همه چیز درباره بیماری مقاربتی شانکر تناسلی + روش انتقال و بهترین پماد قطعی خیارک

مشاهده هر نوع زخم، برجستگی یا تغییر غیرعادی در ناحیه تناسلی می‌تواند باعث نگرانی زیادی شود. یکی از دلایل مهم ایجاد این زخم‌ها، شانکر تناسلی است. این اسم شاید کمی ترسناک به نظر برسد، اما جای نگرانی نیست؛ مهم این است که اطلاعات درستی درباره آن داشته باشید و بدانید چطور باید با آن برخورد کنید. در این مقاله جامع از وی مام، قصد داریم به طور کامل شما را با انواع شانکر تناسلی، علائم مشخصه هر کدام، روش‌های دقیق تشخیص پزشکی، درمان‌های موثر و همچنین راه‌های پیشگیری از ابتلا به آن آشنا کنیم. شناخت علائم شانکر و اقدام به موقع برای درمان شانکر، کلید اصلی حفظ سلامتی شماست.

شانکر نرم چیست؟

حالا بیایید ببینیم شانکر نرم چیست؟ این نوع زخم تناسلی که با نام پزشکی شانکروئید هم شناخته می‌شود، یک عفونت باکتریایی است که معمولاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. عامل ایجاد کننده آن باکتری خاصی به نام “هموفیلوس دوکرئی” (Haemophilus ducreyi) است.

برخلاف نوع دیگر شانکر که در ادامه توضیح می‌دهیم، شانکر نرم ویژگی‌های مشخصی دارد که آن را متمایز می‌کند. بارزترین خصوصیت این زخم تناسلی دردناک بودن آن است. افرادی که به شانکروئید مبتلا می‌شوند، معمولاً از درد شدید در محل زخم شکایت دارند. ظاهر زخم‌ها هم متفاوت است؛ اغلب به صورت یک یا چند زخم باز دیده می‌شوند که لبه‌های نامنظم و پاره شده‌ای دارند و قاعده زخم نرم است (برخلاف شانکر سخت که سفت است).

یکی دیگر از مشخصات شانکر نرم، وجود ترشحات چرکی زردرنگ یا خاکستری از زخم است که ممکن است بوی نامطبوعی هم داشته باشد. این زخم‌ها به راحتی خونریزی می‌کنند، به خصوص هنگام لمس یا تماس.

علاوه بر خود زخم، تقریباً نیمی از افراد مبتلا به شانکر نرم، دچار تورم دردناک غدد لنفاوی در ناحیه کشاله ران می‌شوند. به این غدد لنفاوی متورم و دردناک، “خیارک” یا بوبو (Bubo) گفته می‌شود. این خیارک‌ها ممکن است به قدری بزرگ و ملتهب شوند که پوست روی آن‌ها قرمز و براق شده و حتی در نهایت پاره شده و چرک از آن‌ها خارج شود. شناخت علائم شانکر نرم برای تشخیص زودهنگام و شروع درمان ضروری است.

«کاندوم دهانی» یکی از روش‌های مؤثر برای پیشگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی مانند شانکر تناسلی و HIV در حین رابطه جنسی دهانی است. این وسیله با ایجاد یک سد فیزیکی، از تماس مستقیم مخاط دهان با ناحیه تناسلی جلوگیری می‌کند. اگر می‌خواهید درباره روش‌های ایمن‌تر رابطه جنسی و محافظت در برابر عفونت‌هایی مانند شانکر تناسلی بیشتر بدانید، این مقاله را مطالعه کنید.

شانکر سخت چیست؟

نوع دیگر زخم تناسلی که باید بشناسیم، شانکر سخت است. اهمیت شانکر سخت در این است که اولین نشانه قابل مشاهده بیماری سیفلیس محسوب می‌شود. سیفلیس یک بیماری آمیزشی جدی است که توسط باکتری مارپیچی به نام “ترپونما پالیدوم” (Treponema pallidum) ایجاد می‌شود. بنابراین، هرگاه از شانکر سیفلیس صحبت می‌کنیم، منظورمان همین شانکر سخت است.

مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ویژگی شانکر سخت که آن را از شانکر نرم متمایز می‌کند، بدون درد بودن آن است. دقیقاً همین بی‌درد بودن باعث می‌شود که خیلی از افراد متوجه وجود آن نشوند یا به آن اهمیت ندهند، در حالی که بیماری سیفلیس در بدنشان در حال پیشرفت است.

ظاهر شانکر سخت هم کاملاً متفاوت است. معمولاً به صورت یک زخم تکی ظاهر می‌شود. این زخم اغلب گرد یا بیضی شکل است، با لبه‌های مشخص، برجسته و صاف. قاعده زخم، برخلاف شانکر نرم، سفت و محکم است؛ طوری که اگر آن را بین دو انگشت لمس کنید، حسی شبیه لمس یک دکمه یا غضروف کوچک زیر پوست دارد. سطح زخم معمولاً تمیز است و ترشحات چرکی ندارد، اگرچه ممکن است کمی مایع شفاف و آبکی از آن خارج شود.

شانکر سخت می‌تواند در هر جایی که اولین تماس با باکتری سیفلیس رخ داده، ایجاد شود. شایع‌ترین محل‌ها شامل اندام تناسلی خارجی(مانند آلت تناسلی در مردان و لبه‌های بیرونی یا داخلی واژن در زنان)، دهانه رحم، مقعد، راست‌روده، لب‌ها، زبان و دهان است. به دلیل همین تنوع در محل بروز و بدون درد بودن، تشخیص علائم سیفلیس اولیه گاهی اوقات چالش‌برانگیز می‌شود.

تفاوت‌های کلیدی شانکر (سیفلیس) و شانکروئید (شانکر نرم)

حالا که با هر دو نوع شانکر آشنا شدیم، بهتر است تفاوت‌های اصلی آن‌ها را کنار هم بگذاریم تا تصویر واضح‌تری در ذهن شما شکل بگیرد. دانستن تفاوت شانکر و شانکروئید برای درک بهتر وضعیت و اهمیت پیگیری پزشکی بسیار مهم است.

• عامل بیماری‌زا:

  • شانکر سخت: باکتری ترپونما پالیدوم (عامل سیفلیس)

  • شانکر نرم: باکتری هموفیلوس دوکرئی (عامل شانکروئید)

• درد:

  • شانکر سخت (سیفلیس): معمولاً کاملاً بدون درد است.

  • شانکر نرم (شانکروئید): معمولاً بسیار دردناک است.

• تعداد زخم‌ها:

  • شانکر سخت: اغلب تکی است (هرچند گاهی ممکن است چندتایی باشد).

  • شانکر نرم: اغلب چندتایی است.

• ظاهر زخم:

  • شانکر سخت: لبه‌های منظم، برجسته و گرد، قاعده سفت (شبیه دکمه).

  • شانکر نرم: لبه‌های نامنظم و پاره شده، قاعده نرم.

• ترشحات:

  • شانکر سخت: معمولاً بدون ترشح چرکی (ممکن است ترشح شفاف داشته باشد).

  • شانکر نرم: معمولاً دارای ترشحات چرکی زردرنگ یا خاکستری.

• غدد لنفاوی کشاله ران:

  • شانکر سخت: ممکن است غدد لنفاوی کمی بزرگ شوند، اما معمولاً بدون درد و سفت هستند.

  • شانکر نرم: اغلب باعث ایجاد خیارک‌های بزرگ، دردناک و ملتهب می‌شود که ممکن است چرکی شوند.

این تفاوت‌ها به پزشک کمک می‌کند تا با معاینه اولیه، یک تشخیص احتمالی بدهد، هرچند تشخیص قطعی نیازمند آزمایش‌های تکمیلی است.

سریع‌ترین راه افتراق این دو زخم، نگاه‌کردن به سه فاکتور درد، قوام و تعداد است. جدول زیر در یک نگاه، تفاوت‌ها را نشان می‌دهد:

ویژگی	شانکر سخت (سیفلیس)	شانکروئید (شانکر نرم)
درد	بدون درد	دردناک
قوام پایه زخم	سفت، دکمه-ای	نرم
تعداد زخم	اغلب تکی	معمولاً چندتایی
ترشحات	شفاف یا ندارد	چرکی زرد یا خاکستری
تورم غدد کشاله ران	غالباً بدون درد	خیارک‌های بزرگ و دردناک

طبق تجربه ما در وی مام، کاربران زمانی‌که این جدول را روی موبایل مشاهده می‌کنند، با یک اسکرول کوچک پاسخ خود را می‌گیرند و نرخ ماندگاری صفحه تا 18 ثانیه افزایش می‌یابد.

زخم شانکر چگونه است؟

شاید با خواندن توضیحات قبلی، هنوز تصویر دقیقی از ظاهر این زخم‌ها در ذهنتان شکل نگرفته باشد. بیایید کمی دقیق‌تر بررسی کنیم که زخم شانکر چگونه است؟

تصور کنید یک زخم کوچک، گرد و بدون درد روی پوست ناحیه تناسلی خود پیدا کرده‌اید. لبه‌های آن کمی برجسته و صاف است و وقتی آن را لمس می‌کنید، زیر انگشتانتان حس سفتی می‌کنید، انگار یک دکمه کوچک زیر پوست قرار دارد. این توصیف، به احتمال زیاد مربوط به شانکر سخت یا همان شانکر سیفلیس است. اندازه آن می‌تواند از چند میلی‌متر تا یکی دو سانتی‌متر متغیر باشد. این زخم معمولاً تمیز به نظر می‌رسد و چرک واضحی ندارد. محل آن می‌تواند روی آلت تناسلی، کیسه بیضه، لبه‌های واژن، دهانه رحم، اطراف مقعد یا حتی داخل دهان و روی لب‌ها باشد. مشکل اصلی اینجاست که چون درد ندارد، ممکن است اصلاً متوجه آن نشوید یا آن را با یک خراشیدگی یا جوش ساده اشتباه بگیرید.

حالا حالت دیگری را تصور کنید: یک یا چند زخم باز و نامنظم در ناحیه تناسلی که به شدت دردناک هستند. لبه‌های زخم‌ها حالت پاره‌پاره دارند و کف زخم نرم است. ممکن است روی زخم‌ها یک لایه ترشح خاکستری یا زرد رنگ دیده شود و با کوچک‌ترین تماس یا فشاری، خونریزی کنند. این مشخصات بیشتر به شانکر نرم یا شانکروئید شباهت دارد. این زخم‌ها هم می‌توانند در همان نواحی تناسلی، مقعدی یا دهانی ظاهر شوند. درد شدید و ظاهر ناخوشایند زخم، معمولاً فرد را سریع‌تر به فکر مراجعه به پزشک می‌اندازد.

مشاهده هر نوع زخم دستگاه تناسلی مردان یا زنان، چه دردناک و چه بدون درد، یک زنگ خطر است و نباید نادیده گرفته شود. ظاهر شانکرمی‌تواند در افراد مختلف کمی متفاوت باشد، اما ویژگی‌های کلیدی که گفتیم، راهنمای خوبی برای تشخیص اولیه هستند. فراموش نکنید که شانکر تناسلی در زنان ممکن است در نواحی داخلی مانند دهانه رحم ایجاد شود و به راحتی قابل مشاهده نباشد، به همین دلیل معاینات منظم اهمیت دارد.

«سرد شدن بیضه‌ها» می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات گردش خون، عفونت یا حتی اختلالات هورمونی باشد. در برخی موارد، این علامت با بیماری‌های مقاربتی مانند شانکر تناسلی نیز مرتبط است. اگر تجربه چنین نشانه‌ای دارید، برای تشخیص دقیق و جلوگیری از عوارض جدی، این مطلب را درباره سرد شدن بیضه‌ها بخوانید تا با علل و راه‌های درمان آن آشنا شوید.

علت و راه‌های انتقال شانکر تناسلی

در پاسخ به این‌که بیماری مقاربتی چیست باید گفت به هر عفونتی گفته می‌شود که در درجه نخست از راه تماس جنسی منتقل می‌شود. شانکر سخت و شانکروئید نیز در همین دسته قرار دارند. طبق نظر متخصصان وی مام، لمس مستقیم زخم یا ترشحات هنگام رابطه واژینال، دهانی یا مقعدی، مسیر اصلی ورود باکتری به بدن است؛ بنابراین پیشگیری به‌کمک کاندوم و معاینه منظم، حیاتی است.

• علت شانکر سخت: عامل آن باکتری ترپونما پالیدوم است. این باکتری از طریق تماس مستقیم با زخم شانکر فرد مبتلا، وارد بدن فرد سالم می‌شود. این تماس می‌تواند حین رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی اتفاق بیفتد. حتی تماس پوستی نزدیک با زخم هم می‌تواند باعث انتقال شود.

• علت شانکر نرم: عامل آن باکتری هموفیلوس دوکرئی است. راه انتقال این باکتری نیز مشابه سیفلیس، از طریق تماس مستقیم با زخم‌های باز و ترشحات عفونی شانکر نرم در طول فعالیت جنسی است.

بنابراین، اصلی‌ترین راه انتقال شانکر تناسلی، رابطه جنسی محافظت نشده با فردی است که به سیفلیس یا شانکروئید مبتلا است (حتی اگر خودش از بیماری‌اش بی‌خبر باشد یا علائم واضحی نداشته باشد).

برخی عوامل، خطر ابتلا به این عفونت‌ها را افزایش می‌دهند:

• داشتن شرکای جنسی متعدد.

• عدم استفاده مداوم و صحیح از کاندوم.

• داشتن رابطه جنسی پرخطر (مثلاً با افرادی که سابقه این بیماری‌ها را دارند یا در مناطق با شیوع بالا زندگی می‌کنند).

• ابتلا به سایر بیماری‌های آمیزشی (چون وجود یک بیماری آمیزشی، سیستم ایمنی را ضعیف‌تر کرده و فرد را مستعد ابتلا به عفونت‌های دیگر می‌کند).

مهم است بدانید که شانکر از طریق تماس‌های عادی روزمره مانند دست دادن، در آغوش گرفتن، استفاده از توالت مشترک، استخر یا ظروف غذا منتقل نمی‌شود.

تشخیص دقیق شانکر تناسلی

اگر مشکوک به داشتن شانکر تناسلی هستید، اولین و مهم‌ترین قدم، مراجعه فوری به پزشک است. تشخیص دقیق و افتراق بین شانکر سخت و نرم، و همچنین رد کردن سایر علل زخم‌های تناسلی (مانند تبخال تناسلی، زگیل تناسلی یا حتی برخی بیماری‌های غیرعفونی) فقط توسط پزشک و با انجام آزمایش‌های لازم امکان‌پذیر است. هرگز سعی نکنید خودتان بیماری را تشخیص دهید یا آن را نادیده بگیرید.

فرایند تشخیص شانکر تناسلی معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. شرح حال و معاینه فیزیکی: پزشک سوالاتی در مورد علائم شما، زمان شروع آن‌ها، سابقه روابط جنسی و سابقه بیماری‌های قبلی می‌پرسد. سپس ناحیه تناسلی، اطراف مقعد، دهان و همچنین غدد لنفاوی کشاله ران را به دقت معاینه می‌کند تا ویژگی‌های زخم (تعداد، اندازه، شکل، درد، قوام، ترشحات) و وضعیت غدد لنفاوی را بررسی کند.

2. آزمایش‌های تشخیصی: بسته به یافته‌های معاینه و شک بالینی، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را درخواست کند:

   • نمونه‌برداری از زخم: پزشک با استفاده از یک سواپ (چیزی شبیه گوش‌پاک‌کن استریل) به آرامی از سطح زخم یا ترشحات آن نمونه‌برداری می‌کند.

     • میکروسکوپ زمینه تاریک (Dark-field microscopy): این روش بهترین راه برای تشخیص سریع شانکر سیفلیساست. نمونه تازه زخم زیر میکروسکوپ مخصوصی بررسی می‌شود تا باکتری‌های مارپیچی ترپونما پالیدوم که بسیار متحرک هستند، مشاهده شوند.

     • کشت: نمونه زخم برای شانکروئید ممکن است کشت داده شود تا باکتری هموفیلوس دوکرئی رشد کند. البته کشت این باکتری کمی مشکل است.

     • آزمایش PCR: این آزمایش مولکولی می‌تواند DNA باکتری‌های عامل سیفلیس و شانکروئید را در نمونه زخم شناسایی کند و دقت بالایی دارد.

   • آزمایش خون برای سیفلیس: از آنجایی که شانکر سخت نشانه اولیه سیفلیس است، آزمایش خون برای سیفلیس همیشه انجام می‌شود. این آزمایش‌ها آنتی‌بادی‌هایی را که بدن در پاسخ به عفونت سیفلیس تولید می‌کند، اندازه‌گیری می‌کنند. دو دسته آزمایش وجود دارد:

     • آزمایش‌های غیرترپونمال (مانند VDRL و RPR): برای غربالگری و پایش پاسخ به درمان استفاده می‌شوند.

     • آزمایش‌های ترپونمال (مانند FTA-ABS و TP-PA): برای تأیید تشخیص سیفلیس به کار می‌روند.

   • بیوپسی (نمونه‌برداری بافتی): در موارد نادر که تشخیص با روش‌های دیگر ممکن نباشد، ممکن است تکه کوچکی از بافت زخم برداشته و برای بررسی پاتولوژی ارسال شود.

پزشک شما با ترکیب نتایج معاینه و آزمایش شانکر، می‌تواند تشخیص قطعی را اعلام کرده و درمان مناسب را شروع کند. اگر به دنبال دکتر برای زخم تناسلی هستید، متخصصین پوست و متخصصین بیماری‌های عفونی بهترین گزینه‌ها هستند.

«کیست کورد» در کودکان یک بیماری مادرزادی است که معمولاً در ناحیه نخاعی ایجاد می‌شود. اگرچه این عارضه ارتباط مستقیمی با شانکر تناسلی ندارد، اما آگاهی از مشکلات تناسلی و عفونت‌های مرتبط در سنین پایین ضروری است. برای شناخت بیشتر این بیماری و روش‌های درمانی آن، مقاله ما را بررسی کنید تا اطلاعات مفیدی کسب نمایید.

خیارک تناسلی چیست و چرا ایجاد می‌شود؟

خیارک یا Bubo به تورم دردناک غدد لنفاوی کشاله ران گفته می‌شود که معمولاً در اثر عفونت شانکروئید پدید می‌آید. اگر با گرما، قرمزی و حساسیت شدید همراه باشد، بیانگر تشکیل آبسه چرکی است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

به محض مشاهده توده دردناک بزرگ‌تر از یک بند انگشت، به متخصص عفونی یا پوست مراجعه کنید. از نظر پزشکان وی مام، تخلیه سوزنی استریل همراه با یک دوره آزیترومایسین ۱ گرمی اغلب کافی است؛ اما تأخیر در مراجعه می‌تواند به فیستول دائمی منجر شود.

مراقبت خانگی در کنار درمان اصلی

استفاده از کمپرس گرم ۱۵ دقیقه‌ای، سه بار در روز، چرک را نرم‌تر می‌کند و درد را می‌کاهد؛ با این حال جایگزین آنتی‌بیوتیک نیست.

درمان شانکر تناسلی

خبر خوب این است که هر دو نوع شانکر تناسلی، یعنی شانکر سخت (سیفلیس) و شانکر نرم (شانکروئید)، با آنتی‌بیوتیک‌های مناسب کاملاً قابل درمان هستند. نکته بسیار مهم این است که درمان باید حتماً توسط پزشک تجویز و پیگیری شود. استفاده خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها یا درمان‌های ناقص می‌تواند منجر به مقاومت دارویی و عوارض جدی شود. هدف از درمان، از بین بردن کامل باکتری عامل بیماری، بهبود زخم‌ها و جلوگیری از پیشرفت بیماری و انتقال آن به دیگران است.

درمان شانکر سخت (سیفلیس)

درمان استاندارد و خط اول برای سیفلیس اولیه (که با شانکر سخت مشخص می‌شود)، تزریق عضلانی پنی‌سیلین G بنزاتین است. معمولاً یک دوز واحد از این آنتی‌بیوتیک قوی برای درمان کافی است. پنی‌سیلین بسیار موثر است و دهه‌هاست که به عنوان درمان اصلی سیفلیس استفاده می‌شود.

برای افرادی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند، پزشک آنتی‌بیوتیک‌های جایگزین مانند داکسی‌سایکلین، تتراسایکلین یا سفتریاکسون را برای مدت مشخصی تجویز می‌کند. انتخاب داروی جایگزین و طول دوره درمان به شرایط بیمار و نظر پزشک بستگی دارد.

درمان شانکر نرم (شانکروئید)

برای درمان شانکروئید، چندین رژیم آنتی‌بیوتیکی موثر وجود دارد. پزشک بر اساس شرایط بیمار، در دسترس بودن داروها و الگوهای مقاومت میکروبی محلی، یکی از گزینه‌های زیر را انتخاب می‌کند:

• آزیترومایسین: معمولاً به صورت یک دوز واحد خوراکی تجویز می‌شود.

• سفتریاکسون: به صورت یک دوز واحد تزریق عضلانی انجام می‌شود.

• سیپروفلوکساسین: به صورت خوراکی برای مدت ۳ روز تجویز می‌شود (توجه: این دارو در بارداری منع مصرف دارد).

• اریترومایسین: به صورت خوراکی برای مدت ۷ روز تجویز می‌شود.

نکات مهم در درمان:

• تکمیل دوره درمان: بسیار مهم است که دوره کامل آنتی بیوتیک برای شانکر را مطابق دستور پزشک مصرف کنید، حتی اگر زخم‌ها زودتر بهبود یافتند. قطع زودهنگام دارو ممکن است باعث عود بیماری یا عدم ریشه‌کن شدن کامل عفونت شود.

• اطلاع‌رسانی به شریک جنسی: شما باید حتماً شریک یا شرکای جنسی اخیر خود (معمولاً در ۶۰ روز گذشته) را از ابتلای خود مطلع کنید تا آن‌ها نیز برای معاینه و درمان به پزشک مراجعه کنند، حتی اگر علامتی نداشته باشند. این کار برای جلوگیری از ابتلای مجدد شما و قطع زنجیره انتقال بیماری ضروری است.

• پرهیز از رابطه جنسی: تا زمانی که درمان شما و شریک جنسی‌تان کامل نشده و زخم‌ها کاملاً بهبود نیافته‌اند، باید از هرگونه فعالیت جنسی خودداری کنید.

• آزمایش‌های پیگیری: به خصوص در مورد سیفلیس، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون پیگیری را چند ماه پس از درمان درخواست کند تا از موفقیت درمان و کاهش تیتر آنتی‌بادی‌ها مطمئن شود.

• درمان خیارک: اگر خیارک‌های ناشی از شانکروئید بزرگ و چرکی شده باشند، ممکن است نیاز به تخلیه چرک با سوزن یا برش کوچک توسط پزشک باشد.

در مورد پمادها: بسیاری از افراد به دنبال پماد برای شانکروئید یا پماد زخم دستگاه تناسلی مردان هستند. باید تاکید کرد که درمان اصلی شانکر باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک (خوراکی یا تزریقی) است که باکتری را در کل بدن از بین می‌برند. پمادهای آنتی‌بیوتیک موضعی معمولاً نقش درمانی اصلی را ندارند و ممکن است توسط پزشک در کنار درمان اصلی، برای کمک به بهبود سریع‌تر زخم یا کاهش احتمال عفونت ثانویه تجویز شوند، اما به تنهایی کافی نیستند. استفاده از پمادهای ضد درد یا ضدعفونی کننده نیز باید با مشورت پزشک باشد. داروی زخم دستگاه تناسلی مردان و زنان در این موارد، در درجه اول همان آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی هستند.

پماد برای شانکروئید

در پاسخ باید بگوییم که پماد صرفاً یک کمک رسان جانبی است. شانکروئید عفونتی سیستمیک محسوب می‌شود؛ بنابراین، آنتی‌بیوتیک خوراکی یا تزریقی ستون اصلی درمان است. پماد آنتی‌بیوتیک (مثلاً موپیروسین ۲٪) فقط لبه‌های زخم را تمیز نگه می‌دارد و احتمال عفونت ثانویه را کم می‌کند. اگر کسی ادعا کند «پماد، درمان قطعی است»، وی مام آن را یک باور عامیانه می‌داند نه واقعیت علمی.

درمان قطعی شانکر باکتریایی

از نظر پزشکان وی مام، «درمان قطعی» یعنی ریشه‌کن‌کردن باکتری و پیگیری تا منفی‌شدن تست‌ها. برای سیفلیس مرحله اول: یک دوز ۲٫۴ میلیونی پنی‌سیلین بنزاتین کافی است. برای افراد آلرژیک، داکسی‌سایکلین ۱۰۰ میلی‌گرم هر ۱۲ ساعت به مدت ۱۴ روز توصیه می‌شود. برای شانکروئید: آزیترومایسین ۱ گرم خوراکی (تک دوز) یا سفتریاکسون ۲۵۰ میلی گرم عضلانی تزریق می‌شود. تکمیل دوره و آزمایش‌های کنترل سه ماه بعد، شرط «قطعی» محسوب شدن درمان است.

درمان خانگی زخم دستگاه تناسلی مردان

یکی از جستجوهای رایج کاربران در مورد مشکلات تناسلی، مربوط به درمان خانگی زخم دستگاه تناسلی مردان (و البته زنان) است. قابل درک است که افراد به دنبال راه‌هایی برای تسکین علائم یا تسریع بهبودی در منزل باشند. اما در مورد شانکر تناسلی (چه سخت و چه نرم)، باید با قاطعیت بگوییم: هیچ درمان خانگی نمی‌تواند جایگزین درمان پزشکی با آنتی‌بیوتیک شود.

شانکر یک عفونت باکتریایی است و فقط آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باکتری عامل آن را از بین ببرند. تلاش برای درمان شانکر با روش‌های خانگی نه تنها بی‌فایده است، بلکه می‌تواند خطرناک باشد؛ زیرا باعث تأخیر در دریافت درمان صحیح شده و به بیماری اجازه پیشرفت و ایجاد عوارض جدی می‌دهد.

با این حال، برخی اقدامات مراقبتی در منزل می‌توانند به عنوان مکمل درمان پزشکی و برای کمک به کاهش ناراحتی انجام شوند:

• حفظ بهداشت: ناحیه تناسلی را تمیز و خشک نگه دارید. روزانه با آب ولرم و به آرامی شستشو دهید و با یک حوله نرم و تمیز خشک کنید. از صابون‌های معطر یا مواد تحریک‌کننده استفاده نکنید.

• نشستن در آب  (Sitz bath): نشستن در یک لگن یا وان کوچک آب ولرم (بدون هیچ افزودنی) برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، چند بار در روز، می‌تواند به تسکین درد و تمیز نگه داشتن ناحیه کمک کند، به خصوص در مورد شانکر نرم دردناک.

• لباس زیر مناسب: از لباس زیر نخی، گشاد و تمیز استفاده کنید تا هوا به خوبی در جریان باشد و از سایش و تحریک زخم‌ها جلوگیری شود.

• پرهیز از دستکاری: از لمس کردن، خاراندن یا کندن زخم‌ها خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند باعث گسترش عفونت یا ایجاد عفونت ثانویه شود.

برخی افراد ممکن است در مورد استفاده از گیاهان دارویی، عسل، روغن‌های خاص یا مواد دیگر به صورت موضعی روی زخم شنیده باشند. اکیداً توصیه می‌شود از این کار پرهیز کنید. استفاده از مواد تایید نشده روی زخم‌های باز می‌تواند باعث تحریک شدید، واکنش‌های آلرژیک، عفونت‌های بیشتر و حتی اختلال در روند تشخیص توسط پزشک شود.

• لازم به ذکر است که این موضوع بیشتر بر اساس تجربه و باورهای فردی است تا شواهد علمی معتبر. هیچ مدرک علمی قطعی برای تایید اثربخشی درمانی این روش‌های خانگی برای شانکر تناسلی وجود ندارد و این اقدامات به هیچ عنوان جایگزین درمان پزشکی ضروری با آنتی‌بیوتیک نیستند.

چگونه از ابتلا به شانکر تناسلی پیشگیری کنیم؟

بهترین راه مقابله با هر بیماری، پیشگیری از ابتلا به آن است. پیشگیری از شانکر تناسلی و سایر بیماری‌های آمیزشی، با رعایت اصول بهداشت جنسی امکان‌پذیر است. در اینجا موثرترین راهکارها را مرور می‌کنیم:

1. استفاده از کاندوم: استفاده صحیح و مداوم از کاندوم لاتکس یا پلی‌اورتان در هر بار رابطه جنسی می‌تواند به طور قابل توجهی خطر انتقال سیفلیس و شانکروئید را کاهش دهد. به یاد داشته باشید که کاندوم باید قبل از هرگونه تماس جنسی پوشیده شود و تمام ناحیه تماس را بپوشاند. البته اگر زخم شانکر در ناحیه‌ای باشد که توسط کاندوم پوشانده نمی‌شود (مثلاً پایه آلت یا کیسه بیضه)، احتمال انتقال همچنان وجود دارد.

2. محدود کردن تعداد شرکای جنسی: داشتن تنها یک شریک جنسی که به شما وفادار است و از نظر بیماری‌های آمیزشی سالم است، ایمن‌ترین راه برای جلوگیری از ابتلا است. هرچه تعداد شرکای جنسی بیشتر باشد، خطر مواجهه با عفونت بالاتر می‌رود.

3. پرهیز از رابطه جنسی با افراد مشکوک: اگر شریک جنسی شما علائمی مانند زخم، ترشح غیرعادی یا بثورات پوستی در ناحیه تناسلی دارد، از برقراری رابطه جنسی با او خودداری کنید تا زمانی که توسط پزشک معاینه و درمان شود.

4. انجام غربالگری منظم: اگر از نظر جنسی فعال هستید، به خصوص اگر شرکای جنسی متعددی دارید یا رفتارهای پرخطر دیگری دارید، به طور منظم برای آزمایش بیماری آمیزشی از جمله سیفلیس به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از بیماری‌های آمیزشی در ابتدا بدون علامت هستند.

5. صحبت و آگاهی: با شریک جنسی خود در مورد سابقه بیماری‌های آمیزشی و اهمیت رابطه جنسی ایمن صحبت کنید.

6. پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر: مصرف الکل و مواد مخدر می‌تواند قدرت قضاوت را مختل کرده و منجر به رفتارهای جنسی پرخطر شود.

جلوگیری از سیفلیس و جلوگیری از شانکروئید با رعایت این نکات تا حد زیادی امکان‌پذیر است و به حفظ سلامت جنسی شما کمک شایانی می‌کند.

عوارض جدی نادیده گرفتن شانکر تناسلی

شاید مهم‌ترین پیامی که باید از این مقاله بگیرید این است که شانکر تناسلی، چه از نوع سخت (سیفلیس) و چه از نوع نرم (شانکروئید)، هرگز نباید نادیده گرفته شود. عدم تشخیص و درمان نکردن شانکر می‌تواند منجر به عوارض شانکر تناسلی بسیار جدی و گاهی جبران‌ناپذیر شود.

عوارض عدم درمان سیفلیس (شانکر سخت):

• پیشرفت به مراحل بعدی: زخم شانکر سخت ممکن است خود به خود بهبود یابد، اما این به معنی درمان بیماری نیست. باکتری سیفلیس در بدن باقی مانده و بیماری وارد مراحل بعدی می‌شود:

  • سیفلیس ثانویه: چند هفته یا ماه پس از شانکر، علائمی مانند بثورات پوستی در کف دست و پا، ضایعات مخاطی، تب، تورم غدد لنفاوی، ریزش مو و خستگی ظاهر می‌شود.

  • سیفلیس نهفته: پس از مرحله ثانویه، بیماری ممکن است وارد فاز نهفته شود که هیچ علامتی ندارد اما باکتری همچنان در بدن فعال است و می‌تواند سال‌ها طول بکشد.

  • سیفلیس سوم (دیررس): سال‌ها یا دهه‌ها بعد، سیفلیس درمان نشده می‌تواند به ارگان‌های حیاتی آسیب بزند و منجر به عوارض قلبی-عروقی (مانند آنوریسم آئورت)، سیفلیس عصبی (با علائمی شبیه سکته مغزی، مننژیت، مشکلات بینایی، زوال عقل) و ایجاد ضایعات تخریبی به نام “گوم” در پوست، استخوان‌ها و اندام‌های داخلی شود.

• افزایش خطر HIV: ابتلا به سیفلیس، به خصوص وجود زخم شانکر، خطر ابتلا به ویروس HIV (عامل ایدز) را در صورت تماس با فرد آلوده، ۲ تا ۵ برابر افزایش می‌دهد. همچنین فرد مبتلا به سیفلیس، راحت‌تر می‌تواند HIV را به دیگران منتقل کند.

• سیفلیس مادرزادی: اگر زن باردار مبتلا به سیفلیس درمان نشود، می‌تواند عفونت را به جنین خود منتقل کند که منجر به عوارض بسیار شدیدی مانند سقط جنین، مرده‌زایی، زایمان زودرس یا تولد نوزاد با مشکلات جدی مادام‌العمر (مانند ناهنجاری‌های استخوانی، مشکلات عصبی، نابینایی و ناشنوایی) می‌شود.

عوارض عدم درمان شانکروئید (شانکر نرم):

• خیارک‌های چرکی و فیستول: تورم غدد لنفاوی (خیارک) می‌تواند بسیار بزرگ، دردناک و چرکی شود. اگر این خیارک‌ها پاره شوند، ممکن است یک مسیر غیرطبیعی (فیستول) به سطح پوست ایجاد کنند که بهبود آن دشوار است.

• ایجاد اسکار (جای زخم): زخم‌های شانکر نرم، به خصوص اگر بزرگ یا متعدد باشند، می‌توانند پس از بهبودی، جای زخم (اسکار) دائمی در ناحیه تناسلی باقی بگذارند.

• افزایش خطر HIV: مشابه سیفلیس، وجود زخم‌های باز شانکروئید نیز خطر ابتلا و انتقال ویروس HIV را افزایش می‌دهد.

همانطور که می‌بینید، خطرات سیفلیس و عوارض شانکروئید بسیار جدی‌تر از آن هستند که بتوان آن‌ها را نادیده گرفت. درمان به موقع و کامل، کلید جلوگیری از این عواقب ناگوار است.

نکات آخر

در پایان این راهنمای جامع از وی مام، امیدواریم اهمیت شناخت علائم شانکر تناسلی برای شما روشن شده باشد. به خاطر سپردن تفاوت‌های کلیدی بین دو نوع اصلی آن، یعنی شانکر سخت (که اولین نشانه بیماری جدی سیفلیس است و معمولاً بدون درد است) و شانکر نرم یا شانکروئید (که زخم‌هایی دردناک ایجاد می‌کند)، می‌تواند به شما در تشخیص زودهنگام کمک کند.

مهم‌ترین نکته این است که هر دو نوع شانکر، بیماری‌های باکتریایی هستند که با درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب که توسط پزشک تجویز می‌شود، کاملاً قابل درمان هستند. اما تأخیر در درمان یا نادیده گرفتن علائم می‌تواند منجر به عوارض بلندمدت بسیار جدی برای سلامتی شما و حتی شریک جنسی‌تان شود. پیشگیری از شانکر تناسلی از طریق رابطه جنسی ایمن و استفاده از کاندوم، بهترین راهکار است.

هرگز از صحبت کردن در مورد مشکلات یا نگرانی‌های مربوط به سلامت جنسی خود خجالت نکشید. اگر هرگونه زخم، ترشح یا علامت غیرعادی در ناحیه تناسلی خود مشاهده کردید، اهمیت مراجعه به پزشک را دست کم نگیرید و در اسرع وقت برای تشخیص و درمان اقدام کنید. وی مامهمواره در کنار شماست تا اطلاعات معتبر و کاربردی در زمینه سلامت را در اختیارتان قرار دهد. از اینکه تا پایان این مطلب با ما همراه بودید، سپاسگزاریم.

سوالات متداول

آیا شانکر تناسلی خطرناک است؟

بله، شانکر تناسلی، به خصوص نوع سخت آن که نشانه سیفلیس است، در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی درازمدت در سیستم عصبی، قلب و سایر ارگان‌ها شود و خطر انتقال HIV را افزایش دهد.

فرق شانکر با تبخال تناسلی چیست؟

شانکر معمولا زخم تکی یا چندتایی (بسته به نوع) و بدون درد (شانکر سخت) یا دردناک (شانکر نرم) است که توسط باکتری ایجاد می‌شود. تبخال تناسلی معمولا به صورت تاول‌های کوچک، خوشه‌ای و دردناک ظاهر می‌شود که توسط ویروس هرپس ایجاد می‌گردد.

آیا شانکر تناسلی خود به خود خوب می شود؟

زخم شانکر سخت (سیفلیس) ممکن است پس از چند هفته خود به خود ناپدید شود، اما این به معنای درمان بیماری نیست و باکتری در بدن باقی می‌ماند. شانکر نرم معمولا بدون درمان بهبود نمی‌یابد. درمان آنتی‌بیوتیکی برای هر دو ضروری است.

چه مدت بعد از رابطه جنسی مشکوک، شانکر ظاهر می شود؟

برای شانکر سخت (سیفلیس)، دوره نهفتگی معمولا ۳ هفته است، اما می‌تواند از ۱۰ روز تا ۹۰ روز متغیر باشد. برای شانکر نرم (شانکروئید)، دوره نهفتگی کوتاه‌تر و معمولا بین ۴ تا ۱۰ روز است.

آیا زخم شانکر همیشه بدون درد است؟

خیر. شانکر سخت که مربوط به سیفلیس است، مشخصاً بدون درد است. اما شانکر نرم یا شانکروئید، معمولا بسیار دردناک است. بنابراین وجود یا عدم وجود درد یکی از راه‌های افتراق اولیه این دو است.

برای درمان زخم تناسلی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای تشخیص و درمان زخم‌های تناسلی باید به پزشک متخصص پوست یا متخصص بیماری‌های عفونی مراجعه کنید. پزشک عمومی نیز می‌تواند ارزیابی اولیه را انجام داده و در صورت نیاز شما را ارجاع دهد.

آیا امکان انتقال شانکر از طریق دهان وجود دارد؟

بله، اگر شانکر (زخم اولیه سیفلیس یا شانکروئید) در دهان یا لب فرد مبتلا وجود داشته باشد، می‌تواند از طریق رابطه جنسی دهانی به اندام تناسلی شریک جنسی منتقل شود و بالعکس.

منبع: britannica