افزایش بزاق دهان در بارداری تا کی ادامه دارد؟ + روش ساده قطع آن

بارداری یه دوره خاص و پر از تغییرات بزرگ برای هر مادریه. بعضی از این تغییرها مثل بزرگ شدن شکم یا حس شیرین لگد زدن جنین، لحظه‌هایی پر از شادی و هیجان می‌سازن. اما در کنارش، بعضی اتفاق‌ها هم هستن که ممکنه غافلگیرکننده یا حتی آزاردهنده باشن. یکی از اون‌ها، افزایش بزاق دهان در دوران بارداریه. شاید برات آشنا باشه؛ اون حس عجیب پُر بودن مداوم دهان از آب، یا این‌که مدام دلت بخواد بزاقت رو قورت بدی یا حتی بیرون بریزی. اگه تو هم این روزها با این وضعیت سروکله می‌زنی، بدون که تنها نیستی!
در پزشکی به این حالت پتیالیسم (Ptyalism) یا سیالوره (Sialorrhea) گفته می‌شه؛ یکی از نشونه‌های کمتر شناخته‌شده، اما نسبتاً رایج بارداری. حالا سؤال اینجاست که چرا همچین چیزی اتفاق می‌افته؟ دلیلش چیه و تا کی قراره ادامه داشته باشه؟ توی این مطلب از وی‌مام، قراره به همه این سؤال‌ها جواب بدیم و راهکارهایی بگیم که بتونی راحت‌تر باهاش کنار بیای.

پتیالیسم یا ترشح زیاد بزاق در بارداری چیست؟

شاید اولین سوالی که برایتان پیش می‌آید این باشد که آیا این حجم از بزاق در دهان من طبیعی است؟ باید بگوییم بله، برای برخی از زنان باردار، این وضعیت کاملاً طبیعی و شناخته شده است. اصطلاح پزشکی برای ترشح بیش از حد بزاق در دوران بارداری، پتیالیسم گراویداروم (Ptyalism Gravidarum) است. اگرچه آمار دقیقی وجود ندارد که نشان دهد چند درصد از زنان باردار این حالت را تجربه می‌کنند، اما پزشکان آن را به عنوان یکی از علائم ممکن بارداری می‌شناسند. پس اگرچه ممکن است برای همه رخ ندهد، اما اگر شما آن را تجربه می‌کنید، جای نگرانی نیست و به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد. این فقط یکی دیگر از واکنش‌های بدن شما به تغییرات شگفت‌انگیز بارداری است.

افزایش بزاق دهان در بارداری از کی شروع می شود؟

زمان شروع پتیالیسم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما اغلب خیلی زود و در اوایل بارداری خودش را نشان می‌دهد. بسیاری از خانم‌ها متوجه می‌شوند که همزمان با شروع تهوع صبحگاهی، یعنی حدوداً هفته‌های چهارم تا ششم پس از آخرین قاعدگی، میزان بزاق دهانشان نیز بیشتر شده است. این همزمانی تصادفی نیست و همانطور که در ادامه خواهیم دید، ارتباط نزدیکی بین تهوع و افزایش بزاق وجود دارد.

با این حال، به خاطر داشته باشید که بدن هر فرد واکنش‌های منحصر به فردی دارد. ممکن است برخی خانم‌ها دیرتر، مثلاً در سه ماهه دوم یا سوم، دچار این حالت شوند، به خصوص اگر عواملی مانند ریفلاکس معده در این دوران تشدید شود. به طور کلی، گرچه شروع آن بیشتر در سه ماهه اول شایع است، اما احتمال وقوع یا ادامه آن در هر مرحله‌ای از بارداری وجود دارد.

افزایش بزاق معمولا با تهوع و ویار صبحگاهی همراهه و می‌تونه خیلی کلافه‌کننده باشه. اگه با تهوع شدید هم درگیر هستید، بهتره به مقاله اصلی ما یعنی راهنمای جامع تهوع در بارداری از علت تا درمان مراجعه کنید تا راهکارهای کاملی برای مدیریتش پیدا کنید.

علت زیاد شدن بزاق دهان در بارداری چیست؟

چرا بدن در دوران بارداری تصمیم می‌گیرد تولید بزاق را افزایش دهد؟ دلایل متعددی برای این پدیده وجود دارد که اغلب ترکیبی از آن‌ها باعث ایجاد پتیالیسم می‌شود. بیایید نگاهی دقیق‌تر به مهم‌ترین علل بیندازیم:

تغییرات هورمونی

همانطور که می‌دانید، بارداری با طوفانی از تغییرات هورمونی همراه است. هورمون‌هایی مانند استروژن، پروژسترون و HCG (گنادوتروپین جفتی انسانی) نقش‌های حیاتی در حفظ و پیشرفت بارداری دارند، اما می‌توانند عوارض جانبی مختلفی هم ایجاد کنند. یکی از این اثرات، تأثیر بر غدد بزاقی و افزایش تولید بزاق است. این اثر به‌ویژه در سه ماهه اول بارداری که سطح این هورمون‌ها به سرعت بالا می‌رود، مشهودتر است. بدن شما در حال تطبیق با وضعیت جدید است و این افزایش بزاق می‌تواند یکی از نتایج این تطبیق باشد.

حالت تهوع صبحگاهی

یکی از قوی‌ترین ارتباط‌ها، بین حالت تهوع بارداری  و افزایش بزاق دیده می‌شود. بسیاری از متخصصان معتقدند که افزایش بزاق یک مکانیسم دفاعی بدن در برابر تهوع است. وقتی حالت تهوع دارید، عضلات مری کمتر منقبض می‌شوند و احتمال بازگشت اسید معده به دهان بیشتر می‌شود. بزاق با خاصیت قلیایی خود می‌تواند به خنثی کردن این اسید کمک کند. همچنین، خودِ حس تهوع می‌تواند به طور مستقیم غدد بزاقی را تحریک کرده و باعث تولید بیشتر بزاق شود. در موارد شدیدتر تهوع، مانند هیپرامزیس گراویداروم (Hyperemesis Gravidarum)، میزان بزاق تولیدی هم معمولاً بسیار بیشتر است. جالبه بدونید که برخی خانم‌ها برای جلوگیری از تحریک بیشتر حالت تهوع، کمتر بزاق خود را قورت می‌دهند و همین باعث تجمع بیشتر آن در دهان و تشدید حس پُر بودن می‌شود.

ریفلاکس معده و سوزش سر دل

ریفلاکس معده  و سوزش سر دل از مشکلات شایع دوران بارداری هستند. با بزرگ شدن رحم، فشار بیشتری به معده وارد می‌شود و دریچه بین مری و معده (اسفنکتر تحتانی مری) ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی شل‌تر شود. این دو عامل دست به دست هم داده و باعث می‌شوند محتویات اسیدی معده راحت‌تر به سمت بالا و داخل مری حرکت کنند. وقتی اسید وارد مری می‌شود، گیرنده‌های عصبی آن تحریک شده و به غدد بزاقی سیگنال می‌دهند که بزاق بیشتری تولید کنند. این بزاق اضافی به شستشوی مری و خنثی کردن اسید کمک می‌کند. پس اگر در بارداری دچار سوزش سر دل یا ترش کردن می‌شوید، احتمالاً افزایش بزاق شما هم با این موضوع بی‌ارتباط نیست.

کم آبی بدن

شاید کمی عجیب به نظر برسد، اما کم آبی بدن هم می‌تواند باعث شود احساس کنید بزاق دهانتان زیاد شده است! چطور؟ وقتی بدن شما آب کافی دریافت نمی‌کند، سعی می‌کند آب را حفظ کند و یکی از نتایج آن، غلیظ‌تر شدن بزاق است. این بزاق غلیظ و چسبناک، حس ناخوشایندی در دهان ایجاد می‌کند و ممکن است احساس کنید بزاق شما زیاد شده، در حالی که مشکل اصلی در افزایش غلظت بزاق است. بنابراین، نوشیدن آب کافی در دوران بارداری اهمیت دوچندان دارد.

سایر علل احتمالی

علاوه بر موارد فوق، دلایل کمتر شایع دیگری نیز می‌توانند در افزایش بزاق نقش داشته باشند:

• عفونت‌های دهان و دندان: مشکلاتی مانند ژنژیویت بارداری (التهاب لثه) یا پوسیدگی دندان می‌توانند باعث تحریک غدد بزاقی شوند.

• تحریک‌کننده‌ها: قرار گرفتن در معرض برخی مواد محرک مانند دود سیگار (که اکیداً در بارداری ممنوع است) یا حتی مصرف برخی غذاها یا داروها (حتماً با پزشک مشورت کنید) می‌تواند تولید بزاق را موقتاً افزایش دهد.

افزایش بزاق دهان در بارداری تا کی ادامه دارد؟

اگر می پرسید افزایش بزاق دهان در بارداری تا کی ادامه دارد؟ خبر خوب این است که پتیالیسم معمولاً موقتی است، اما زمان دقیق پایان آن به علت اصلی ایجادش بستگی دارد.

• اگر علت اصلی، تغییرات هورمونی و تهوع صبحگاهی باشد: در این صورت، معمولاً با فروکش کردن تهوع و تثبیت نسبی هورمون‌ها در پایان سه ماهه اول (حدود هفته 12 تا 14 بارداری)، میزان بزاق نیز به حالت عادی برمی‌گردد یا دست‌کم به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. این شایع‌ترین حالت است.

• اگر علت اصلی، ریفلاکس معده باشد: از آنجایی که ریفلاکس ممکن است با پیشرفت بارداری و بزرگتر شدن رحم تشدید شود، افزایش بزاق ناشی از آن می‌تواند تا اواخر بارداری ادامه داشته باشد.

• در موارد نادر: برای تعداد کمی از خانم‌ها، این مشکل ممکن است تا زمان زایمان ادامه پیدا کند و تنها پس از تولد نوزاد برطرف شود.

پس صبور باشید! گرچه ممکن است این دوران طولانی به نظر برسد، اما به احتمال زیاد این وضعیت برای همیشه ماندگار نخواهد بود.

یه حس ناخوشایند دیگه در دهان، احساس تلخیه. خیلی از مادران از طعم تلخ دهانشون شکایت دارن. این مشکل هم مثل افزایش بزاق، به خاطر تغییرات هورمونیه. ما تو یه مقاله دیگه به طور کامل در مورد علت و درمان خانگی تلخی دهان در بارداری صحبت کردیم.

افزایش بزاق دهان در بارداری و جنسیت جنین با هم ارتباطی دارد؟

یکی از باورهای قدیمی و رایج در بین مردم این است که میزان علائم بارداری، از جمله شدت تهوع یا میزان ترشح بزاق، می‌تواند نشان‌دهنده جنسیت جنین باشد. مثلاً برخی معتقدند که اگر بزاق دهان خیلی زیاد باشد، جنین دختر است. اما آیا این باور مبنای علمی دارد؟

در پاسخ باید بگوییم: خیر، هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که ارتباطی بین میزان افزایش بزاق دهان در بارداری و جنسیت جنین را تأیید کند. شدت علائم بارداری تحت تأثیر عوامل متعددی مانند ژنتیک، وضعیت هورمونی فرد، تعداد بارداری‌های قبلی و حتی عوامل روحی و روانی است و هیچ ربطی به پسر یا دختر بودن جنین ندارد. پس اگر بزاق دهانتان زیاد است، به جای حدس زدن جنسیت، بهتر است روی مدیریت این وضعیت تمرکز کنید!

علت ریختن آب دهان در خواب در بارداری چیست؟ 

بعضی از خانم‌های باردار، علاوه بر افزایش بزاق در طول روز، از ریختن آب دهان روی بالش در هنگام خواب نیز شکایت دارند. این حالت می‌تواند همان پتیالیسم باشد که در حالت خوابیده و آرامش عضلات، بیشتر خودش را نشان می‌دهد. دلایل احتمالی این موضوع عبارتند از:

• افزایش کلی حجم بزاق: وقتی تولید بزاق زیاد باشد، احتمال سرریز شدن آن در هنگام خواب بیشتر است.

• شل شدن عضلات: در خواب عمیق، عضلات صورت و دهان شل می‌شوند و ممکن است دهان کمی باز بماند یا کنترل بر بلع بزاق کمتر شود.

• گرفتگی بینی: گرفتگی بینی در بارداری (رینیت بارداری) شایع است و باعث می‌شود فرد از طریق دهان نفس بکشد. تنفس دهانی، هم دهان را خشک می‌کند (که می‌تواند تولید بزاق را تحریک کند) و هم مسیر خروج بزاق را باز می‌گذارد.

• وضعیت خوابیدن: خوابیدن به پشت می‌تواند ریفلاکس را تشدید کند و خوابیدن به پهلو ممکن است باعث تجمع بزاق در یک سمت دهان شود.

اگرچه ریختن آب دهان در خواب آزاردهنده است، اما معمولاً خطرناک نیست و با مدیریت پتیالیسم و احیاناً استفاده از بالش اضافی برای بالاتر نگه داشتن سر، می‌توان آن را کاهش داد.

درمان افزایش بزاق دهان در بارداری

برای کم شدن ترشح بزاق دهان در بارداری چه کنیم؟ متاسفانه، درمان قطعی و جادویی برای متوقف کردن کامل پتیالیسم وجود ندارد، زیرا اغلب ناشی از تغییرات طبیعی بارداری است. اما خبر خوب این است که راهکارهای متعددی برای مدیریت، کاهش ناراحتی و کنترل این وضعیت وجود دارد:

راهکارهای تغذیه‌ای و خوراکی

• نوشیدن آب کافی: شاید متناقض به نظر برسد، اما نوشیدن مکرر جرعه‌های کوچک آب در طول روز به رقیق شدن بزاق غلیظ و کاهش حس پُری دهان کمک می‌کند و از کم‌آبی جلوگیری می‌کند.

• وعده‌های غذایی کوچک و مکرر: به جای سه وعده بزرگ، شش وعده کوچک بخورید. این کار به کنترل قند خون، کاهش تهوع و جلوگیری از پر شدن بیش از حد معده (که ریفلاکس را تشدید می‌کند) کمک می‌کند.

• جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات: آدامس‌های بدون قند یا آبنبات‌های سفت (ترجیحاً بدون قند و با طعم‌های ملایم مانند نعنا یا لیمو) می‌توانند به تحریک بلع بزاق اضافی کمک کنند. طعم ترش ممکن است برای برخی افراد مفید باشد.

• خوراکی‌های خشک و نشاسته‌ای: خوردن کراکرهای ساده، نان تست یا بیسکویت‌های خشک، به‌ویژه اول صبح یا هنگام احساس تهوع، می‌تواند به جذب بزاق اضافی کمک کند.

• مکیدن تکه‌های یخ یا لیمو: مکیدن آرام تکه‌های کوچک یخ می‌تواند حس تازگی به دهان بدهد و بزاق را رقیق کند. برخی افراد با مکیدن برش نازکی از لیمو (با احتیاط برای مینای دندان) نیز احساس بهتری پیدا می‌کنند.

• تخمه آفتابگردان: جویدن تخمه آفتابگردان (بدون نمک زیاد) می‌تواند به جذب بزاق اضافی و مشغول نگه داشتن دهان کمک کند.

• پرهیز از محرک‌ها: از مصرف غذاهای بسیار تند، چرب، اسیدی یا خیلی شیرین که می‌توانند تهوع یا ریفلاکس را تشدید کنند، خودداری کنید.

بهداشت دهان و دندان

• مسواک زدن مکرر: دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز و ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی با یک خمیر دندان ملایم مسواک بزنید. این کار به حفظ تازگی دهان و کاهش تجمع باکتری‌ها کمک می‌کند.

• استفاده از دهانشویه: از یک دهانشویه ملایم و بدون الکل چند بار در روز استفاده کنید تا دهانتان تازه و تمیز بماند.

• چکاپ دندانپزشکی: مراجعه منظم به دندانپزشک در دوران بارداری برای بررسی سلامت لثه‌ها و دندان‌ها ضروری است.

مدیریت حالت تهوع و ریفلاکس

• کنترل تهوع : از راهکارهای طبیعی مانند مصرف زنجبیل (به صورت چای، آبنبات یا کپسول – با مشورت پزشک) یا ویتامین B6 (فقط با تجویز پزشک) برای کنترل تهوع استفاده کنید.

• بالا نگه داشتن سر: هنگام خواب، سر خود را با استفاده از چند بالش بالاتر از بدن قرار دهید تا از بازگشت اسید معده جلوگیری شود.

• پرهیز از دراز کشیدن بعد از غذا: حداقل تا یک ساعت پس از خوردن غذا دراز نکشید.

• مشورت با پزشک: اگر ریفلاکس شما شدید است، با پزشک خود در مورد مصرف داروهای ضد اسید مجاز در بارداری مشورت کنید. هرگز خودسرانه دارو مصرف نکنید.

روش های جلوگیری از ترشح بزاق دهان در بارداری

از آنجایی که عوامل اصلی پتیالیسم، یعنی تغییرات هورمونی و واکنش‌های طبیعی بدن در بارداری، خارج از کنترل ما هستند، پیشگیری کامل از آن معمولاً ممکن نیست. با این حال، با مدیریت عواملی که می‌توانند آن را تشدید کنند، شاید بتوان از بروز حالت‌های خیلی شدید جلوگیری کرد یا شدت آن را کاهش داد. اقداماتی مانند:

• کنترل مؤثر تهوع و ویار از همان ابتدا.

• رعایت رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری و کنترل ریفلاکس.

• نوشیدن آب کافی در طول روز.

• حفظ بهداشت دهان و دندان به صورت منظم.

می‌توانند در کاهش احتمال یا شدت پتیالیسم مؤثر باشند.

آیا افزایش بزاق دهان در بارداری خطرناک است؟

با وجود تمام آزردگی‌هایی که پتیالیسم می‌تواند ایجاد کند، در مجموع  این وضعیت کاملاً بی‌خطر است و هیچ تهدیدی برای سلامت شما یا جنینتان محسوب نمی‌شود. آن را به عنوان یکی دیگر از چالش‌های موقتی و گذرا در مسیر زیبای بارداری در نظر بگیرید.

چه زمانی باید نگران بود و به پزشک مراجعه کرد؟

اگرچه پتیالیسم به خودی خود خطرناک نیست، اما در موارد نادر یا در صورت همراهی با علائم دیگر، نیاز به توجه پزشکی دارد:

• اگر میزان تف کردن بزاق آنقدر زیاد است که منجر به علائم کم‌آبی (مثل سرگیجه، خشکی شدید دهان، کاهش حجم ادرار یا ادرار پررنگ) می‌شود.

• اگر افزایش بزاق همراه با درد شدید دهان، زخم‌های دهانی، مشکل در بلع یا تکلم باشد.

• اگر علائم عفونت دهان یا گلو (مانند قرمزی، تورم، چرک یا تب) وجود داشته باشد.

• اگر تهوع و استفراغ آنقدر شدید است که نمی‌توانید هیچ مایعات یا غذایی را نگه دارید (احتمال هیپرامزیس گراویداروم).

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، حتماً با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید.

این عوارض معمولا در سه ماهه اول شدیدترن و بعد بهتر میشن. اگه دوست دارید بدونید تهوع بارداری معمولا کی شروع می‌شه و کی تموم می‌شه، می‌تونید به جدول زمانی شروع و پایان تهوع بارداری ما سر بزنید.

نکات نهایی

افزایش بزاق دهان یا پتیالیسم، اگرچه می‌تواند یکی از تجربه‌های ناخوشایند و کلافه‌کننده بارداری باشد، اما همانطور که در این مقاله جامع از وی مام خواندید، معمولاً یک عارضه موقتی و بی‌خطر است. شناخت علل آن، از تغییرات هورمونی گرفته تا تهوع و ریفلاکس، به ما کمک می‌کند تا با درک بهتری با آن کنار بیاییم. مهم‌تر از همه، دانستن اینکه افزایش بزاق دهان در بارداری تا کی ادامه دارد (که معمولاً تا پایان سه ماهه اول است) می‌تواند امیدبخش باشد. با به کار بستن راهکارهای مدیریتی ساده مانند نوشیدن آب، تنظیم رژیم غذایی، حفظ بهداشت دهان و در صورت نیاز، تف کردن بزاق اضافی، می‌توانید این دوران را راحت‌تر سپری کنید. به یاد داشته باشید که بدن شما در حال انجام کاری بزرگ است و وی مام همواره در کنار شماست تا با ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی، این مسیر را برایتان هموارتر کند. صبور باشید، این نیز بگذرد!

سوالات متداول

آیا در بارداری بزاق دهان زیاد می شود؟

بله، این پدیده که به آن پتیالیسم یا افزایش ترشح بزاق گفته می‌شود، در برخی از زنان باردار، به‌ویژه در سه ماهه اول، رخ می‌دهد و یکی از علائم بارداری محسوب می‌شود، هرچند برای همه اتفاق نمی‌افتد.

افزایش بزاق دهان در بارداری نشانه چیست؟

افزایش بزاق به خودی خود نشانه بارداری است، اما علت اصلی آن می‌تواند تغییرات هورمونی، حالت تهوع (ویار)، ریفلاکس معده یا کم‌آبی بدن باشد. این حالت معمولاً نشان‌دهنده مشکل جدی نیست.

زیاد شدن بزاق دهان در بارداری ربطی به جنسیت جنین دارد؟

خیر، هیچ شواهد علمی مبنی بر ارتباط میزان ترشح بزاق دهان با جنسیت جنین وجود ندارد. این یک باور رایج اما بدون اساس علمی است.

چه زمانی ترشح بیش از حد بزاق در بارداری متوقف می‌شود؟

زمان توقف آن بستگی به علت دارد. اگر به دلیل ویار و تغییرات هورمونی اوایل بارداری باشد، معمولاً با پایان سه ماهه اول (حدود هفته ۱۴) بهبود می‌یابد. در موارد ناشی از ریفلاکس یا نادر، ممکن است تا اواخر بارداری ادامه یابد.

راه های خانگی برای کاهش بزاق زیاد در بارداری چیست؟

نوشیدن آب فراوان، جویدن آدامس بدون قند، مکیدن آبنبات ترش یا تکه‌های یخ، خوردن وعده‌های کوچک و مکرر، مسواک زدن مرتب و پرهیز از غذاهای محرک ریفلاکس می‌تواند به کاهش ناراحتی کمک کند.

آیا افزایش بزاق دهان در بارداری خطرناک است؟

در بیشتر موارد خیر، افزایش بزاق دهان در بارداری یک عارضه بی‌خطر اما آزاردهنده است و خطری برای مادر یا جنین ایجاد نمی‌کند. تنها در موارد بسیار شدید که منجر به کم‌آبی یا مشکل در بلع شود، نیاز به بررسی پزشکی دارد.

منبع: nct