (ESWL): در این روش رایج، از امواج صوتی پرانرژی برای شکستن سنگ از خارج از بدن استفاده می‌شود. این امواج از پوست عبور کرده و سنگ را به قطعات ریزی تبدیل می‌کنند که به راحتی از طریق ادرار دفع شوند.
• یورتروسکوپی (TUL): در این روش، پزشک یک وسیله بسیار نازک و تلسکوپی به نام یورتروسکوپ را از طریق مجرای ادرار و مثانه وارد حالب می‌کند. پس از رسیدن به سنگ، می‌توان آن را با ابزارهای مخصوص خارج کرد یا با استفاده از لیزر آن را خرد و سپس تکه‌ها را خارج نمود.
• جراحی از راه پوست (PCNL): این روش برای سنگ‌های بسیار بزرگ یا پیچیده به کار می‌رود. جراح یک برش کوچک در پشت ایجاد کرده و با استفاده از ابزارهای مخصوص، مستقیماً وارد کلیه شده و سنگ را خرد و خارج می‌کند.
• جراحی باز: امروزه این روش به ندرت انجام می‌شود و فقط برای موارد بسیار خاص و پیچیده کاربرد دارد.

قوی ترین داروی سنگ شکن چیست؟

این یک سوال بسیار رایج است. باید بدانید که در علم پزشکی، دارویی که بتواند یک سنگ تشکیل‌شده را مانند قرص جوشان در آب حل کند، به معنای واقعی کلمه وجود ندارد. عبارت قوی ترین داروی سنگ شکن معمولاً به دو دسته از داروها اشاره دارد: اول، داروهایی مانند تامسولوسین که پیش‌تر ذکر شد و با شل کردن مجرا به «دفع» سنگ کمک می‌کنند، نه شکستن آن. دوم، برای انواع خاصی از سنگ‌ها مانند سنگ‌های اسید اوریکی، پزشک ممکن است داروهایی مانند آلوپورینول یا سیترات پتاسیم را برای قلیایی کردن ادرار تجویز کند که این کار می‌تواند به حل شدن تدریجی این نوع خاص از سنگ کمک کرده و از تشکیل مجدد آن جلوگیری نماید.

نوع سنگ کلیه	غذاهایی که باید محدود شوند	غذاهای توصیه شده
کلسیم اگزالات	اسفناج، ریواس، بادام، چغندر، چای پررنگ، نوشابه	مواد غذایی غنی از کلسیم (لبنیات)، لیمو، جعفری
اسید اوریکی	گوشت قرمز، جگر، دل و قلوه، ماهی ساردین، نوشیدنی‌های الکلی	میوه‌ها و سبزیجات فراوان، غلات کامل، حبوبات
استرووایتی	(رژیم غذایی نقش کمتری دارد، تمرکز بر درمان عفونت است)	نوشیدن آب فراوان برای جلوگیری از عفونت

وقتی فرد دچار سنگ کلیه می‌شود، همیشه اولین سؤال این است که بهترین روش درمان چیست؟ در مقاله «درمان سنگ کلیه» تمام گزینه‌ها از درمان دارویی تا روش‌های سریع‌تر مثل لیزر یا سنگ‌شکنی توضیح داده شده‌اند. اگر کسی در خانواده‌تان با این مشکل روبروست و نمی‌دانید کدام روش مناسب‌تر و کم‌خطرتر است، خواندن این مطلب انتخاب آگاهانه‌تری ایجاد می‌کند و نگرانی‌ها را کمتر می‌کند.

برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟

تغذیه مناسب، هم برای کمک به دفع سنگ فعلی و هم برای پیشگیری از بازگشت آن، نقشی حیاتی دارد. رویکرد کلی بر پایه افزایش مصرف مایعات و تنظیم مصرف برخی مواد غذایی استوار است.

تکرار این نکته ضروری است: هیچ چیز به اندازه آب در مدیریت سنگ کلیه موثر نیست. هدف شما باید تولید روزانه حداقل ۲ لیتر ادرار باشد که این به معنی نوشیدن حدود ۲.۵ تا ۳ لیتر مایعات در طول روز است. بهترین شاخص، رنگ ادرار شماست؛ ادرار شما باید همیشه به رنگ زرد روشن و شفاف باشد. علاوه بر آب، نوشیدن آب لیموی طبیعی به دلیل داشتن سیترات بالا، بسیار مفید است. سیترات به کلسیم در ادرار متصل شده و از تشکیل سنگ جلوگیری می‌کند.

غذاهای مفید برای کلیه سنگ ساز

مصرف میوه‌ها و سبزیجات، به خصوص آنهایی که سیترات بالایی دارند مانند پرتقال و لیمو، توصیه می‌شود. برخلاف تصور عموم، افراد مبتلا به سنگ کلسیمی نباید از مصرف کلسیم اجتناب کنند. مصرف کلسیم به میزان کافی از طریق منابع غذایی مانند شیر، ماست و پنیر، به اتصال اگزالات در روده و دفع آن از طریق مدفوع کمک کرده و مانع از ورود آن به ادرار می‌شود. نکته کلیدی، دریافت کلسیم از غذاست، نه از مکمل‌ها.

غذا های مضر برای کلیه سنگ ساز

مهم‌ترین نکته، کاهش شدید مصرف نمک و سدیم است. از افزودن نمک به غذا سر سفره خودداری کنید و مصرف غذاهای فرآوری‌شده، کنسروها و فست‌فودها را که سرشار از نمک پنهان هستند، به حداقل برسانید. همانطور که در جدول بالا ذکر شد، بسته به نوع سنگ خود، باید مصرف غذاهای سرشار از اگزالات (برای سنگ کلسیم اگزالات) یا پروتئین حیوانی (برای سنگ اسید اوریکی) را محدود کنید.

بهترین دمنوش ها و عرقیات گیاهی برای سنگ کلیه

بسیاری از افراد به دنبال درمان سنگ کلیه با عرقیات گیاهی یا دمنوش‌ها هستند. برخی گیاهان مانند گزنه، قاصدک، خارخاسک و دم گیلاس به دلیل داشتن خواص ادرارآور (دیورتیک)، می‌توانند به افزایش حجم ادرار و دفع راحت‌تر سنگ‌های کوچک کمک کنند. با این حال، باید بدانید که این درمان‌ها معجزه نمی‌کنند و نمی‌توانند سنگ‌های بزرگ را حل کنند. استفاده از آنها باید به عنوان یک روش کمکی و پس از مشورت با پزشک باشد، زیرا برخی از این گیاهان ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند.

تغذیه روزانه نقش بزرگی در تشکیل یا جلوگیری از سنگ دارد. در مقاله «تغذیه مناسب کلیه سنگ‌ساز»، لیست خوراکی‌های مفید و مضر، مقدار مصرف توصیه‌شده نمک، کلسیم، پروتئین حیوانی و حتی نوشیدنی‌های مناسب گفته شده است. اگر کسی سابقه سنگ دارد و می‌ترسد دوباره تکرار شود، این مقاله می‌تواند برنامه غذایی‌اش را اصولی‌تر کند.

راهکارهای طلایی برای پیشگیری از سنگ کلیه

اگر یک بار طعم دردناک سنگ کلیه را چشیده‌اید، حتماً می‌خواهید از تکرار آن جلوگیری کنید. خبر خوب این است که با رعایت چند نکته ساده اما حیاتی، می‌توانید شانس بازگشت آن را تا حد زیادی کاهش دهید:

• آب بنوشید، آب بنوشید و باز هم آب بنوشید: این مهم‌ترین قانون است. همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید.
• نمکدان را از سفره حذف کنید: مصرف سدیم خود را به کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
• پروتئین حیوانی را متعادل مصرف کنید: سعی کنید بخشی از پروتئین مورد نیاز خود را از منابع گیاهی مانند حبوبات و عدس تامین کنید.
• کلسیم را از غذا دریافت کنید، نه مکمل: مگر اینکه پزشک شما تجویز کرده باشد، از مصرف خودسرانه مکمل کلسیم خودداری کنید.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید: با یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم، به وزن ایده‌آل برسید و آن را حفظ کنید.

پیشگیری همیشه راحت‌تر از درمان است. در مقاله «پیشگیری از سنگ کلیه» نکات قابل اجرا و روزمره مثل میزان آب لازم در طول روز، بهترین میوه‌ها و غذاها، نقش تحرک بدنی و حتی عادت‌هایی که باید ترک شوند، با زبان ساده توضیح داده شده است. اگر قصد دارید از تشکیل مجدد سنگ جلوگیری کنید یا سابقه خانوادگی این بیماری دارید، مطالعه‌ی این مطلب کمک می‌کند سبک زندگی سالم‌تری برای کلیه‌ها بسازید.

کلام آخر ویمام

سنگ کلیه با وجود درد شدیدی که می‌تواند ایجاد کند، یک بیماری قابل مدیریت و در اکثر موارد قابل درمان است. مهم‌ترین پیام این مقاله این است که شما در کنترل این بیماری نقش فعالی دارید. با شناخت علائم، پیگیری به موقع، همکاری با پزشک و از همه مهم‌تر، با ایجاد تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی خود، می‌توانید نه تنها سنگ فعلی را درمان کنید، بلکه از بازگشت این مهمان ناخوانده و دردسرساز در آینده نیز جلوگیری نمایید. هرگز درد شدید پهلو را نادیده نگیرید و از خوددرمانی پرهیز کنید. سلامتی کلیه‌های شما برای سلامت عمومی بدنتان حیاتی است. برای دریافت راهنمایی‌های تخصصی و مدیریت شرایط پزشکی مختلف، متخصصان وی مام همواره آماده پاسخگویی و ارائه مشاوره به شما هستند.

آیا ممکن است سنگ کلیه داشته باشیم ولی درد نداشته باشیم؟

بله، کاملاً ممکن است. بسیاری از سنگ‌ها تا زمانی که در کلیه ثابت هستند و باعث انسداد نمی‌شوند، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. این سنگ‌های خاموش ممکن است به صورت اتفاقی در سونوگرافی یا سی‌تی اسکن که به دلایل دیگری انجام شده، کشف شوند.

دردناک‌ترین بخش دفع سنگ، حرکت آن در کلیه است یا در مجرای ادرار؟

دردناک‌ترین بخش، حرکت سنگ در حالب یا میزنای است. حالب لوله بسیار باریکی است که کلیه را به مثانه وصل می‌کند. گیر کردن سنگ در این مجرای تنگ باعث انسداد، افزایش فشار در کلیه و در نتیجه درد بسیار شدید و قولنجی می‌شود.

آیا نوشیدن آبجو واقعا در دفع سنگ کلیه موثر است؟

خیر، این یک باور غلط رایج است. آبجو به دلیل خاصیت ادرارآوری قوی، حجم ادرار را به سرعت افزایش می‌دهد که ممکن است به حرکت سنگ کمک کند، اما همین کار را می‌توان با نوشیدن آب فراوان که هیچ‌کدام از مضرات الکل را ندارد، انجام داد. هیچ مدرک علمی مبنی بر برتری آبجو وجود ندارد.

سنگ کلیه تا چه اندازه‌ای بدون نیاز به سنگ‌شکنی قابل دفع است؟

به طور کلی، سنگ‌های با اندازه ۴ تا ۵ میلیمتر یا کوچکتر، در بیش از ۸۰ درصد موارد با نوشیدن مایعات فراوان و داروهای کمکی به صورت خودبه‌خود دفع می‌شوند. برای سنگ‌های بزرگتر از ۶ میلیمتر، شانس دفع خودبه‌خودی کاهش یافته و احتمال نیاز به مداخله پزشکی افزایش می‌یابد.

آیا سنگ کلیه می‌تواند باعث عفونت ادراری شود؟

بله. سنگی که مسیر خروج ادرار را مسدود می‌کند، باعث تجمع و راکد ماندن ادرار در پشت سنگ می‌شود. این ادرار راکد، محیطی عالی برای رشد باکتری‌ها و ایجاد عفونت ادراری (UTI) است که می‌تواند با تب و لرز همراه باشد.

بعد از دفع سنگ کلیه، آیا احتمال تشکیل مجدد آن وجود دارد؟

بله، متاسفانه احتمال عود سنگ کلیه بالاست. حدود ۵۰ درصد از افرادی که یک بار سنگ کلیه را تجربه کرده‌اند، در صورت عدم رعایت نکات پیشگیرانه، طی ۵ تا ۷ سال آینده دوباره دچار سنگ کلیه خواهند شد. به همین دلیل، پیشگیری بسیار مهم است.

منبع: mayoclinic , my.clevelandclinic