ناباروری، چالشی بزرگ برای زوج‌های بسیاری در سراسر ایران و جهان است و متاسفانه مردان نیز به اندازه زنان در این مسئله سهیم هستند. در میان دلایل ناباروری مردان، آزواسپرمی به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و دشوارترین موارد شناخته می‌شود. تصور کنید، مردی با تمام اشتیاق پدر شدن، در آزمایش‌های خود با نتیجه‌ای مواجه می‌شود که هیچ اسپرمی در مایع منی او یافت نشده است. این خبر می‌تواند بسیار ناامید کننده باشد، اما پیشرفت‌های علم پزشکی همواره روزنه‌های امیدی را در درمان بی نطفگی مردان پیش روی ما قرار می‌دهند.

آزواسپرمی غیر انسدادی، نوعی از این عارضه است که به دلیل اختلال در عملکرد بیضه‌ها و عدم تولید اسپرم رخ می‌دهد. در گذشته، گزینه‌های درمانی برای این دسته از مردان بسیار محدود بود، اما امروزه با ظهور روش‌های نوین، به‌ویژه درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، امیدهای تازه‌ای برای پدر شدن در دل این عزیزان روشن شده است.

در این مقاله جامع و کاربردی از وی مام، قصد داریم به دنیای درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی قدم بگذاریم و زوایای مختلف این روش درمانی پیشرفته را با زبانی ساده و قابل فهم بررسی کنیم. از تعریف دقیق آزواسپرمی و انواع آن گرفته تا معرفی سلولهای بنیادی و نقش معجزه‌آسای آن‌ها در درمان این عارضه، همگی را با دقت و وسواس علمی موشکافی خواهیم کرد. همچنین به مراحل انجام این درمان، هزینه، میزان موفقیت و سوالات متداول شما عزیزان نیز پاسخ خواهیم داد. پس با ما همراه باشید تا با این روش نوین و امیدوارکننده بیشتر آشنا شوید.

 

آزو اسپرمی دقیقا چیست؟

آزواسپرمی در اصطلاح پزشکی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن مایع منی مرد فاقد اسپرم  باشد. این بدان معناست که در آزمایش آنالیز مایع منی، هیچ اسپرمی (حتی یک عدد!) مشاهده نمی‌شود. نکته مهم اینجاست که وجود مایع منی به تنهایی دلیلی بر وجود اسپرم نیست. مایع منی حاوی ترکیبات دیگری از جمله ترشحات پروستات و وزیکول سمینال است که ربطی به حضور اسپرم ندارد.

آزواسپرمی یکی از مهم‌ترین علل ناباروری در مردان است و می‌تواند تاثیرات عمیقی بر زندگی فردی و خانوادگی آن‌ها داشته باشد. تشخیص آزواسپرمی معمولا از طریق انجام حداقل دو آزمایش آنالیز مایع منی در فواصل زمانی مشخص (معمولا با فاصله 2 تا 4 هفته) صورت می‌گیرد.

انواع آزواسپرمی

آزواسپرمی به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: آزواسپرمی انسدادی و آزواسپرمی غیرانسدادی. درک تفاوت این دو نوع برای انتخاب روش درمانی مناسب بسیار حائز اهمیت است.

آزواسپرمی انسدادی

در این نوع از آزواسپرمی، مشکل اصلی در تولید اسپرم نیست، بلکه اسپرم‌ها در بیضه‌ها به طور طبیعی تولید می‌شوند، اما به دلیل وجود انسداد در مسیر خروج، قادر به ورود به مایع منی نیستند. تصور کنید یک لوله آب که آب در آن جریان دارد، اما به دلیل گرفتگی در مسیر، آب به خروجی نمی‌رسد. آزواسپرمی انسدادی نیز دقیقا به همین شکل است.

دلایل مختلفی می‌توانند منجر به این انسداد شوند که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• وازکتومی: این عمل جراحی که برای جلوگیری از بارداری مردان انجام می‌شود، با قطع لوله‌های انتقال اسپرم (واز دفران) باعث ایجاد انسداد می‌شود. خوشبختانه، در بسیاری از موارد، وازکتومی قابل برگشت است و می‌توان با جراحی مجدد، مسیر اسپرم را باز کرد.
• ناهنجاری‌های سیستم مجرایی: سیستم مجرایی، مسیر پیچیده‌ای است که اسپرم‌ها پس از تولید در بیضه‌ها، برای رسیدن به مجرای ادرار باید از آن عبور کنند. این مسیر شامل اپیدیدیم، مجرای وابران ، مجرای انزال و مجرای ادرار است. هرگونه انسداد، تنگی یا ناهنجاری در این مسیر می‌تواند مانع عبور اسپرم شود. این ناهنجاری‌ها ممکن است مادرزادی باشند یا در اثر عفونت‌ها، جراحی‌ها یا ضربه‌ها ایجاد شوند.
• اختلالات انزال: در فرآیند انزال، اسپرم‌ها باید به مجرای ادرار منتقل شده و با مایع منی مخلوط شوند. اختلال در این فرآیند می‌تواند مانع رسیدن اسپرم به مایع منی شود. آسیب‌های عصبی، بیماری‌هایی مانند دیابت کنترل‌نشده و برخی داروها می‌توانند باعث اختلالات انزال شوند.

خبر خوب برای مردان مبتلا به آزواسپرمی انسدادی این است که روش‌های جراحی متعددی برای استخراج اسپرم از بیضه‌ها یا اپیدیدیم وجود دارد. اسپرم‌های استخراج شده معمولا از کیفیت خوبی برخوردارند و می‌توان از آن‌ها برای انجام لقاح مصنوعی (IVF) و باروری استفاده کرد.

آزواسپرمی غیرانسدادی

در آزواسپرمی غیرانسدادی، مشکل اصلی در خود بیضه‌ها و فرآیند تولید اسپرم است. به عبارت دیگر، بیضه‌ها به دلایل مختلف قادر به تولید اسپرم به میزان کافی یا با کیفیت مناسب نیستند. این نوع از آزواسپرمی چالش‌های درمانی بیشتری نسبت به نوع انسدادی دارد.
علل متعددی می‌توانند در بروز آزواسپرمی غیرانسدادی نقش داشته باشند، از جمله:

• نقایص ژنتیکی: برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندروم کلاین‌فلتر (وجود یک کروموزوم X اضافی در مردان) یا حذف‌های میکروسکوپی کروموزوم Y (کروموزوم جنسی مردانه) می‌توانند به طور جدی فرآیند تولید اسپرم را مختل کنند.
• عدم تعادل هورمونی: هورمون‌های مختلفی از جمله هورمون‌های FSH و LH که از غده هیپوفیز ترشح می‌شوند، نقش کلیدی در تنظیم تولید اسپرم دارند. عدم تعادل در این هورمون‌ها می‌تواند منجر به آزواسپرمی غیرانسدادی شود.
• آسیب به بیضه‌ها: بیضه‌ها اندام‌های حساسی هستند و در معرض آسیب‌های مختلف قرار دارند. عفونت‌های بیضه (مانند اورکیت)، ضربه به بیضه‌ها، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی همگی می‌توانند به بیضه‌ها آسیب رسانده و تولید اسپرم را مختل کنند.
• علل ناشناخته (ایدیوپاتیک): متاسفانه در بسیاری از موارد، علت دقیق آزواسپرمی غیرانسدادی مشخص نمی‌شود و به آن آزواسپرمی ایدیوپاتیک گفته می‌شود.

تشخیص آزواسپرمی غیرانسدادی معمولا با انجام آزمایش‌های هورمونی و در صورت لزوم، بیوپسی بیضه صورت می‌گیرد. بیوپسی بیضه یک روش تشخیصی است که در آن نمونه کوچکی از بافت بیضه برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وضعیت اسپرم‌سازی در بیضه مشخص شود. در برخی موارد، ممکن است در بیوپسی بیضه مراحل ابتدایی تولید اسپرم (مانند اسپرماتوسیت‌ها) مشاهده شود، حتی اگر اسپرم بالغی وجود نداشته باشد.

یافتن اسپرماتیدهای انتهایی در بیوپسی بیضه نشان‌دهنده پتانسیل موفقیت بیشتر در روش‌های کمک باروری مانند تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) است. اما اگر در بیوپسی بیضه هیچ‌گونه سلول زاینده‌ای (Germ Cells) وجود نداشته باشد و تشخیص سندرم سلول‌های سرتولی تنها داده شود، گزینه‌های درمانی بسیار محدودتر شده و ممکن است استفاده از اسپرم اهدایی یا فرزندخواندگی به عنوان تنها راه‌حل‌ها مطرح شوند.

سلول بنیادی چیست؟

سلول بنیادی، یک سلول مادر و خام است که در بدن ما وجود دارد و قابلیت‌های شگفت‌انگیزی دارد. این سلول‌های جادویی می‌توانند به دو شکل منحصر به فرد عمل کنند:

خودنوسازی: سلول‌های بنیادی می‌توانند به طور نامحدود تکثیر شده و سلول‌های بنیادی جدیدی تولید کنند. این ویژگی باعث می‌شود که ذخیره سلول‌های بنیادی در بدن همواره حفظ شود.
تمایز: سلول‌های بنیادی می‌توانند به انواع مختلفی از سلول‌های بدن از جمله سلول‌های عصبی، سلول‌های عضلانی، سلول‌های خونی و حتی سلول‌های زاینده (که اسپرم و تخمک را تولید می‌کنند) تبدیل شوند. این قابلیت تمایز، سلول‌های بنیادی را به ابزاری قدرتمند برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده تبدیل کرده است.

به طور کلی دو نوع اصلی از سلول‌های بنیادی وجود دارد:

1. سلول‌های بنیادی جنینی: این سلول‌ها در مراحل اولیه تکوین جنین وجود دارند و قدرت تمایز بسیار بالایی دارند (به اصطلاح پرتوان هستند). اما استفاده از سلول‌های بنیادی جنینی به دلیل مسائل اخلاقی و پتانسیل ایجاد تومور، محدودیت‌هایی دارد.
2. سلول‌های بنیادی بالغ: این سلول‌ها در بافت‌های مختلف بدن افراد بالغ یافت می‌شوند و نقش مهمی در ترمیم و بازسازی بافت‌ها در طول زندگی دارند. سلول‌های بنیادی بالغ نسبت به سلول‌های بنیادی جنینی قدرت تمایز محدودتری دارند (به اصطلاح چندتوان هستند)، اما استفاده از آن‌ها از نظر اخلاقی و ایمنی مشکلات کمتری دارد.

در درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، معمولا از سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) استفاده می‌شود. سلول‌های بنیادی مزانشیمی نوعی از سلول‌های بنیادی بالغ هستند که به راحتی از بافت‌های مختلف بدن از جمله بافت چربی، مغز استخوان و بند ناف قابل استخراج هستند. این سلول‌ها به دلیل توانایی تمایز به انواع مختلف سلول‌ها و خواص ترمیم‌کنندگی قوی، توجه بسیاری را در حوزه پزشکی بازساختی به خود جلب کرده‌اند.

چگونه درمان با سلول‌های بنیادی می‌تواند به ناباروری مردان کمک کند؟

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، یک روش درمانی نوین و امیدوارکننده است که با هدف بهبود فرآیند اسپرم‌سازی در بیضه‌های آسیب‌دیده انجام می‌شود. مکانیسم عمل این روش درمانی به طور خلاصه به شرح زیر است:

• افزایش تعداد سلول‌های زاینده در بافت بیضه با تزریق سلول‌های بنیادی: سلول‌های بنیادی مزانشیمی تزریق‌شده به بیضه می‌توانند به طور مستقیم به سلول‌های زاینده تبدیل شده و جمعیت این سلول‌ها را در بیضه افزایش دهند. افزایش تعداد سلول‌های زاینده، پتانسیل تولید اسپرم را در بیضه افزایش می‌دهد.
• کمک به رشد و تمایز این سلول‌ها با استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت (PRP): پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)، یک محلول غنی از فاکتورهای رشد است که از خون خود بیمار تهیه می‌شود. تزریق PRP به همراه سلول‌های بنیادی می‌تواند با تامین فاکتورهای رشد ضروری، به رشد، تکثیر و تمایز سلول‌های زاینده کمک کرده و فرآیند اسپرم‌سازی را بهبود بخشد.
• بهبود ارتباط سلولی و واکنش به هورمون‌ها با استفاده از اگزوزوم‌های مشتق‌شده از جفت: اگزوزوم‌ها، وزیکول‌های کوچکی هستند که از سلول‌ها ترشح می‌شوند و حاوی مولکول‌های پیام‌رسان مهمی هستند. اگزوزوم‌های مشتق‌شده از جفت، حاوی فاکتورهای رشد و مولکول‌های سیگنالینگ هستند که می‌توانند ارتباط بین سلول‌های بیضه را بهبود بخشیده و پاسخ آن‌ها به هورمون‌های محرک اسپرم‌سازی را افزایش دهند.

به این ترتیب، درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی با استفاده از ترکیبی از سلول‌های بنیادی مزانشیمی، PRP و اگزوزوم‌ها، یک رویکرد جامع و چندجانبه را برای بهبود اسپرم‌سازی در مردان مبتلا به آزواسپرمی غیرانسدادی ارائه می‌دهد.

 

روش های دیگر درمان آزواسپرمی غیر انسدادی مردان را در مقاله « برای اسپرم صفر (آزواسپرمی) چیکار کنیم؟ » بخوانید.

پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) چیست؟

پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)، همانطور که از نامش پیداست، یک محلول غنی از پلاکت است که از خون خود بیمار تهیه می‌شود. پلاکت‌ها، اجزای کوچکی از خون هستند که نقش کلیدی در فرآیند انعقاد خون و ترمیم بافت‌ها ایفا می‌کنند. پلاکت‌ها حاوی مقادیر زیادی فاکتورهای رشد و پروتئین‌های زیستی هستند که می‌توانند به ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده کمک کنند.

برخی از مهم‌ترین فاکتورهای رشد موجود در PRP عبارتند از:

PDGF (فاکتور رشد مشتق از پلاکت): این فاکتور رشد، رشد سلولی را تحریک کرده و به تشکیل رگ‌های خونی جدید (رگزایی) کمک می‌کند.
TGF-β (فاکتور رشد تغییردهنده بتا): این فاکتور رشد، در ترمیم بافت و کاهش التهاب نقش دارد.
VEGF (فاکتور رشد اندوتلیال عروقی): این فاکتور رشد، تشکیل عروق خونی جدید را افزایش می‌دهد و به خون‌رسانی بهتر بافت‌ها کمک می‌کند.
EGF (فاکتور رشد اپیدرمی): این فاکتور رشد، از بازسازی سلول‌ها حمایت کرده و ترمیم زخم‌ها را تسریع می‌کند.

استفاده از PRP در درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، به دلیل وجود این فاکتورهای رشد، می‌تواند به بهبود فرآیند ترمیم و بازسازی بافت بیضه، افزایش خون‌رسانی به بیضه و تحریک اسپرم‌سازی کمک کند.

اگزوزوم‌ها چیستند؟

اگزوزوم‌ها، کیسه های کوچک در حد نانومتر هستند که توسط سلول‌های مختلف بدن ترشح می‌شوند و در فضای بین سلولی و مایعات بدن یافت می‌شوند. اگزوزوم‌ها نقش مهمی در ارتباط بین سلولی ایفا می‌کنند و به عنوان پیک‌های سلولی عمل می‌کنند. آن‌ها حاوی مولکول‌های پیام‌رسان مختلفی از جمله پروتئین‌ها، RNA و miRNA هستند که می‌توانند به سلول‌های هدف منتقل شده و عملکرد آن‌ها را تغییر دهند.

اگزوزوم‌ها از طریق ارسال سیگنال‌های اتوکرین (تاثیر بر خود سلول ترشح‌کننده)، پاراکرین (تاثیر بر سلول‌های مجاور) و اندوکرین (تاثیر بر سلول‌های دوردست از طریق جریان خون)، عملکرد و سلامت سلول‌ها را بهبود می‌بخشند.

نکته جالب توجه این است که اگزوزوم‌ها حاوی 300% فاکتورهای رشد بیشتری نسبت به سلول‌های بنیادی بالغ هستند. این غنای فاکتورهای رشد باعث می‌شود که اگزوزوم‌ها بتوانند به طور موثرتری رشد، بازسازی و بهبود عملکرد سلولی را تقویت کنند. استفاده از اگزوزوم‌های مشتق‌شده از جفت در درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، به دلیل همین ویژگی‌ها، می‌تواند به بهبود ارتباط بین سلولی در بیضه، افزایش پاسخ سلول‌ها به هورمون‌های محرک اسپرم‌سازی و در نهایت بهبود فرآیند اسپرم‌سازی کمک کند.

 

مراحل و فرآیند درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، یک فرآیند چند مرحله‌ای است که با دقت و ظرافت خاصی انجام می‌شود. مراحل اصلی این درمان به شرح زیر است:

مرحله اول: آماده‌سازی و ارزیابی اولیه

مشاوره تخصصی: اولین قدم، مراجعه به یک متخصص اورولوژی و ناباروری مردان است که تجربه کافی در زمینه درمان آزواسپرمی با سلولهای بنیادی داشته باشد. در این جلسه مشاوره، پزشک سابقه پزشکی شما را به دقت بررسی کرده و معاینات لازم را انجام می‌دهد.
انجام آزمایش‌های اولیه: برای ارزیابی دقیق وضعیت شما، ممکن است پزشک آزمایش‌های مختلفی از جمله آزمایش خون (برای بررسی هورمون‌ها)، آزمایش آنالیز اسپرم (برای تایید آزواسپرمی) و آزمایش‌های ژنتیکی را تجویز کند.
بیوپسی بیضه (در صورت نیاز): در برخی موارد، برای بررسی وضعیت اسپرم‌سازی در بیضه و اطمینان از وجود سلول‌های زاینده، ممکن است انجام بیوپسی بیضه ضروری باشد. نتیجه بیوپسی بیضه نقش مهمی در تعیین مناسب بودن درمان با سلولهای بنیادی و پیش‌بینی میزان موفقیت آن دارد.
تشخیص دقیق نوع آزواسپرمی: پس از انجام آزمایش‌های اولیه، پزشک نوع آزواسپرمی شما (انسدادی یا غیرانسدادی) را به طور دقیق تشخیص می‌دهد. درمان با سلولهای بنیادی به طور خاص برای آزواسپرمی غیرانسدادی کاربرد دارد.

مرحله دوم: استخراج و آماده‌سازی سلول‌های بنیادی

لیپوساکشن برای استخراج سلول‌های بنیادی: سلول‌های بنیادی مزانشیمی مورد استفاده در این درمان، معمولا از بافت چربی خود بیمار استخراج می‌شوند. برای این منظور، از روش لیپوساکشن استفاده می‌شود. لیپوساکشن یک روش کم تهاجمی است که در آن مقدار کمی چربی از ناحیه شکم یا پهلوها برداشته می‌شود.
فرآوری بافت چربی در آزمایشگاه: بافت چربی استخراج‌شده به آزمایشگاه تخصصی ارسال می‌شود. در آزمایشگاه، با استفاده از روش‌های خاص، سلول‌های بنیادی مزانشیمی از بافت چربی جدا شده و خالص‌سازی می‌شوند. تعداد و کیفیت سلول‌های بنیادی جداشده در این مرحله، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.

مرحله سوم: تزریق سلول‌های بنیادی، PRP و اگزوزوم‌ها

تزریق به بیضه: پس از آماده‌سازی سلول‌های بنیادی، PRP و اگزوزوم‌ها، نوبت به مرحله تزریق می‌رسد. در این مرحله، ترکیبی از سلول‌های بنیادی مزانشیمی، PRP و اگزوزوم‌های مشتق‌شده از جفت به بافت بیضه تزریق می‌شود. تزریق معمولا تحت بیهوشی سبک (سدیشن) انجام می‌شود تا بیمار هیچ‌گونه دردی احساس نکند.
مدت زمان فرآیند: کل فرآیند تزریق معمولا چند ساعت طول می‌کشد و بیمار پس از تزریق، نیاز به بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان دارد 

مرحله چهارم: دوره نقاهت و پیگیری

دوره نقاهت : دوره نقاهت پس از تزریق سلول‌های بنیادی معمولا کوتاه و بدون عوارض جدی است. بیماران معمولا می‌توانند پس از چند روز به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
پیگیری نتایج درمان: برای ارزیابی نتایج درمان، لازم است که بیمار به طور منظم تحت نظر پزشک قرار گیرد و آزمایش آنالیز مایع منی را در فواصل زمانی مشخص (معمولا 3 ماه پس از تزریق و سپس هر 3 تا 6 ماه) انجام دهد. مشاهده اسپرم در مایع منی پس از درمان با سلولهای بنیادی، نشان‌دهنده موفقیت درمان است.

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی در ایران

خبر خوب این است که درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، به عنوان یک روش درمانی بی نطفگی در مردان پیشرفته، در ایران نیز در حال توسعه و ارائه است. مراکز تخصصی ناباروری و پژوهشی متعددی در ایران مانند مرکز رویان تهران در این زمینه فعالیت می‌کنند و با بهره‌گیری از دانش و تخصص پزشکان و محققان ایرانی، خدمات سلول درمانی را به زوج‌های نابارور ارائه می‌دهند.

مراکز درمان آزواسپرمی با سلول بنیادی در ایران، از جمله مراکز معتبر دانشگاهی و بیمارستان‌های تخصصی، با استفاده از تجهیزات پیشرفته و رعایت استانداردهای بین‌المللی، تلاش می‌کنند تا بهترین نتایج درمانی را برای بیماران خود به ارمغان آورند.

تولید اسپرم از سلولهای بنیادی در ایران، به عنوان یک هدف مهم در حوزه پزشکی بازساختی، مورد توجه محققان و پژوهشگران ایرانی قرار دارد. تحقیقات و مطالعات متعددی در ایران در زمینه سلول درمانی ناباروری مردان در حال انجام است و نتایج امیدوارکننده‌ای نیز به دست آمده است.

درمان آزواسپرمی با سلولهای بنیادی چند درصد احتمال موفقیت دارد ؟

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، یک روش درمانی نوظهور است و میزان موفقیت آن در گروه‌های مختلف بیماران، متفاوت است. به طور کلی، برای مشاهده نتایج اولیه درمان، حدود 3 ماه زمان لازم است. این مدت زمان به دلیل چرخه تولید اسپرم در بیضه‌ها (که حدود 65 تا 70 روز طول می‌کشد) ضروری است.

میزان موفقیت درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی به عوامل مختلفی از جمله وضعیت اولیه اسپرم‌سازی در بیضه بیمار (که با نمره جانسن ارزیابی می‌شود)، علت آزواسپرمی و کیفیت سلول‌های بنیادی تزریق‌شده بستگی دارد.

بر اساس مطالعات انجام شده، میزان موفقیت درمان با سلولهای بنیادی در گروه‌های مختلف بیماران به شرح زیر است:

• بیماران با اسپرماتیدهای انتهایی (Johnsen Score 7-8): در این گروه از بیماران که هنوز مراحل پایانی اسپرم‌سازی در بیضه‌های آن‌ها فعال است، شانس مشاهده اسپرم بالغ در مایع منی پس از درمان با سلولهای بنیادی، حدود 75% است. این گروه از بیماران، بهترین پاسخ را به درمان با سلولهای بنیادی نشان می‌دهند.
• بیماران با اسپرماتوسیت‌های ثانویه (Johnsen Score 5-6): در این گروه، مراحل میانی اسپرم‌سازی در بیضه‌ها وجود دارد. شانس مشاهده اسپرم بالغ در مایع منی پس از درمان با سلولهای بنیادی، حدود 25% است.
• بیماران با اسپرماتوسیت‌های اولیه (Johnsen Score 4): در این گروه، فقط مراحل ابتدایی اسپرم‌سازی در بیضه‌ها دیده می‌شود. شانس موفقیت درمان با سلولهای بنیادی در این گروه، حدود 15% است.
• بیماران با اسپرماتوگونی (Johnsen Score 3): در این گروه، فقط سلول‌های بنیادی زاینده (اسپرماتوگونی) در بیضه‌ها وجود دارند. شانس موفقیت درمان با سلولهای بنیادی در این گروه، حدود 6% است.
• بیماران با سندرم سلول‌های سرتولی تنها (Johnsen Score 2 یا کمتر): در این گروه از بیماران که در بیوپسی بیضه فقط سلول‌های سرتولی دیده می‌شود و هیچ سلول زاینده‌ای وجود ندارد، متاسفانه درمان با سلولهای بنیادی معمولا موفقیت‌آمیز نیست.

نمره جانسن (Johnsen Score) چیست؟

نمره جانسن (Johnsen Score)، یک سیستم نمره‌دهی هیستولوژیک است که برای ارزیابی نمونه‌های بیوپسی بیضه و بررسی اسپرم‌سازی در لوله‌های منی‌ساز استفاده می‌شود. این سیستم توسط S.G. Johnsen در سال 1970 توسعه یافت و به هر لوله منی‌ساز بر اساس حضور و بلوغ سلول‌های زاینده و وضعیت کلی اسپرم‌سازی، یک نمره عددی از 1 تا 10 اختصاص می‌دهد. نمره جانسن به طور گسترده در ارزیابی ناباروری مردان و پیش‌بینی پاسخ به درمان‌های ناباروری به کار می‌رود.

معیارهای نمره‌دهی نمره جانسن به شرح زیر است:

• نمره 10: اسپرم‌سازی کامل با تعداد زیادی اسپرم بالغ قابل مشاهده. این بالاترین نمره و نشان‌دهنده اسپرم‌سازی طبیعی و سالم است.
• نمره 9: کاهش خفیف در اسپرم‌سازی اما با حضور تعداد زیادی اسپرماتیدهای انتهایی. این نمره نشان‌دهنده اختلال جزئی در اسپرم‌سازی است.
• نمره 8: تعداد کمی اسپرماتیدهای انتهایی، نشان‌دهنده اختلال متوسط در اسپرم‌سازی.
• نمره 7: تعداد زیادی اسپرماتیدهای اولیه اما بدون حضور اسپرماتیدهای انتهایی یا اسپرم بالغ.
• نمره 6: تعداد کمی اسپرماتیدهای اولیه اما بدون اسپرماتیدهای انتهایی یا اسپرم بالغ.
• نمره 5: تعداد زیادی اسپرماتوسیت اما بدون اسپرماتید یا اسپرم بالغ.
• نمره 4: تعداد کمی اسپرماتوسیت اما بدون اسپرماتید یا اسپرم بالغ.
• نمره 3: اسپرماتوگونی (سلول‌های بنیادی زاینده) وجود دارد اما اسپرماتوسیت، اسپرماتید یا اسپرم بالغ دیده نمی‌شود.
• نمره 2: فقط سلول‌های سرتولی وجود دارند و هیچ سلول زاینده‌ای مشاهده نمی‌شود (سندرم سلول‌های سرتولی تنها).
• نمره 1: هیچ لوله منی‌ساز در نمونه بیوپسی یافت نشده است (آسیب شدید بیضه).

نمره جانسن به پزشکان کمک می‌کند تا میزان آسیب به بیضه‌ها را ارزیابی کرده و بهترین گزینه درمانی را برای بیماران مبتلا به ناباروری در نظر بگیرند. در مورد درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، نمره جانسن یک شاخص مهم برای پیش‌بینی میزان موفقیت درمان است.

هزینه درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی

هزینه درمان آزواسپرمی با سلول بنیادی، بسته به عوامل مختلفی از جمله مرکز درمانی، نوع سلول‌های بنیادی مورد استفاده، پروتکل درمانی و کشور محل درمان، متفاوت است. به طور کلی، درمان با سلولهای بنیادی، یک روش درمانی پیشرفته و نسبتا گران‌قیمت محسوب می‌شود.

هزینه درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی معمولا شامل موارد زیر است:

به عنوان یک تخمین تقریبی، هزینه درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی در برخی مراکز درمانی خارجی، حدود 7,000 یورو یا حدودا 400 میلیون تومان ( آپدیت 1404 ) بیشتر است. هزینه درمان در ایران ممکن است کمتر باشد، اما باز هم بسته به مرکز درمانی و پروتکل درمانی، متفاوت خواهد بود.

جمع‌بندی

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، به عنوان یک روش درمانی پیشرفته و نویدبخش، امیدهای تازه‌ای را برای مردان مبتلا به این عارضه ناباروری گشوده است. این روش درمانی، با بهره‌گیری از قدرت ترمیم‌کنندگی سلول‌های بنیادی و با استفاده از ترکیبی از سلول‌های بنیادی مزانشیمی، PRP و اگزوزوم‌ها، تلاش می‌کند تا فرآیند اسپرم‌سازی را در بیضه‌های آسیب‌دیده بهبود بخشد.

اگرچه درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی هنوز در مراحل اولیه توسعه و تکامل خود قرار دارد و میزان موفقیت آن در گروه‌های مختلف بیماران متفاوت است، اما نتایج اولیه مطالعات و تجربیات بالینی، بسیار امیدوارکننده بوده است.

این روش درمانی به ویژه برای مردانی که هنوز دارای سلول‌های زاینده در بیضه‌های خود هستند (حتی به میزان کم)، می‌تواند یک گزینه مناسب و موثر باشد. با این حال، انتخاب روش درمانی مناسب برای هر فرد، نیازمند بررسی دقیق شرایط فردی، انجام آزمایش‌های لازم و مشاوره با متخصصان مجرب در زمینه ناباروری مردان است.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان با مشکل آزواسپرمی غیر انسدادی مواجه هستید، توصیه می‌شود که با پزشک متخصص اورولوژی و ناباروری مشورت کرده و در مورد گزینه‌های درمانی موجود، از جمله درمان آزواسپرمی با سلولهای بنیادی، اطلاعات کامل و دقیقی کسب کنید. امیدواریم این مقاله توانسته باشد اطلاعات مفیدی در این زمینه در اختیار شما قرار دهد و قدمی در جهت آگاهی‌بخشی و امیدآفرینی برای زوج‌های نابارور بردارد.

 

سوالات متداول درمان بی نطفگی مردان با سلولهای بنیادی

آیا درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی قطعی است؟

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی یک روش درمانی بسیار امیدوارکننده است، اما نمی‌توان آن را یک درمان قطعی برای همه بیماران دانست. میزان موفقیت این درمان به عوامل مختلفی از جمله وضعیت اولیه اسپرم‌سازی بیمار، علت آزواسپرمی و کیفیت سلول‌های بنیادی تزریق‌شده بستگی دارد. در برخی موارد، این درمان می‌تواند منجر به تولید اسپرم و باروری طبیعی شود، اما در موارد دیگر، ممکن است فقط به بهبود جزئی در اسپرم‌سازی و امکان استفاده از روش‌های کمک باروری مانند ICSI منجر شود.

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی چقدر طول می کشد؟

کل فرآیند درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، از مرحله ارزیابی اولیه تا پیگیری نتایج، ممکن است چند ماه طول بکشد. مراحل اصلی درمان (استخراج سلول‌های بنیادی و تزریق) معمولا در عرض چند روز انجام می‌شود، اما برای مشاهده نتایج اولیه درمان و انجام آزمایش آنالیز مایع منی، حدود 3 ماه زمان لازم است. پیگیری نتایج درمان و انجام آزمایش‌های دوره‌ای نیز ممکن است تا یک سال یا بیشتر ادامه یابد.

میزان موفقیت درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی چقدر است؟

میزان موفقیت درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، همانطور که قبلا ذکر شد، به عوامل مختلفی بستگی دارد. در بهترین حالت، برای بیمارانی که دارای اسپرماتیدهای انتهایی در بیوپسی بیضه هستند، شانس مشاهده اسپرم بالغ در مایع منی پس از درمان، حدود 75% است. در گروه‌های دیگر بیماران، میزان موفقیت کمتر است، اما همچنان امیدوارکننده است.

عوارض درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی چیست؟

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، به طور کلی یک روش درمانی ایمن و کم عارضه محسوب می‌شود. عوارض جانبی احتمالی ممکن است شامل درد خفیف، تورم یا کبودی در ناحیه تزریق باشد که معمولا موقتی و قابل کنترل هستند. عوارض جدی و بلندمدت در این روش درمانی بسیار نادر است.

چه کسانی کاندیدای درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی هستند؟

بهترین کاندیداها برای درمان آزواسپرمی غیر انسدادی با سلولهای بنیادی، مردانی هستند که:
به آزواسپرمی غیرانسدادی مبتلا باشند.
در بیوپسی بیضه آن‌ها، سلول‌های زاینده (حتی به میزان کم) وجود داشته باشد.
از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشند.
انتظارات واقع‌بینانه‌ای از نتایج درمان داشته باشند.

فرق آزواسپرمی انسدادی و غیر انسدادی چیست؟

آزواسپرمی انسدادی به دلیل انسداد در مسیر خروج اسپرم ایجاد می‌شود، در حالی که آزواسپرمی غیرانسدادی به دلیل اختلال در تولید اسپرم در بیضه‌ها رخ می‌دهد. در آزواسپرمی انسدادی، اسپرم در بیضه‌ها تولید می‌شود، اما به مایع منی نمی‌رسد، در حالی که در آزواسپرمی غیرانسدادی، تولید اسپرم در بیضه‌ها مختل است.

سلول بنیادی چیست و چگونه به درمان آزواسپرمی کمک می کند؟

سلول بنیادی، یک سلول مادر و خام است که قابلیت خودنوسازی و تمایز به انواع مختلف سلول‌های بدن را دارد. در درمان آزواسپرمی غیر انسدادی، سلول‌های بنیادی تزریق‌شده به بیضه می‌توانند به سلول‌های زاینده تبدیل شده و فرآیند اسپرم‌سازی را بهبود بخشند.

منبع : lowcostivf