علت ریزش مو یکی از سوالاتی‌ست که ذهن خیلی از افراد را درگیر می‌کند. وقتی حجم موها کمتر از قبل می‌شود، طبیعی است که بخواهید بدانید دقیقاً چه چیزی پشت این تغییر قرار دارد. واقعیت این است که ریزش مو دلایل متعددی دارد؛ از عوامل ژنتیکی و هورمونی گرفته تا استرس، تغذیه و حتی سبک زندگی.
ما در وی‌مام اینجا هستیم تا با زبانی ساده، به شما کمک کنیم ریشه اصلی این مشکل را پیدا کنید. در ادامه، مهم‌ترین علت‌های ریزش مو را بررسی می‌کنیم تا بتوانید با آگاهی بیشتر، بهترین مسیر درمان را انتخاب کنید.

علت ریزش مو چیست؟

وقتی صحبت از دلایل ریزش مو به میان می‌آید، عوامل ژنتیکی و هورمونی بدون شک در صدر لیست قرار دارند. این دو عامل اغلب به هم گره خورده‌اند و مسئول شایع‌ترین الگوی ریزش مو در سراسر جهان، یعنی ریزش موی آندروژنیک، هستند. درک این فرآیندهای درونی، کلید اصلی برای مدیریت بسیاری از موارد ریزش مو، به خصوص در بزرگسالی است.

ریزش موی ارثی

علت ریزش موی ارثی که به آن آلوپسی آندروژنیک یا طاسی با الگوی مردانه/زنانه نیز گفته می‌شود، همانطور که از نامش پیداست، ریشه در ژن‌هایی دارد که از والدین خود به ارث برده‌اید. این ژن‌ها باعث ایجاد یک ویژگی خاص در بدن شما می‌شوند: حساسیت بیش از حد فولیکول‌های مو به هورمونی به نام دی‌هیدروتستوسترون یا DHT. اما این هورمونی که باعث ریزش مو میشود چیست؟ DHT یک آندروژن یا هورمون مردانه است که از تبدیل هورمون تستوسترون توسط آنزیمی به نام 5-آلفا ردوکتاز به وجود می‌آید. وجود این هورمون هم در بدن مردان و هم در بدن زنان طبیعی است.

مشکل از جایی شروع می‌شود که فولیکول‌های موی شما به صورت ژنتیکی به DHT حساس باشند. در این صورت، DHT به گیرنده‌های موجود در این فولیکول‌ها متصل شده و یک فرآیند مخرب به نام «مینیاتوریزاسیون» را آغاز می‌کند. در این فرآیند، فولیکول به تدریج کوچک و ضعیف می‌شود، چرخه رشد مو (فاز آناژن) کوتاه‌تر شده و در نتیجه، موهایی که از آن می‌رویند نازک‌تر، کوتاه‌تر و بی‌رنگ‌تر می‌شوند. این روند در طول زمان ادامه پیدا می‌کند تا جایی که فولیکول آنقدر کوچک می‌شود که دیگر توانایی تولید موی قابل مشاهده را از دست می‌دهد و به خواب می‌رود. این همان علت ریزش مو از ریشه در الگوی ارثی است.

الگوی این ریزش موی ژنتیکی در زنان و مردان متفاوت است. در مردان، این فرآیند معمولاً با عقب رفتن خط رویش مو از پیشانی و شقیقه‌ها (علت خالی شدن شقیقه ها) و همچنین کم‌پشت شدن ناحیه تاج سر (ورتکس) خود را نشان می‌دهد. در مقابل، ریزش موی ژنتیکی در زنان به ندرت منجر به طاسی کامل می‌شود. در خانم‌ها، این وضعیت بیشتر به صورت یک کم‌پشتی منتشر در تمام سر، به ویژه با پهن شدن قابل توجه خط فرق سر، بروز می‌کند. موها به طور کلی نازک‌تر شده و حجم خود را از دست می‌دهند.

ریزش موی هورمونی

علاوه بر الگوی ارثی، نوسانات هورمونی به دلایل دیگر نیز می‌تواند علت ریزش موی شدید چیست؟ باشد. بدن زنان در طول زندگی خود، دوره‌های مختلفی از تغییرات هورمونی شدید را تجربه می‌کند که هرکدام می‌توانند سلامت موها را تحت تاثیر قرار دهند.

ریزش مو پس از زایمان و در دوران ریزش مو بارداری و شیردهی یکی از شایع‌ترین نمونه‌های ریزش موی هورمونی است. در دوران بارداری، سطح بالای هورمون استروژن باعث می‌شود موها برای مدت طولانی‌تری در فاز رشد باقی بمانند و ریزش طبیعی کاهش یابد. پس از زایمان، با افت ناگهانی سطح استروژن، تمام آن موهایی که باید در طول نه ماه می‌ریختند، به طور همزمان وارد فاز استراحت شده و حدود سه ماه بعد، به صورت دسته‌ای می‌ریزند. این حالت گرچه نگران‌کننده است، اما کاملاً طبیعی و موقتی است.

مشکلات غده تیروئید نیز یکی دیگر از دلایل اصلی ریزش موی هورمونی است. تاثیر تیروئید کم کار بر ریزش مو (هیپوتیروئیدیسم) و همچنین تیروئید پرکار (هیپرتیروئیدیسم) به خوبی شناخته شده است. هورمون‌های تیروئید برای تنظیم متابولیسم بدن، از جمله عملکرد سلول‌های فولیکول مو، ضروری هستند. عدم تعادل در این هورمون‌ها می‌تواند چرخه رشد مو را مختل کرده و باعث ریزش موی منتشر، خشک و شکننده شدن موها شود. مدیریت این شرایط هورمونی پیچیده نیازمند تشخیص دقیق و درمان تحت نظر پزشک است. اگر با ریزش موی غیرعادی روبرو هستید و به دلایل هورمونی مشکوکید، مشاوره با یک متخصص بهترین انتخاب است. امروزه گزینه‌هایی مانند چت فوری با پزشک به شما این امکان را می‌دهد که به سرعت و به صورت محرمانه، سوالات خود را مطرح کرده و راهنمایی‌های اولیه را دریافت کنید.

کمبود کدام ویتامین باعث ریزش مو میشود؟

فولیکول‌های موی شما کارخانه‌های کوچکی هستند که برای تولید محصولی باکیفیت به نام «مو»، به تامین مداوم مواد اولیه نیاز دارند. وقتی این مواد اولیه از طریق رژیم غذایی به درستی تامین نشوند، تولید دچار اختلال شده و یکی از اولین نتایج آن، ریزش مو خواهد بود. اما دقیقاً کمبود کدام ویتامین باعث ریزش مو میشود؟

ریزش مو و کم خونی

شاید بتوان گفت شایع‌ترین علت تغذیه‌ای ریزش مو، به خصوص در زنان، کمبود آهن است. ریزش مو و کم خونی ارتباطی مستقیم با هم دارند. آهن جزء اصلی هموگلوبین است، پروتئینی که در گلبول‌های قرمز خون، وظیفه حمل اکسیژن را به تمام سلول‌های بدن، از جمله سلول‌های زایای فولیکول مو، بر عهده دارد. وقتی بدن با کمبود آهن مواجه می‌شود، برای حفظ عملکردهای حیاتی، اکسیژن‌رسانی به ارگان‌های غیرضروری مانند فولیکول‌های مو را کاهش می‌دهد. این کمبود اکسیژن، فولیکول را به فاز استراحت (تلوژن) سوق داده و منجر به ریزش موی منتشر می‌شود. فریتین، پروتئینی است که آهن را در بدن ذخیره می‌کند و سطح پایین آن در آزمایش خون، حتی قبل از بروز کم‌خونی کامل، یک زنگ خطر جدی برای ریزش مو است.

مهم‌ترین ویتامین‌ها و مواد معدنی برای سلامت مو

علاوه بر آهن، چندین ماده مغذی دیگر نیز نقش کلیدی در سلامت مو دارند:

• زینک (روی): این ماده معدنی در تقسیم سلولی، ساخت پروتئین و ترمیم بافت‌ها نقش حیاتی دارد. فولیکول‌های مو برای ساخت کراتین (پروتئین اصلی مو) به شدت به زینک وابسته هستند و کمبود آن می‌تواند منجر به ریزش مو و نازک شدن تار مو شود.
• ویتامین D: این ویتامین که بیشتر از طریق نور خورشید در بدن ساخته می‌شود، در فعال کردن فولیکول‌های خفته و شروع یک چرخه رشد جدید نقش دارد. تحقیقات نشان داده است که سطح پایین ویتامین D با انواع ریزش مو، از جمله آلوپسی آره آتا، مرتبط است.
• ویتامین‌های گروه B: در میان این گروه، بیوتین (B7) معروف‌ترین است، اما ایا کمبود ویتامین ب ۱۲ باعث ریزش مو میشود؟ بله، ویتامین B12 نیز در ساخت گلبول‌های قرمز و اکسیژن‌رسانی نقش دارد و کمبود آن می‌تواند به ریزش مو منجر شود.

آیا رژیم لاغری باعث ریزش مو میشود؟

تاثیر رژیم لاغری بر ریزش مو یکی از نمونه‌های بارز تلوژن افلوویوم است. رژیم‌های سخت و غیراصولی که با کاهش وزن سریع همراه هستند، از دو جهت به موها آسیب می‌زنند. اولاً، محدودیت شدید کالری معمولاً به معنای دریافت ناکافی پروتئین، آهن، زینک و سایر مواد مغذی ضروری است. دوماً، خود فرآیند کاهش وزن سریع، یک استرس فیزیکی بزرگ برای بدن محسوب می‌شود. این ترکیب از سوءتغذیه و استرس، تعداد زیادی از فولیکول‌ها را به فاز استراحت فرستاده و چند ماه بعد، فرد با ریزش موی شدید مواجه می‌شود.

ماده مغذی	نقش در سلامت مو	علائم احتمالی کمبود	منابع غذایی اصلی
آهن (فریتین)	اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو	ریزش موی منتشر، خستگی، رنگ‌پریدگی	گوشت قرمز، جگر، عدس، اسفناج
زینک (روی)	ساخت پروتئین مو و ترمیم بافت	ریزش مو، نازک شدن تار مو، مشکلات پوستی	گوشت، دانه‌های کدو، نخود، بادام هندی
ویتامین D	کمک به ایجاد فولیکول‌های جدید	ریزش موی شدید، دردهای استخوانی	نور خورشید، ماهی‌های چرب، قارچ، غذاهای غنی‌شده
بیوتین (B7)	تولید کراتین (پروتئین اصلی مو)	ریزش مو، راش‌های پوستی قرمز	تخم مرغ، بادام، گل کلم، پنیر

آیا استرس باعث ریزش مو میشود؟

پاسخ کوتاه و صریح به این سوال، بله است. آیا استرس باعث ریزش مو میشود؟ قطعاً. ارتباط بین ذهن و بدن بسیار قدرتمند است و موها یکی از اولین قربانیان استرس‌های شدید روحی و جسمی هستند. این تاثیر می‌تواند به سه شکل اصلی خود را نشان دهد:

علت ریزش موی ناگهانی پس از استرس و بیماری چیست؟

این شایع‌ترین نوع ریزش موی ناشی از استرس است. همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، هرگونه شوک بزرگ به سیستم بدن، چه روانی (مانند از دست دادن عزیزان، طلاق، فشار کاری شدید) و چه فیزیکی (مانند ریزش مو بعد از عمل جراحی، تب بالا، یا بیماری‌هایی مانند ریزش مو بعد از کرونا)، می‌تواند باعث شود بخش بزرگی از موها به طور ناهماهنگ وارد فاز استراحت شوند. نتیجه، یک ریزش موی ناگهانی و شدید حدود ۳ ماه پس از رویداد استرس‌زا است که فرد را به شدت نگران می‌کند. خبر خوب این است که این نوع ریزش، خود محدود شونده است و با رفع عامل استرس‌زا، موها به چرخه طبیعی خود بازمی‌گردند.

علت ریزش موی سکه ای یا آلوپسی آره آتا چیست؟

علت ریزش موی سکه ای یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم دفاعی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند. اگرچه علت دقیق این بیماری هنوز ناشناخته است، اما به خوبی مشخص شده که استرس شدید روانی می‌تواند یکی از عوامل اصلی محرک یا تشدیدکننده حملات آن باشد. بسیاری از افراد اولین لکه طاسی سکه‌ای را پس از یک دوره پراسترس در زندگی خود تجربه می‌کنند. در این حالت، استرس به طور مستقیم باعث ریزش مو نمی‌شود، بلکه سیستم ایمنی را به گونه‌ای تحریک می‌کند که به خود آسیب بزند.

این مورد کمتر شایع اما بسیار جدی است. تریکوتیلومانیا یک اختلال روانی است که در آن فرد یک میل مقاومت‌ناپذیر برای کندن موهای خود، معمولاً از سر، ابروها یا مژه‌ها، احساس می‌کند. این رفتار معمولاً راهی برای مقابله با احساسات منفی مانند استرس، اضطراب، تنهایی یا خستگی است. نتیجه این کندن مداوم، ایجاد لکه‌های طاسی با موهای شکسته و با طول‌های نامنظم است. این وضعیت نیاز به درمان‌های روانشناختی و گاهی دارویی دارد.

متن انگلیسی:
Alopecia areata is a disease that develops when the body’s immune system attacks hair follicles (what holds the hair in place), causing hair loss.

ترجمه متن:
آلوپسی آره‌آتا بیماری است که وقتی سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو (آنچه مو را در جای خود نگه می‌دارد) حمله می‌کند، ایجاد می‌شود و باعث ریزش مو می‌شود.

aad

دلیل ریزش مو چیست؟

گاهی اوقات دلیل ریزش مو چیست؟ پاسخ در عادات و رفتارهای روزمره ما با موهایمان نهفته است. این عوامل که اغلب نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند به مرور زمان آسیب‌های جدی به فولیکول‌ها و ساقه مو وارد کنند.

ریزش مو ناشی از سفت بستن مو

آلوپسی کششی یا (Traction Alopecia) نوعی ریزش مو است که به دلیل کشش مداوم و طولانی‌مدت ریشه مو ایجاد می‌شود. مدل موهایی مانند دم اسبی بسیار سفت، بافت‌های آفریقایی، اکستنشن‌های سنگین و حتی استفاده مداوم از کلیپس‌ها و گیره‌های سفت، می‌توانند به فولیکول‌ها فشار وارد کرده و باعث التهاب و در نهایت مرگ آن‌ها شوند. این نوع ریزش مو معمولاً در خط رویش مو، در پیشانی و شقیقه‌ها، بیشتر دیده می‌شود. در مراحل اولیه، با حذف عامل کشش، این ریزش قابل بازگشت است، اما اگر کشش برای سال‌ها ادامه یابد، می‌تواند منجر به ریزش موی دائمی شود.

ریزش مو بعد از کراتینه و رنگ مو

بسیاری از افراد نگران ریزش مو بعد از کراتینه و رنگ مو هستند. مهم است که بین شکستن ساقه مو و ریزش از ریشه تفاوت قائل شویم. در اکثر موارد، فرآیندهای شیمیایی مانند دکلره، رنگ، فر کردن و کراتینه کردن، با از بین بردن ساختار پروتئینی ساقه مو، باعث خشکی، شکنندگی و خرد شدن آن می‌شوند. این موهای شکسته شده ممکن است با ریزش مو اشتباه گرفته شوند. با این حال، اگر این مواد شیمیایی قوی به صورت نادرست استفاده شوند و باعث سوختگی شیمیایی پوست سر شوند، می‌توانند به فولیکول‌ها آسیب دائمی وارد کرده و منجر به ریزش موی واقعی از ریشه شوند.

ریزش مو در اثر قارچ و پسوریازیس

سلامت پوست سر، بستر سلامت موهاست. هر عاملی که این بستر را دچار مشکل کند، می‌تواند رشد مو را نیز مختل نماید. ریزش مو در اثر قارچ، به خصوص نوعی به نام کچلی سر (Tinea Capitis)، با حمله مستقیم قارچ به ساقه مو و فولیکول، باعث شکنندگی مو و ایجاد لکه‌های طاسی پوسته‌پوسته و ملتهب می‌شود. این وضعیت در کودکان شایع‌تر است و نیاز به درمان‌های ضد قارچ خوراکی و موضعی دارد. بیماری‌های التهابی پوست سر مانند پسوریازیس شدید نیز می‌توانند به دلیل التهاب شدید و خاراندن مداوم، منجر به ریزش موی موقت در نواحی درگیر شوند.

چه بیماری‌هایی باعث ریزش مو میشوند؟

در نهایت، ریزش مو می‌تواند یک پنجره به وضعیت سلامت عمومی بدن ما باشد. بیماری هایی ک باعث ریزش مو میشوند بسیار متنوع هستند. بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، بیماری‌های التهابی روده و سیفلیس (که می‌تواند باعث ریزش مو ناشی از عفونت مقاربتی شود) همگی می‌توانند به عنوان یکی از علائم خود، ریزش موی منتشر یا لکه‌ای را به همراه داشته باشند.

چه داروهایی باعث ریزش مو میشوند؟

علاوه بر این، لیست داروهایی که باعث ریزش مو میشوند نیز بسیار طولانی است. ریزش مو در شیمی‌درمانی معروف‌ترین مثال است که در آن داروها با هدف قرار دادن سلول‌های با تقسیم سریع (مانند سلول‌های سرطانی)، به سلول‌های فولیکول مو نیز آسیب می‌زنند. اما داروهای رایج‌تری نیز می‌توانند این عارضه را داشته باشند، از جمله برخی داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد انعقاد خون، بتابلاکرها برای فشار خون، داروهای ضد تشنج، و حتی دوزهای بالای ویتامین A. ریزش مو بعد از مصرف دارو معمولاً از نوع تلوژن افلوویوم است و پس از قطع دارو، قابل بازگشت است.

کلام آخر ویمام

همانطور که دیدید، پاسخ به سوال «علت ریزش مو چیست؟» هرگز یک پاسخ ساده و تک‌کلمه‌ای نیست. این پدیده یک معمای پیچیده است که تکه‌های آن می‌توانند ژنتیک، هورمون‌ها، تغذیه، استرس، بیماری‌ها و سبک زندگی ما باشند. کلید حل این معما و یافتن درمان موثر، در ریشه‌یابی دقیق و شناسایی علت اصلی نهفته است. به همین دلیل، مهم‌ترین توصیه ما این است که از تشخیص‌های خودسرانه و خوددرمانی پرهیز کنید. اگر با ریزش موی نگران‌کننده مواجه هستید، بهترین قدم مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو است. پزشک با گرفتن شرح حال دقیق، معاینه و در صورت لزوم، درخواست آزمایش های مربوط به ریزش مو، می‌تواند علت اصلی را تشخیص داده و یک برنامه درمانی شخصی‌سازی شده برای شما طراحی کند.

به یاد داشته باشید که شما در این مسیر تنها نیستید و با رویکرد صحیح، بسیاری از انواع ریزش مو قابل مدیریت و کنترل هستند. تیم وی مام نیز همواره در کنار شماست تا با ارائه اطلاعات معتبر، به شما در درک بهتر شرایطتان کمک کند.

آیا رنگ کردن مو باعث ریزش مو از ریشه میشود؟

معمولاً خیر. مواد شیمیایی موجود در رنگ مو به ساقه مو آسیب می‌زنند و باعث شکنندگی و خرد شدن آن می‌شوند که ممکن است با ریزش اشتباه گرفته شود. ریزش از ریشه تنها در صورتی رخ می‌دهد که پوست سر دچار سوختگی شیمیایی شدید شده و فولیکول‌ها آسیب ببینند.

آیا شستن سر با آب لوله کشی شهری باعث ریزش مو میشود؟

در حالت عادی خیر. آب لوله‌کشی استاندارد شهری برای سلامت مو مضر نیست. با این حال، آب بسیار سخت (با املاح زیاد) یا کلر بیش از حد می‌تواند به مرور زمان باعث خشکی و شکنندگی ساقه مو شود، اما معمولاً علت اصلی ریزش مو از ریشه محسوب نمی‌شود.

چرا موها هنگام شستن یا شانه زدن بیشتر می‌ریزند؟

این یک پدیده طبیعی است. موهایی که در فاز استراحت (تلوژن) قرار دارند و آماده ریختن هستند، با دستکاری فیزیکی مانند شستشو یا شانه زدن، راحت‌تر از فولیکول جدا می‌شوند. شما در واقع ریزش طبیعی روزانه خود را به صورت یکجا مشاهده می‌کنید.

آیا ریزش مو همراه با خارش سر نشانه بیماری خاصی است؟

بله، می‌تواند باشد. خارش سر می‌تواند نشانه وجود التهاب در پوست سر باشد. شرایطی مانند عفونت‌های قارچی (کچلی)، درماتیت سبورئیک (شوره شدید)، پسوریازیس یا حتی واکنش آلرژیک به محصولات مو، همگی می‌توانند باعث خارش و ریزش موی همزمان شوند.

علت ریزش مو در جوانی و نوجوانی چیست؟

ریزش مو در این سنین می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شایع‌ترین علل شامل کمبودهای تغذیه‌ای (به خصوص آهن)، استرس‌های شدید دوران تحصیل، شروع ریزش موی ارثی در سنین پایین و اختلالات هورمونی مرتبط با بلوغ است. بررسی پزشکی برای تشخیص علت دقیق ضروری است.

چگونه بفهمیم ریزش موی ما طبیعی است یا نیاز به پیگیری دارد؟

ریزش روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو طبیعی است. اگر متوجه افزایش ناگهانی حجم ریزش، کم‌پشت شدن واضح موها، پهن شدن فرق سر یا ایجاد لکه‌های طاسی شدید، ریزش موی شما از حد طبیعی فراتر رفته و نیازمند مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق‌تر است.

منبع: mayoclinic , aad