کاربرد شربت اویترات برای کودکان چیست؟【عوارض+نحوه مصرف+قیمت】

سلامت روان و رفتار کودکان، دغدغه همیشگی والدین است. گاهی اوقات، بروز برخی مشکلات و اختلالات رفتاری یا روانی در کودکان، نیازمند مداخلات دارویی تحت نظر پزشک متخصص می‌شود. یکی از داروهایی که ممکن است در چنین شرایطی تجویز شود، شربت اویترات است. این دارو که حاوی ماده موثره ریسپریدون می‌باشد، کاربردهای مشخصی در حوزه روانپزشکی کودکان و بزرگسالان دارد. هدف ما در این مقاله جامع از وی مام، ارائه اطلاعاتی کامل، دقیق و در عین حال ساده و قابل فهم درباره شربت اویترات است تا والدین گرامی با آگاهی بیشتری نسبت به این دارو و جوانب مختلف آن روبرو شوند. به خاطر داشته باشید که مطالب این مقاله صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی داشته و به هیچ عنوان جایگزین مشاوره و تجویز پزشک متخصص نیست.

شربت اویترات برای چیست؟

شربت اویترات، با نام علمی ریسپریدون، دارویی است که در دسته داروهای ضد جنون یا آنتی‌سایکوتیک‌های آتیپیک (نسل دوم) قرار می‌گیرد. این داروها با تأثیر بر مواد شیمیایی خاصی در مغز به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی، به کنترل علائم برخی اختلالات روانی کمک می‌کنند. اویترات به‌طور خاص برای درمان شرایطی مانند اسکیزوفرنیا، اختلال دوقطبی و تحریک‌پذیری مرتبط با اختلالات اوتیسم در بزرگسالان و کودکان (در موارد خاص) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اسکیزوفرنیا یک اختلال روانی پیچیده است که می‌تواند بر نحوه تفکر، احساس و رفتار فرد تأثیر بگذارد و علائمی چون توهم، هذیان و اختلال در تفکر را به همراه داشته باشد. شربت اویترات  به کاهش این علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.

اختلال دوقطبی نیز با نوسانات شدید خلقی، از دوره‌های شیدایی (سرخوشی و انرژی بیش از حد) تا دوره‌های افسردگی مشخص می‌شود. کاربرد شربت اویترات در اینجا، کمک به تثبیت خلق و کاهش شدت و تعداد این دوره‌ها است.

در مورد اختلال طیف اوتیسم، برخی کودکان ممکن است دچار تحریک‌پذیری شدید، پرخاشگری یا رفتارهای خودآزارانه شوند. موارد مصرف شربت اویترات در این گروه، کنترل اینگونه رفتارها و بهبود تعاملات اجتماعی کودک است. درمان تحریک پذیری ناشی از اوتیسم یکی از کاربردهای مهم این دارو در کودکان است. باید تاکید کرد که تصمیم برای شروع درمان با ریسپریدون یا هر داروی روانپزشکی دیگری، تنها و تنها بر عهده پزشک متخصص، به‌ویژه روانپزشک، پس از ارزیابی کامل وضعیت بیمار است.

شربت اویترات برای کودکان: چه زمانی و چرا تجویز می‌شود؟

همانطور که اشاره شد، یکی از موارد مصرف شربت اویترات، کنترل برخی مشکلات رفتاری در کودکان است. اما شربت اویترات برای کودکان چه زمانی و تحت چه شرایطی تجویز می‌شود؟ این سوال بسیار مهمی است که پاسخ آن نیازمند دقت و توجه به جزئیات است.

اصلی‌ترین کاربرد شربت اویترات در کودکان، مدیریت تحریک‌پذیری، پرخاشگری کلامی یا فیزیکی، و رفتارهای خودآزارانه در کودکانی است که به اختلال طیف اوتیسم مبتلا هستند. این رفتارها می‌تواند کیفیت زندگی کودک و خانواده را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و مداخلات دارویی گاهی برای کنترل آن‌ها ضروری می‌شود. درمان اوتیسم با اویترات به معنای درمان کامل بیماری نیست، بلکه هدف، کاهش علائم آزاردهنده و بهبود عملکرد کودک است.

علاوه بر اوتیسم، شربت اویترات کودکان ممکن است در موارد دیگری نیز توسط روانپزشک کودک و نوجوان تجویز شود. برای مثال، در برخی موارد شدید اختلال تیک، مانند سندرم توره که با تیک‌های حرکتی و صوتی متعدد و مقاوم به درمان‌های دیگر همراه است، ریسپریدون می‌تواند به کاهش شدت و فراوانی تیک‌ها کمک کند.

همچنین، در کودکانی که دچار اختلال سلوک شدید هستند و رفتارهای پرخاشگرانه و ضد اجتماعی بارزی از خود نشان می‌دهند که به سایر مداخلات پاسخ نداده‌اند، ممکن است پزشک شربت اویترات را به عنوان بخشی از برنامه درمانی در نظر بگیرد. هدف در اینجا، کاهش پرخاشگری کودکان و بهبود رفتارهای اجتماعی آن‌هاست.

نکته بسیار کلیدی این است که تشخیص دقیق اختلال زمینه‌ای توسط روانپزشک کودک و نوجوان، پیش‌نیاز اصلی برای تجویز شربت اویترات برای کودکان است. پزشک با در نظر گرفتن سن، وزن، شدت علائم، سابقه پزشکی کودک و همچنین بررسی سایر گزینه‌های درمانی، تصمیم به شروع این دارو می‌گیرد. باید بدانیم که اویترات معمولاً انتخاب اول برای تمام مشکلات رفتاری نیست و اغلب زمانی تجویز می‌شود که سایر روش‌های درمانی، از جمله مداخلات رفتاری و روان‌درمانی، به تنهایی کافی نبوده‌اند یا شدت علائم به حدی است که نیاز به مداخله دارویی فوری احساس می‌شود. والدین هرگز نباید خودسرانه و بدون مشورت با پزشک اقدام به تهیه و مصرف این دارو برای کودک خود کنند.

شربت ریسپریدون برای کودکان بیش فعال هم کاریرد دارد؟

یکی از سوالات رایجی که گاهی مطرح می‌شود، مربوط به استفاده از شربت ریسپریدون برای کودکان بیش فعال یا همان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) است. آیا اویترات و بیش فعالی با هم ارتباطی دارند؟ آیا درمان بیش فعالی با ریسپریدون ممکن است؟

در پاسخ باید بگوییم که ریسپریدون، ماده موثره شربت اویترات، به طور مستقیم برای درمان علائم اصلی اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی، یعنی کم‌توجهی، تکانشگری و فعالیت بیش از حد، تاییدیه اصلی سازمان‌های معتبر دارویی را ندارد. خط اول داروهای ADHD معمولاً داروهای محرک مانند متیل‌فنیدیت (ریتالین) یا آمفتامین‌ها و یا داروهای غیرمحرک دیگری مانند اتوموکستین هستند. این داروها به طور خاص برای بهبود تمرکز و کاهش بیش‌فعالی و تکانشگری طراحی شده‌اند.

با این حال، در برخی موارد خاص، ممکن است روانپزشک کودک و نوجوان تصمیم به تجویز ریسپریدون برای کودکی بگیرد که علاوه بر تشخیص ADHD، مشکلات رفتاری شدید دیگری نیز دارد. برای مثال، اگر کودک بیش فعال، دچار پرخاشگری شدید، تحریک‌پذیری بسیار بالا، یا رفتارهای مخرب و مقاوم به درمان‌های رایج ADHD باشد، پزشک ممکن است ریسپریدون را به عنوان یک درمان کمکی یا در مواردی به عنوان جایگزین، برای کنترل این علائم بیش فعالی در کودکان که همراه با پرخاشگری است، در نظر بگیرد. این تصمیم کاملاً تخصصی است و به ارزیابی دقیق پزشک از وضعیت کودک، شدت علائم همراه، و پاسخ به درمان‌های قبلی بستگی دارد.

بنابراین، این باور که شربت ریسپریدون یک درمان استاندارد یا اولیه برای تمام کودکان بیش فعال است، صحیح نیست. استفاده از این دارو در کودکان مبتلا به ADHD باید با احتیاط فراوان و تنها تحت نظر پزشک متخصص صورت گیرد. هرگز نباید به صورت خودسرانه یا با توصیه افراد غیرمتخصص، این دارو را برای درمان بیش‌فعالی کودک خود استفاده کنید، زیرا ممکن است نه تنها مفید نباشد، بلکه عوارض ناخواسته‌ای نیز به همراه داشته باشد.

اویترات (ریسپریدون) برای مدیریت چالش‌های رفتاری به کار می‌رود. اما اگر مشکل کودک شما فیزیکی است و به سیستم عصبی حرکتی او مربوط می‌شود، مانند لرزش دست یا تیک‌های عصبی، به داروهای ضد تشنج نیاز خواهد بود. برای آشنایی با یکی از این داروها، مقاله شربت لیسکانتین (پریمیدون) برای لرزش دست کودک را مطالعه کنید.

نحوه مصرف و دوز مناسب شربت اویترات برای کودکان

پس از تجویز شربت اویترات توسط پزشک، یکی از مهم‌ترین نکات، رعایت دقیق میزان مصرف شربت اویترات و نحوه استفاده از شربت اویترات است. تاکید می‌کنیم که دوز شربت اویترات برای کودکان باید منحصراً توسط پزشک معالج و بر اساس عواملی چون سن، وزن، نوع و شدت اختلال، و پاسخ کودک به درمان تعیین شود. هرگز نباید دوز تجویز شده را خودسرانه کم یا زیاد کنید.

شربت اویترات معمولاً به صورت محلول خوراکی با غلظت ۱ میلی‌گرم در هر میلی‌لیتر (1mg/1ml) عرضه می‌شود. برای اندازه‌گیری دقیق دوز دارو، حتماً از قطره‌چکان یا سرنگ مخصوصی که معمولاً همراه با بسته‌بندی دارو ارائه می‌شود، استفاده کنید. استفاده از قاشق‌های معمولی آشپزخانه برای اندازه‌گیری دوز دارو توصیه نمی‌شود، زیرا دقت کافی را ندارند.

بهترین زمان مصرف شربت اویترات و تعداد دفعات مصرف در روز نیز توسط پزشک مشخص می‌شود. این دارو معمولاً یک یا دو بار در روز تجویز می‌شود و می‌توان آن را همراه با غذا یا با معده خالی مصرف کرد، مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد. اگر مصرف دارو همراه با غذا باعث کاهش عوارض گوارشی احتمالی می‌شود، می‌توانید این روش را انتخاب کنید.

نکته بسیار مهم، مصرف منظم دارو در ساعات معین است. این کار به حفظ سطح پایدار دارو در خون و اثربخشی بهتر آن کمک می‌کند. سعی کنید هر روز در ساعت مشخصی دارو را به کودک خود بدهید.

اما درصورت فراموشی دوز اویترات چه باید کرد؟ اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری، آن را به کودک بدهید. اما اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را طبق برنامه معمول مصرف کنید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده، مقدار دارو را در نوبت بعدی دو برابر نکنید. در صورت شک یا نگرانی، حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید. دوره درمان با شربت اویترات نیز باید طبق دستور پزشک کامل شود و از قطع ناگهانی دارو بدون مشورت با پزشک جداً خودداری کنید.

عوارض شربت اویترات چیست؟

مانند هر داروی دیگری، شربت اویترات نیز می‌تواند در برخی افراد با عوارض جانبی همراه باشد. آگاهی از این عوارض شربت اویترات به والدین کمک می‌کند تا در صورت مشاهده، به موقع پزشک را مطلع سازند. البته باید توجه داشت که همه افراد این عوارض را تجربه نمی‌کنند و شدت آن‌ها نیز می‌تواند متفاوت باشد. بسیاری از عوارض در ابتدای درمان شایع‌تر بوده و با ادامه مصرف و تطابق بدن با دارو، کاهش می‌یابند یا از بین می‌روند.

عوارض شایع شربت اویترات در کودکان

برخی از اثرات جانبی ریسپریدون که ممکن است بیشتر دیده شوند، عبارتند از:

• خواب آلودگی با شربت اویترات و گیجی: این عارضه، به‌ویژه در روزهای اول شروع درمان، نسبتاً شایع است. معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد.

• افزایش اشتها و احتمال افزایش وزن با اویترات: این یکی از عوارض قابل توجه است که نیاز به مدیریت رژیم غذایی و فعالیت بدنی دارد.

• سردرد و سرگیجه: این علائم نیز ممکن است در برخی کودکان مشاهده شود.

• آبریزش بینی، گلودرد و علائم شبه سرماخوردگی.

• مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، یبوست یا گاهی اسهال.

• احساس خستگی و بی‌حالی.

• گاهی بی‌قراری یا اضطراب خفیف.

عوارض جدی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند

در کنار عوارض شایع، برخی عوارض جدی اویترات نیز وجود دارند که اگرچه نادر هستند، اما در صورت بروز، نیاز به اقدام پزشکی فوری دارند. این عوارض عبارتند از:

• علائم اکستراپیرامیدال (EPS): این علائم شامل لرزش، سفتی عضلات، حرکات غیرارادی صورت و بدن (چهره ای مانند شکلک درآوردن، بیرون آوردن زبان)، بی‌قراری حرکتی شدید (ناتوانی در آرام نشستن) و کندی حرکات است. یکی از انواع دیرهنگام و جدی‌تر EPS، تاردایو دیسکینزی است که با حرکات غیرارادی مکرر، به‌ویژه در ناحیه دهان و صورت مشخص می‌شود و ممکن است حتی پس از قطع دارو نیز ادامه یابد.

• سندرم نورولپتیک بدخیم (NMS): این یک عارضه نادر اما بسیار خطرناک است که با تب بالا، سفتی شدید عضلانی، گیجی و بی‌ثباتی سیستم عصبی خودکار (مانند تغییرات فشار خون و ضربان قلب) همراه است و نیاز به درمان اورژانسی دارد.

• افزایش سطح هورمون پرولاکتین: ریسپریدون می‌تواند باعث افزایش سطح این هورمون شود که ممکن است منجر به تورم و حساسیت پستان‌ها (حتی در پسران)، ترشح شیر از پستان‌ها، و اختلالات قاعدگی در دختران شود.

• تغییرات متابولیک: افزایش قند خون، افزایش چربی خون (کلسترول و تری‌گلیسرید) نیز از عوارض احتمالی هستند که نیاز به پایش منظم دارند.

• واکنش‌های آلرژیک شدید: مانند بثورات پوستی گسترده، خارش شدید، تورم صورت، لب‌ها یا زبان، و مشکل در تنفس.

در صورت مشاهده هر یک از عوارض جانبی اویترات در کودکان، به‌ویژه موارد جدی یا مواردی که باعث نگرانی شما می‌شوند، فوراً با پزشک معالج کودک خود تماس بگیرید. هرگز دارو را خودسرانه قطع نکنید، مگر اینکه پزشک چنین دستوری داده باشد.

موارد احتیاط و منع مصرف شربت اویترات

پیش از شروع مصرف شربت اویترات، بسیار مهم است که پزشک را از تمامی شرایط پزشکی و داروهایی که کودک شما مصرف می‌کند، مطلع سازید. برخی شرایط و داروها ممکن است با اویترات تداخل داشته باشند یا نیاز به احتیاط بیشتری در مصرف آن داشته باشند.

مهم‌ترین منع مصرف شربت اویترات، وجود حساسیت به اویترات یا همان ریسپریدون یا هر یک از اجزای دیگر تشکیل‌دهنده شربت است. در صورت وجود سابقه حساسیت شدید، مصرف این دارو ممنوع است.

احتیاط در مصرف اویترات در شرایط زیر ضروری است و پزشک باید با دقت بیشتری این دارو را تجویز کند:

• بیماری‌های قلبی-عروقی: ریسپریدون می‌تواند بر ریتم قلب تأثیر بگذارد، بنابراین در کودکانی که سابقه بیماری قلبی، آریتمی (نامنظمی ضربان قلب) یا فشار خون پایین دارند، باید با احتیاط مصرف شود.

• مشکلات کبدی یا کلیوی: از آنجایی که این دارو در کبد متابولیزه شده و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، در صورت وجود نارسایی در این ارگان‌ها، ممکن است نیاز به تنظیم دوز باشد.

• دیابت یا سابقه خانوادگی دیابت: همانطور که گفته شد، ریسپریدون می‌تواند قند خون را افزایش دهد.

• سابقه تشنج: این دارو ممکن است آستانه تشنج را کاهش دهد.

• بیماری پارکینسون یا دمانس لوی بادی: ریسپریدون می‌تواند علائم این بیماری‌ها را تشدید کند.

تداخل دارویی شربت اویترات نیز موضوع مهمی است. برخی داروها می‌توانند با ریسپریدون تداخل داشته باشند و اثربخشی آن را کاهش یا افزایش دهند، یا خطر بروز عوارض جانبی را بیشتر کنند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهایی که سیستم عصبی مرکزی را تضعیف می‌کنند، مانند آرام‌بخش‌ها، خواب‌آورها، برخی داروهای ضد حساسیت و داروهای ضد درد اپیوئیدی.

• داروهای کاهنده فشار خون (ریسپریدون خود می‌تواند باعث افت فشار خون شود).

• برخی داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین و پاروکستین، که می‌توانند سطح ریسپریدون را در خون افزایش دهند.

• کاربامازپین (یک داروی ضد تشنج و تثبیت‌کننده خلق)، که می‌تواند سطح ریسپریدون را در خون کاهش دهد.

• داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری پارکینسون.

همیشه لیست کاملی از تمام داروها، از جمله داروهای بدون نسخه، مکمل‌های گیاهی و ویتامین‌هایی که کودک شما مصرف می‌کند، در اختیار پزشک قرار دهید تا از بروز تداخلات دارویی ناخواسته جلوگیری شود.

این دارو بر روی رفتار تاثیر می‌گذارد، اما داروهای دیگری هستند که بر روی توانایی‌های شناختی و یادگیری تمرکز دارند. مثلا شربت پیراستام گاهی برای کمک به بهبود لکنت زبان یا افزایش تمرکز تجویز می‌شود. برای اینکه تفاوت این دو دسته دارو را بهتر درک کنید، مقاله کاربردها و عوارض شربت منتافد (پیراستام) برای کودکان را بخوانید.

نکات مهم در مورد نگهداری و قیمت شربت اویترات

شربت اویترات

نگهداری صحیح اویترات برای حفظ کیفیت و اثربخشی دارو بسیار اهمیت دارد. شرایط نگهداری شربت اویترات به شرح زیر است:

• دارو را در دمای اتاق، یعنی کمتر از ۲۵ درجه سانتی‌گراد، نگهداری کنید.

• شربت را دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت نگهداری نمایید. قرار دادن دارو در مکان‌های مرطوب مانند حمام توصیه نمی‌شود.

• مهم: شربت اویترات نباید در یخچال نگهداری شود. یخ‌زدگی می‌تواند به ساختار دارو آسیب برساند.

• همیشه دارو را در بسته‌بندی اصلی خود و دور از دسترس و دید کودکان نگهداری کنید.

• پس از تاریخ انقضای درج شده روی بسته‌بندی، از مصرف دارو خودداری کنید.

در مورد قیمت شربت اویترات، باید گفت که این قیمت می‌تواند تحت تأثیر نوسانات قیمتی نرخ ارز (در مورد داروهای وارداتی مانند اویترات که ساخت یونان است)، و سیاست‌های قیمت‌گذاری دارویی کشور، متغیر باشد. قیمت شربت ریسپریدون خارجی برای کودکان ممکن است با نمونه‌های داخلی متفاوت باشد. برای اطلاع دقیق از قیمت روز دارو، بهترین راه استعلام از داروخانه‌های معتبر و مورد تأیید سازمان غذا و دارو است. همچنین، در مورد پوشش بیمه‌ای دارو نیز می‌توانید از داروخانه یا سازمان بیمه‌گر خود سوال کنید.

نتیجه‌گیری

شربت اویترات، حاوی ماده موثره ریسپریدون، دارویی است که در درمان برخی اختلالات روانپزشکی در بزرگسالان و به‌ویژه برای کنترل تحریک‌پذیری و پرخاشگری مرتبط با اوتیسم و برخی دیگر از مشکلات رفتاری در کودکان، تحت نظر پزشک متخصص مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله از وی مام، تلاش کردیم تا اطلاعات جامعی در مورد موارد مصرف، نحوه عملکرد، دوز مصرفی، عوارض جانبی احتمالی، موارد احتیاط و نکات مربوط به نگهداری این دارو ارائه دهیم.

بار دیگر تاکید می‌کنیم که شربت اویترات یک داروی تخصصی است و تشخیص نیاز به آن، تعیین دوز مناسب و پایش روند درمان باید صرفاً توسط پزشک متخصص، به‌ویژه روانپزشک کودک و نوجوان، انجام شود. مصرف خودسرانه یا تغییر دوز بدون مشورت با پزشک می‌تواند عواقب جدی برای سلامت کودک به همراه داشته باشد. ارتباط مستمر با پزشک معالج و گزارش هرگونه تغییر در وضعیت کودک یا بروز عوارض جانبی، نقش کلیدی در موفقیت درمان و حفظ سلامت فرزند شما دارد. امیدواریم اطلاعات ارائه شده برای شما والدین گرامی مفید بوده باشد.

سوالات متداول

قیمت شربت ریسپریدون خارجی برای کودکان چقدر است؟

پاسخ: قیمت شربت ریسپریدون خارجی مانند اویترات می‌تواند بسته به شرکت سازنده و نوسانات ارز متفاوت باشد. برای اطلاع دقیق از قیمت روز، بهتر است از داروخانه‌های معتبر استعلام بگیرید.

آیا شربت اویترات باعث چاقی در کودکان می‌شود؟

پاسخ: بله، افزایش اشتها و در نتیجه احتمال افزایش وزن یکی از عوارض جانبی احتمالی شربت اویترات است. کنترل رژیم غذایی و فعالیت بدنی تحت نظر پزشک می‌تواند به مدیریت این عارضه کمک کند.

مصرف شربت اویترات تا چه مدت برای کودک لازم است؟

پاسخ: مدت زمان مصرف شربت اویترات کاملاً به نوع و شدت بیماری، پاسخ کودک به درمان و نظر پزشک معالج بستگی دارد. هرگز دارو را خودسرانه قطع یا مدت آن را تغییر ندهید.

اگر یک دوز از شربت اویترات را فراموش کردم به کودکم بدهم، چه کار کنم؟

پاسخ: اگر زمان زیادی تا دوز بعدی باقی مانده، دوز فراموش شده را بدهید. اما اگر نزدیک به نوبت بعدی است، آن را نادیده گرفته و دوز بعدی را طبق برنامه بدهید. هرگز دوز را دو برابر نکنید و با پزشک مشورت کنید.

آیا می‌توانم شربت اویترات را بدون نسخه پزشک تهیه کنم؟

پاسخ: خیر، شربت اویترات یک داروی تخصصی است و تهیه و مصرف آن اکیداً نیازمند نسخه و تجویز پزشک متخصص می‌باشد. مصرف خودسرانه آن می‌تواند خطرناک باشد.

شربت اویترات برای کودک دو ساله مناسب است؟

پاسخ: تجویز شربت اویترات برای کودکان زیر ۵ سال، از جمله کودکان دو ساله، تنها در موارد بسیار خاص و با تشخیص و صلاحدید قطعی روانپزشک کودک و با احتیاط فراوان انجام می‌شود.

منبع: mayoclinic