فواید واکسن فلوگارد در بارداری + علائم بعد از تزریق واکسن آنفولانزا در حاملگی

فصل سرما که از راه می‌رسد، نگرانی از ابتلا به آنفولانزا برای همه وجود دارد؛ اما برای شما که موجودی عزیز را در وجودتان پرورش می‌دهید، این نگرانی صدچندان می‌شود. در میان توصیه‌های مختلف برای پیشگیری، تزریق واکسن آنفولانزا همیشه در صدر قرار دارد. اما بلافاصله دنیایی از سوالات و ابهامات ذهن شما را پر می‌کند: «بالاخره واکسن آنفولانزا در بارداری بزنیم یا نه؟ کدام برند برای من و جنینم ایمن‌تر است؟ اطلاعات در مورد واکسن فلوگارد در بارداری ضد و نقیض است، چه کار باید بکنم؟». این سردرگمی کاملاً طبیعی است. ما در «وی مام» اینجا هستیم تا به عنوان یک راهنمای معتبر و بی‌طرف، با استناد به آخرین داده‌های علمی و پزشکی، به تمام این سوالات پاسخ دهیم و به شما کمک کنیم تا با آگاهی و آرامش کامل، بهترین و ایمن‌ترین تصمیم را برای محافظت از خود و فرزندتان بگیرید.

فواید واکسن آنفولانزا در بارداری

پاسخ مستقیم و کوتاه این است: پزشکان بر تزریق واکسن انفولانزا برای زن باردار اصرار دارند، زیرا ابتلا به بیماری آنفولانزا در دوران بارداری هم برای مادر و هم برای جنین، به مراتب خطرناک‌تر از یک سرماخوردگی ساده است. بارداری به طور طبیعی سیستم ایمنی بدن شما را کمی سرکوب می‌کند تا بدن جنین را به عنوان یک عامل خارجی پس نزند. این تغییر هوشمندانه، شما را در برابر عفونت‌هایی مانند آنفولانزا آسیب‌پذیرتر می‌کند.

چرا آنفولانزا در بارداری یک تهدید جدی است؟
برخلاف تصور عمومی، آنفولانزا فقط یک تب و بدن درد چند روزه نیست. در زنان باردار، این بیماری می‌تواند منجر به عوارض شدید و نگران‌کننده‌ای شود:

• ریسک بالاتر عوارض شدید مادری: زنان باردار در صورت ابتلا به آنفولانزا، چندین برابر بیشتر از زنان غیرباردار در معرض خطر بستری شدن در بیمارستان به دلیل عوارض تنفسی شدید مانند ذات‌الریه (پنومونی) و برونشیت قرار دارند.
• افزایش خطر برای جنین: تب بالا، به خصوص در سه ماهه اول بارداری، با افزایش ریسک برخی نقایص مادرزادی در جنین مرتبط است. علاوه بر این، بیماری شدید مادر می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم شود.

مهم‌ترین و شگفت‌انگیزترین فایده: هدیه‌ای برای ۶ ماه اول زندگی نوزاد
شاید فوق‌العاده‌ترین فایده واکسن آنفولانزا برای دوران بارداری، محافظت از نوزاد شما پس از تولد باشد. وقتی شما واکسن را دریافت می‌کنید، بدن‌تان شروع به ساختن آنتی‌بادی‌های محافظ می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها از طریق جفت به جنین شما منتقل می‌شوند. نوزادان تا ۶ ماهگی قادر به دریافت واکسن آنفولانزا نیستند و سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند. آنتی‌بادی‌هایی که شما از طریق واکسن به فرزندتان هدیه داده‌اید، مانند یک سپر دفاعی در این ۶ ماه حیاتی و آسیب‌پذیر، از او در برابر ویروس آنفولانزا محافظت می‌کند. این یک استراتژی ایمنی غیرمستقیم و بسیار هوشمندانه است.

بررسی دقیق واکسن فلوگارد در بارداری

با ورود واکسن ایرانی فلوگارد به بازار، سوالات زیادی در مورد ایمنی و کارایی آن، به خصوص برای گروه‌های حساسی مانند مادران باردار، ایجاد شده است. در این بخش، به طور شفاف و دقیق، به بررسی واکسن فلوگارد در بارداری می‌پردازیم.

واکسن فلوگارد چیست و چه تفاوتی با سایر واکسن‌ها دارد؟

فلوگارد یک واکسن چهار ظرفیتی است؛ یعنی در برابر چهار سویه رایج ویروس آنفولانزا (دو سویه نوع A و دو سویه نوع B) ایمنی ایجاد می‌کند. اما تفاوت اصلی و مزیت تکنولوژیک آن در روش ساختش نهفته است. فلوگارد یک واکسن «نوترکیب» است.

• واکسن‌های سنتی (مانند اینفلوواک و واکسی‌گریپ): این واکسن‌ها با کشت دادن ویروس در تخم مرغ و سپس غیرفعال کردن آن ساخته می‌شوند.
• واکسن نوترکیب فلوگارد: در این فناوری جدید، به جای خود ویروس، فقط کد ژنتیکی پروتئین سطحی ویروس (که سیستم ایمنی به آن واکنش نشان می‌دهد) را برداشته و در سلول‌های حشره تکثیر می‌کنند. محصول نهایی، ذراتی شبیه به ویروس است که ویروس واقعی نیستند، قابلیت بیماری‌زایی ندارند اما می‌توانند سیستم ایمنی را به خوبی تحریک کنند.

این فناوری دو مزیت بزرگ دارد: اولاً سرعت تولید آن بالاتر است و ثانیاً چون هیچ نیازی به تخم مرغ در فرآیند تولید آن نیست، کاملاً فاقد پروتئین تخم مرغ است و برای افرادی که حساسیت شدید به تخم مرغ دارند، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود.

آیا واکسن فلوگارد در بارداری ایمن است؟

اینجا به مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش ماجرا می‌رسیم. بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده توسط شرکت سازنده، در حال حاضر مطالعات بالینی کافی در مورد ایمنی و اثربخشی واکسن فلوگارد در زنان باردار در دسترس نیست.
این جمله به چه معناست؟
این جمله به این معنا نیست که واکسن خطرناک است. بلکه به این معناست که هنوز تحقیقی اختصاصی بر روی جمعیت زنان باردار برای این واکسن خاص انجام نشده تا ایمنی آن به طور قطعی تایید شود. به همین دلیل، در بروشور دارو آمده است که «تصمیم‌گیری در ارتباط با تزریق این واکسن در خانم‌های باردار با در نظر گرفتن منفعت-ریسک بر عهده پزشک معالج است.»
از نظر پزشکان وی مام، تفسیر این جمله برای یک مادر باردار این است: وقتی گزینه‌های جایگزینی (مانند واکسن‌های غیرفعال واکسی‌گریپ و اینفلوواک) وجود دارند که ده‌ها سال است در سراسر جهان به میلیون‌ها زن باردار تزریق شده‌اند و ایمنی آن‌ها از طریق مطالعات گسترده به اثبات رسیده است، منطق پزشکی حکم می‌کند که از همان گزینه‌های کاملاً مطالعه‌شده و تاییدشده استفاده شود. بنابراین، تا زمان انتشار داده‌های بیشتر، واکسن فلوگارد انتخاب اول برای دوران بارداری محسوب نمی‌شود.

واکسن‌های آنفولانزای ایمن و تایید شده در بارداری هستند؟

در پاسخ به این سوال که «پس چه واکسنی بزنیم؟»، علم پزشکی پاسخ روشنی دارد: واکسن‌های آنفولانزای «غیرفعال شده» یا Inactivated. برندهای معروفی مانند واکسن اینفلوواک در بارداری (محصول هلند) و واکسی‌گریپ (محصول فرانسه) هر دو از این نوع هستند.

چرا واکسن‌های غیرفعال در بارداری ایمن هستند؟
این واکسن‌ها حاوی ویروس کشته‌شده یا غیرفعال هستند. ویروس مرده است و به هیچ عنوان نمی‌تواند باعث ایجاد بیماری آنفولانزا در شما یا جنین‌تان شود. این ویروس‌های مرده فقط به سیستم ایمنی شما «معرفی» می‌شوند تا بدن شما یاد بگیرد علیه آن‌ها آنتی‌بادی بسازد.
ده‌ها سال تحقیق و تجربه بالینی در سراسر جهان، ایمنی این نوع واکسن‌ها را برای زنان باردار و جنین‌هایشان در تمام مراحل بارداری به طور قاطع تایید کرده است. اگرچه حجم داده‌های ایمنی برای سه ماهه دوم و سوم بسیار گسترده‌تر است، اما اطلاعات جهانی هیچ‌گونه عارضه مادری یا جنینی مرتبط با تزریق این واکسن‌ها حتی در سه ماهه اول را نیز نشان نداده است.

در جدول زیر، مقایسه‌ای سریع بین این سه برند رایج انجام داده‌ایم تا تصمیم‌گیری برای شما آسان‌تر شود:

ویژگی	واکسن فلوگارد (ایرانی)	واکسن‌های غیرفعال (اینفلوواک/واکسی‌گریپ)
نوع واکسن (فناوری ساخت)	نوترکیب (ذرات شبه ویروسی)	غیرفعال (ویروس کشته شده)
داده‌های ایمنی در بارداری	در حال حاضر در دسترس نیست	گسترده و تایید شده جهانی
وجود پروتئین تخم‌مرغ	خیر (کاملاً فاقد آن)	حاوی مقادیر بسیار ناچیز
توصیه عمومی وی‌مام برای بارداری	انتخاب اول نیست (نیاز به مشورت دقیق با پزشک)	گزینه استاندارد و توصیه شده

واکسن آنفولانزا در هفته چندم بارداری باید زده شود؟

پاسخ مستقیم و ساده این است: بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا، به محض در دسترس قرار گرفتن آن در فصل پاییز (معمولاً از اواخر شهریور به بعد) و صرف نظر از اینکه در کدام هفته یا ماه از بارداری خود هستید، می‌باشد.

با این حال، می‌دانیم که نگرانی‌هایی در مورد زمان‌بندی دقیق تزریق وجود دارد. بیایید این موضوع را دقیق‌تر بررسی کنیم:

واکسن آنفولانزا در سه ماه اول بارداری

این دوره، حساس‌ترین زمان بارداری است و بسیاری از مادران نگران تزریق هرگونه دارو یا واکسن در این مرحله هستند. سوال «واکسن آنفولانزا در ماه اول بارداری بزنم؟» یکی از پرتکرارترین جستجوهاست.

• دیدگاه علمی: مراکز معتبر کنترل بیماری در جهان (مانند CDC آمریکا) تزریق واکسن آنفولانزای غیرفعال را در هر مرحله‌ای از بارداری، از جمله سه ماهه اول، ایمن و ضروری می‌دانند. همانطور که گفتیم، داده‌های جهانی هیچ ارتباطی بین این واکسن و افزایش ریسک سقط یا نقایص مادرزادی نشان نداده‌اند.
• رویکرد برخی پزشکان: با وجود ایمنی تایید شده، برخی از پزشکان ممکن است به دلیل احتیاط مضاعف و برای آرامش خاطر مادر (چون ریسک سقط به دلایل دیگر در این دوره بالاست)، توصیه کنند که تزریق واکسن به پس از هفته ۱۲ یا ۱۳ موکول شود. این یک رویکرد محتاطانه است و به معنای خطرناک بودن واکسن در سه ماهه اول نیست.
• توصیه وی‌مام: با پزشک خود مشورت کنید. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که شیوع آنفولانزا زود شروع می‌شود، تزریق زودهنگام منطقی‌تر است. در غیر این صورت، موکول کردن آن به ابتدای سه ماهه دوم نیز قابل قبول است.

واکسن آنفولانزا در ماه آخر بارداری

برخی مادران فکر می‌کنند اگر تا ماه‌های آخر واکسن نزده‌اند، دیگر فایده‌ای ندارد. این باور کاملاً اشتباه است.
تزریق واکسن حتی در هفته‌های پایانی بارداری نیز نه تنها برای شما مفید است، بلکه یک اقدام حیاتی برای نوزادتان محسوب می‌شود. همانطور که در بخش فواید توضیح دادیم، آنتی‌بادی‌های محافظی که در بدن شما تولید می‌شوند، حدود دو هفته پس از تزریق از طریق جفت به جنین منتقل شده و او را برای ۶ ماه اول زندگی که آسیب‌پذیرترین دوران عمرش است، در برابر آنفولانزا ایمن می‌کنند. پس هیچ وقت برای تزریق دیر نیست.

عوارض و علائم بعد از تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری

یکی از دلایل اصلی تردید مادران برای تزریق واکسن، ترس از عوارض واکسن آنفولانزا در بارداری است. مهم است که بین عوارض جانبی طبیعی و قابل انتظار با شایعات و خطرات غیرواقعی تفاوت قائل شویم.

عوارض شایع و طبیعی (نشانه‌های خوب از پاسخ ایمنی بدن):
این علائم معمولاً خفیف هستند و طی ۱ تا ۲ روز خود به خود برطرف می‌شوند. آن‌ها نشان می‌دهند که سیستم ایمنی شما به واکسن واکنش نشان داده و در حال ساختن آنتی‌بادی است.

• درد، قرمزی و تورم در محل تزریق: این شایع‌ترین عارضه است. قرار دادن کمپرس سرد بر روی محل تزریق می‌تواند به کاهش آن کمک کند.
• تب خفیف: تب زیر ۳۸ درجه سانتی‌گراد طبیعی است.
• بدن درد و دردهای عضلانی: حسی شبیه به شروع یک سرماخوردگی خفیف.
• سردرد و احساس خستگی.

برای مدیریت این علائم، می‌توانید از استامینوفن ساده (که در بارداری ایمن است) پس از مشورت با پزشک استفاده کنید. اگر با دردهای عضلانی مواجه شدید، می‌توانید از خدمات ویزیت آنلاین برای دردهای دوران بارداری استفاده کنید تا راهنمایی‌های لازم برای مدیریت آن را دریافت نمایید.

شایعات بی‌اساس و خطرات غیرواقعی:

• شایعه: واکسن آنفولانزا باعث آنفولانزا می‌شود.
  حقیقت: مطلقاً غیرممکن است. واکسن‌های تزریقی حاوی ویروس کشته شده یا فقط بخشی از پروتئین ویروس هستند و نمی‌توانند شما را بیمار کنند.
• شایعه: واکسن آنفولانزا در بارداری باعث اوتیسم می‌شود.
  حقیقت: این یکی از بزرگترین شایعات پزشکی است. ده‌ها مطالعه علمی بزرگ و معتبر با بررسی میلیون‌ها کودک در سراسر جهان، به طور قاطع هرگونه ارتباطی بین واکسن‌ها (از جمله واکسن آنفولانزا) و اوتیسم را رد کرده‌اند.
• شایعه: واکسن آنفولانزا باعث سقط جنین می‌شود.
  حقیقت: همانطور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، مطالعات گسترده نشان داده‌اند که تزریق واکسن آنفولانزا ریسک سقط جنین را افزایش نمی‌دهد. برعکس، ابتلا به خود بیماری آنفولانزا است که می‌تواند برای بارداری خطرآفرین باشد.

واکسن آنفولانزا در بارداری کجا تزریق می شود و پاسخ به سوالات رایج شما

در این بخش به سوالات عملی و پرتکراری می‌پردازیم که ممکن است هنوز در ذهن شما باقی مانده باشد.

واکسن آنفولانزا کجا تزریق می‌شود؟
واکسن آنفولانزا به صورت عضلانی تزریق می‌شود. بهترین و استانداردترین محل برای تزریق، عضله دلتوئید است که در قسمت بالایی بازوی شما قرار دارد.

«کیا تو بارداری واکسن آنفولانزا زدن؟»
این سوالی است که در هر گروه و فروم مادران باردار به چشم می‌خورد. این یک جستجوی طبیعی برای کسب اطمینان از طریق تجربه دیگران است. پاسخ این است: سالانه میلیون‌ها زن باردار در سراسر جهان و هزاران مادر در ایران، واکسن آنفولانزای غیرفعال را دریافت می‌کنند. این یک رویه پزشکی استاندارد و روتین است. تجربه گسترده این مادران در کنار تحقیقات علمی، قوی‌ترین سند برای ایمنی و اثربخشی این واکسن است.

و اما نگرانی از حساسیت به تخم مرغ…
این یک نگرانی معتبر در گذشته بود، اما امروزه تا حد زیادی برطرف شده است.

• برای واکسن‌های مبتنی بر تخم مرغ مانند اینفلوواک و واکسی‌گریپ، فرآیندهای خالص‌سازی آنقدر پیشرفت کرده‌اند که میزان پروتئین تخم‌مرغ باقی‌مانده در دوز نهایی بسیار ناچیز است. طبق توصیه‌های جهانی، حتی افرادی که حساسیت خفیف به تخم مرغ دارند (مثلاً کهیر پوستی)، می‌توانند این واکسن‌ها را با خیال راحت دریافت کنند. تنها در موارد حساسیت شدید و آنافیلاکسی به تخم مرغ، نیاز به احتیاط و تزریق تحت نظر متخصص وجود دارد.
• برای واکسن فلوگارد، این نگرانی به طور کامل حذف شده است، زیرا همانطور که گفتیم، این واکسن با فناوری نوترکیب ساخته شده و هیچ ارتباطی با تخم مرغ ندارد.

در هر صورت، وظیفه شما این است که هرگونه سابقه حساسیت را به پزشک خود اطلاع دهید.

واکسن آنفولانزا در بارداری از نظر طب سنتی

بسیاری از مادران به توصیه‌های طب سنتی علاقه و اعتقاد دارند و این سوال برایشان پیش می‌آید که «واکسن آنفولانزا در بارداری از نظر طب سنتی چه جایگاهی دارد؟».
رویکرد ما در وی مام، رویکردی علمی و مبتنی بر شواهد است، اما به دیدگاه‌های دیگر نیز با احترام نگاه می‌کنیم.
طب سنتی ایرانی بر یک اصل بنیادین استوار است: «حفظ الصحه» یا حفظ سلامتی از طریق اصلاح سبک زندگی و تقویت قوای بدن. از این دیدگاه، بهترین راه مقابله با بیماری‌ها، داشتن یک بدن قوی با تغذیه مناسب (مصرف غذاهای با طبع گرم در فصول سرد)، خواب کافی، دوری از استرس و استفاده از گیاهان دارویی برای تقویت سیستم ایمنی است.
این توصیه‌ها بسیار ارزشمند و کاملاً صحیح هستند و به عنوان مکمل در کنار پزشکی مدرن، فوق‌العاده کاربردی‌اند.
اما در مواجهه با یک عامل بیماری‌زای مشخص و تهاجمی مانند ویروس آنفولانزا، علم پزشکی مدرن راهکاری مستقیم و هدفمند به نام «واکسیناسیون» را ارائه می‌دهد. واکسن به بدن کمک می‌کند تا به طور اختصاصی در برابر آن ویروس خاص، سربازان دفاعی (آنتی‌بادی‌ها) را بسازد.
بنابراین، این دو دیدگاه در تضاد با یکدیگر نیستند. شما می‌توانید با رعایت اصول طب سنتی، سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید و همزمان با استفاده از دستاورد علم پزشکی یعنی واکسن، یک لایه دفاعی اختصاصی و قدرتمند در برابر آنفولانزا برای خود و فرزندتان ایجاد نمایید.

کلام آخر ویمام

تصمیم‌گیری در دوران بارداری، به خصوص در مورد مسائل پزشکی، می‌تواند پر از استرس باشد. هدف ما از این مقاله جامع، ارائه شفافیت و کاهش این استرس بود. جمع‌بندی نهایی ما این است: تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری، به ویژه انواع غیرفعال و تایید شده مانند اینفلوواک و واکسی‌گریپ، یک اقدام پیشگیرانه، هوشمندانه، ایمن و مسئولانه است که از دو جان محافظت می‌کند: شما و فرزند دلبندتان. در مورد واکسن فلوگارد در بارداری، با توجه به اینکه هنوز داده‌های ایمنی اختصاصی برای زنان باردار منتشر نشده، رویکرد محتاطانه و مشورت دقیق با پزشک برای ارزیابی سود و زیان آن در مقابل گزینه‌های کاملاً مطالعه‌شده، ضروری است. تصمیم‌گیری آگاهانه حق شماست. هرگز از پرسیدن سوالات خود از پزشک‌تان تردید نکنید. تیم متخصص «وی مام» نیز همواره در کنار شماست تا با ارائه مشاوره‌های مبتنی بر علم روز، شما را در این مسیر زیبا همراهی کند.

واکسن آنفولانزا در بارداری واجبه؟

اگرچه اجباری قانونی ندارد، اما تمام سازمان‌های معتبر بهداشتی جهانی و متخصصان زنان، آن را به دلیل افزایش ریسک آنفولانزای شدید در بارداری، به شدت به تمام زنان باردار توصیه می‌کنند. این یک اقدام حفاظتی حیاتی برای شما و نوزادتان است.

اگر به تخم مرغ حساسیت داشته باشم، می‌توانم واکسن آنفولانزا بزنم؟

بله. امروزه میزان پروتئین تخم‌مرغ در واکسن‌های مبتنی بر آن (مثل واکسی‌گریپ و اینفلوواک) بسیار ناچیز است و برای اکثر افراد با حساسیت خفیف، ایمن است. واکسن فلوگارد نیز کاملاً فاقد پروتئین تخم‌مرغ است. با این حال، حتماً حساسیت خود را به پزشک اطلاع دهید.

تب و بدن درد بعد از واکسن آنفولانزا در بارداری طبیعی است و چقدر طول می‌کشد؟

بله، تب خفیف (زیر ۳۸ درجه)، بدن درد و خستگی از عوارض شایع و طبیعی هستند و نشان می‌دهند سیستم ایمنی شما در حال فعال شدن است. این علائم معمولاً طی ۱ تا ۲ روز خود به خود برطرف می‌شوند.

آیا همسر من هم باید واکسن آنفولانزا بزند؟

بله، بسیار توصیه می‌شود. واکسینه شدن همسر و سایر اعضای نزدیک خانواده، یک استراتژی به نام «پیله حفاظتی» ایجاد می‌کند که شانس رسیدن ویروس به شما و نوزاد تازه متولد شده را به شدت کاهش می‌دهد.

تفاوت واکسن سه ظرفیتی و چهار ظرفیتی آنفولانزا برای زن باردار چیست؟

واکسن چهار ظرفیتی در برابر چهار سویه ویروس آنفولانزا (دو سویه A و دو سویه B) ایمنی ایجاد می‌کند، در حالی که نوع سه ظرفیتی یک سویه B کمتر را پوشش می‌دهد. توصیه می‌شود از نوع چهار ظرفیتی استفاده کنید زیرا محافظت کامل‌تری را ارائه می‌دهد.

اگر در اوایل بارداری واکسن نزدم، آیا در ماه‌های آخر فایده‌ای دارد؟

بله، قطعاً. تزریق واکسن حتی در روزهای پایانی بارداری نیز ارزشمند است. زیرا آنتی‌بادی‌های محافظی که در بدن شما ساخته می‌شود از طریق جفت به جنین منتقل شده و او را در شش ماه اول زندگی که خود قادر به دریافت واکسن نیست، محافظت می‌کند.

 

منبع: immunize , mayoclinic