گاهی پیش میاد اسم یه آشنا یادمون نمیاد یا کلیدی رو که همین چند لحظه پیش دستمون بوده، هر جا می‌گردیم پیدا نمی‌کنیم. معمولاً با خنده از کنارش رد می‌شیم، اما ته دلمون یه ترس جدی سر بلند می‌کنه: نکنه اینا نشونه‌های آلزایمر باشه؟ دیدن این بیماری سخت در عزیزانمون هم باعث می‌شه این نگرانی واقعی‌تر بشه.
اینجاست که یه سوال مهم ذهنمون رو درگیر می‌کنه: آیا آلزایمر سرنوشت حتمیه یا می‌شه جلوی اون رو گرفت؟ خبر خوب اینه که بر اساس تحقیقات علمی، جواب یک «بله» محکم و امیدوارکننده‌ست. توی این مطلب از وی مام، قراره قدم به قدم توضیح بدیم چه کارهایی مثل تغذیه درست، ورزش منظم، فعال نگه داشتن ذهن و مراقبت از سلامت عمومی می‌تونن کمک کنن تا مغزمون برای سال‌های طولانی سالم و سرحال بمونه.

پیشگیری از آلزایمر امکان‌پذیر است؟

درک اینکه آیا پیشگیری از بیماری آلزایمر واقعاً در دستان ماست یا خیر، نیازمند یک دیدگاه واقع‌بینانه و علمی است. باید در همین ابتدا شفاف باشیم: در حال حاضر، هیچ دارو، واکسن یا روش جادویی وجود ندارد که بتواند به طور صددرصد و قطعی از بروز بیماری آلزایمر در هر فردی جلوگیری کند. این بیماری یک فرآیند بسیار پیچیده است که تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی (که ما در آن‌ها نقشی نداریم)، عوامل محیطی و مهم‌تر از همه، عوامل مرتبط با سبک زندگی (که کاملاً در کنترل ما هستند) قرار دارد. اما این به هیچ وجه به معنای ناامیدی و دست روی دست گذاشتن نیست.

خبر بسیار خوب و هیجان‌انگیز این است که تحقیقات گسترده و بسیار معتبری در سراسر جهان، به خصوص گزارش کمیسیون معتبر مجله پزشکی لنست در سال ۲۰۲۰، نشان داده‌اند که ما می‌توانیم با اصلاح و مدیریت ۱۲ عامل خطر مرتبط با سبک زندگی، تا ۴۰ درصد از موارد زوال عقل (که آلزایمر شایع‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع آن است) را به تأخیر بیندازیم یا حتی به طور کامل از آن پیشگیری کنیم. این یک آمار فوق‌العاده، تکان‌دهنده و بسیار امیدوارکننده است. این آمار به ما می‌گوید که کنترل بخش بسیار بزرگی از سرنوشت سلامت مغز ما، در دستان خودمان و انتخاب‌های روزمره ما قرار دارد.

استراتژی پیشگیری از آلزایمر، یک اقدام واحد و تک‌بعدی نیست، بلکه مانند ساختن یک سپر دفاعی چندلایه و بسیار مستحکم در برابر این بیماری است. این سپر از لایه‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام نقش حیاتی و منحصربه‌فرد خود را ایفا می‌کنند و با هم، یک دفاع کامل را تشکیل می‌دهند. ستون‌های اصلی این استراتژی قدرتمند که در ادامه این مقاله به تفصیل و به زبان ساده در مورد هر کدام صحبت خواهیم کرد، عبارتند از:

• تغذیه سالم و دوستدار مغز
• فعالیت بدنی منظم و مداوم
• فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی چالش‌برانگیز
• حفظ سلامت قلبی-عروقی (کنترل دقیق فشار خون، قند و کلسترول)
• خواب کافی و باکیفیت شبانه
• مدیریت هوشمندانه استرس و حفظ سلامت روان

با تقویت هر یک از این ستون‌ها، شما در حال ساختن یک مغز مقاوم‌تر، سالم‌تر، انعطاف‌پذیرتر و آماده‌تر برای مقابله با چالش‌های طبیعی افزایش سن هستید.

ستون پیشگیری (Prevention Pillar)	چرا اینقدر اهمیت دارد؟ (Why it Matters)	اقدامات کلیدی و کاربردی (Key Actions)
تغذیه سالم برای مغز	کاهش التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو در سلول‌های مغزی	پیروی از رژیم غذایی MIND، مصرف منظم توت‌ها، سبزیجات برگ‌دار و ماهی چرب.
فعالیت بدنی منظم	افزایش جریان خون به مغز و تولید فاکتورهای رشد برای سلول‌های عصبی	حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته + تمرینات قدرتی و تعادلی.
فعالیت ذهنی و اجتماعی	ساخت «ذخیره شناختی» و ایجاد ارتباطات عصبی جدید، قوی و جایگزین	یادگیری یک مهارت یا زبان جدید، مطالعه، بازی‌های فکری، حفظ روابط اجتماعی معنادار.
سلامت قلبی-عروقی	سلامت رگ‌های خونی کوچک و ظریف مغز، مستقیماً به سلامت قلب و عروق بزرگ وابسته است	کنترل منظم و دقیق فشار خون، قند خون و سطح کلسترول.
خواب باکیفیت	زمان طلایی برای فعال شدن سیستم پاکسازی مغز از پروتئین‌های سمی (مانند آمیلوئید)	داشتن ۷ تا ۸ ساعت خواب باکیفیت، عمیق و منظم در هر شب.

برای پیشگیری از آلزایمر چه بخوریم؟

همانطور که می‌گویند «عقل سالم در بدن سالم است»، ما پزشکان باید این جمله را تکمیل کنیم و بگوییم که «مغز سالم در یک رژیم غذایی سالم است». تغذیه شما، سوخت اصلی و مواد اولیه ساخت و ساز مغزتان را تأمین می‌کند و می‌تواند به طور مستقیم بر روی عواملی مانند التهاب، استرس اکسیداتیو (که مانند زنگ زدن برای سلول‌هاست) و سلامت کلی سلول‌های عصبی شما تأثیر بگذارد. در این بخش، به سوال کلیدی و بسیار مهم «برای پیشگیری از آلزایمر چه بخوریم» به صورت علمی و کاربردی پاسخ می‌دهیم.

معرفی رژیم غذایی MIND برای پیشگیری از آلزایمر

در دنیای علم تغذیه، دو رژیم غذایی به دلیل تأثیرات فوق‌العاده‌شان بر سلامت قلب و عروق و کاهش بیماری‌های مزمن، شهرت جهانی دارند: رژیم مدیترانه‌ای (که سرشار از روغن زیتون، ماهی، آجیل و سبزیجات است) و رژیم DASH (که یک رویکرد غذایی علمی برای متوقف کردن فشار خون بالا است). دانشمندان و محققان برجسته با ترکیب هوشمندانه بهترین و موثرترین ویژگی‌های این دو رژیم، یک رژیم غذایی جدید و تخصصی به نام رژیم MIND را طراحی کرده‌اند.

نام این رژیم مخفف یک عبارت طولانی انگلیسی است که ترجمه آن می‌شود: «مداخله مدیترانه‌ای-DASH برای به تأخیر انداختن تخریب عصبی». این رژیم به طور خاص برای محافظت از سلامت مغز و کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر بهینه شده است. مطالعات بلندمدت و بسیار معتبری که بر روی هزاران نفر انجام شده، نشان داده‌اند افرادی که به طور دقیق از این رژیم پیروی می‌کنند، تا ۵۳٪ کمتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به آلزایمر قرار دارند، و حتی کسانی که به صورت متوسط از آن پیروی می‌کنند نیز ریسک خود را تا ۳۵٪ کاهش می‌دهند.

لیست خوراکی های مفید برای پیشگیری از آلزایمر بر اساس رژیم MIND

رژیم MIND بر روی مصرف منظم و روزانه ۱۰ گروه غذایی به عنوان «غذاهای دوستدار مغز» تمرکز دارد:

• سبزیجات برگ‌دار تیره: حداقل ۶ وعده در هفته (یک وعده معادل یک لیوان خام یا نصف لیوان پخته). این گروه شامل اسفناج، کلم‌پیچ (Kale)، کاهو و انواع سبزی خوردن است. این سبزیجات سرشار از فولات، ویتامین E، لوتئین و کاروتنوئیدها هستند که همگی برای سلامت مغز ضروری‌اند.
• سایر سبزیجات: حداقل یک وعده در روز. سعی کنید از سبزیجات رنگارنگ مانند بروکلی، فلفل دلمه‌ای، هویج، کدو و چغندر استفاده کنید.
• انواع توت‌ها (به خصوص بلوبری): حداقل دو وعده در هفته. توت‌ها، به خصوص بلوبری، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های قوی به نام فلاونوئیدها هستند که از سلول‌های مغز در برابر آسیب محافظت کرده و ارتباطات بین آن‌ها را بهبود می‌بخشند.
• آجیل خام: حداقل ۵ وعده در هفته (یک وعده معادل یک مشت کوچک و بسته است). گردو به دلیل داشتن مقادیر بالای اسیدهای چرب امگا-۳ گیاهی، یک انتخاب فوق‌العاده برای مغز است.
• روغن زیتون فرابکر: باید به عنوان روغن اصلی شما برای پخت و پز و تهیه سالاد، جایگزین کامل کره، مارگارین و سایر روغن‌ها شود.
• ماهی‌های چرب: حداقل یک بار در هفته. ماهی سالمون، ساردین، قزل‌آلا و ماهی تن، منابع غنی اسید چرب امگا-۳ از نوع DHA هستند. DHA جزء اصلی و ساختاری غشای سلول‌های مغزی و شبکیه چشم است.
• حبوبات: حداقل سه وعده در هفته. عدس، لوبیا و نخود سرشار از فیبر، پروتئین و ویتامین‌های گروه B هستند.
• غلات کامل: حداقل سه وعده در روز. نان سنگک یا نان جو سبوس‌دار، جو دوسر و برنج قهوه‌ای را جایگزین نان و برنج سفید کنید.
• مرغ و ماکیان: حداقل دو بار در هفته به عنوان جایگزین گوشت قرمز.

همچنین، رژیم MIND بر روی محدود کردن شدید ۵ گروه غذایی مضر و دشمن مغز تمرکز دارد: گوشت قرمز (کمتر از ۴ وعده در هفته)، کره و مارگارین (کمتر از یک قاشق غذاخوری در روز)، پنیر پرچرب (کمتر از یک وعده در هفته)، شیرینی‌جات و دسرها (کمتر از ۵ وعده در هفته)، و غذاهای سرخ‌شده و فست‌فود (کمتر از یک وعده در هفته).

بهترین ورزش برای پیشگیری از آلزایمر چیست؟

اگر تنها یک کار واحد وجود داشته باشد که بتوانید برای کاهش همزمان ریسک بیماری‌های قلبی، دیابت، افسردگی و آلزایمر انجام دهید، آن کار ورزش منظم است. نقش ورزش در پیشگیری از آلزایمر آنقدر پررنگ، حیاتی و اثبات‌شده است که بسیاری از متخصصان مغز و اعصاب، آن را «مهم‌ترین و موثرترین داروی پیشگیری» می‌نامند. ورزش از طریق چند مکانیسم قدرتمند و شگفت‌انگیز به سلامت مغز شما کمک می‌کند: اول اینکه جریان خون و اکسیژن‌رسانی به مغز را افزایش می‌دهد و به تغذیه بهتر سلول‌های عصبی کمک می‌کند. دوم اینکه به طور مستقیم به کاهش فشار خون، قند خون و کلسترول بد (که همگی از عوامل خطر اصلی آلزایمر هستند) کمک می‌کند.

و سوم و مهم‌تر از همه، ورزش باعث تحریک تولید فاکتورهای رشد عصبی، به خصوص ماده‌ای شگفت‌انگیز به نام BDNF (فاکتور نورون‌زایی مشتق‌شده از مغز) می‌شود. BDNF مانند یک کود قوی و طبیعی برای سلول‌های مغزی عمل کرده و به رشد سلول‌های عصبی جدید، تقویت ارتباطات (سیناپس‌ها) بین آن‌ها و افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت یادگیری مغز کمک می‌کند.

ورزش‌های هوازی برای پیشگیری از آلزایمر

ورزش‌های هوازی یا کاردیو، هر نوع فعالیتی هستند که ضربان قلب شما را برای یک مدت زمان مداوم بالا برده و باعث می‌شوند عمیق‌تر و سریع‌تر نفس بکشید. این نوع ورزش بیشترین و مستقیم‌ترین تأثیر را بر سلامت مغز و تولید BDNF دارد. هدف‌گذاری برای حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته، یک هدف عالی و مورد تایید تمام سازمان‌های بهداشتی جهان است. این یعنی:

• ۳۰ دقیقه پیاده‌روی سریع و تند (طوری که کمی به نفس نفس بیفتید اما هنوز بتوانید صحبت کنید)، ۵ روز در هفته.
• شنا کردن، که یک ورزش عالی و کم‌فشار بر روی مفاصل است.
• دوچرخه‌سواری (چه در فضای باز و چه با دوچرخه ثابت در منزل).
• کلاس‌های ورزشی گروهی مانند ایروبیک، زومبا یا رقص که علاوه بر فایده جسمی، فایده اجتماعی نیز دارند.

ورزش‌های قدرتی و تعادلی برای پیشگیری از آلزایمر

در کنار ورزش هوازی که پایه و اساس کار است، افزودن سایر انواع ورزش نیز می‌تواند فواید بیشتری داشته و یک برنامه کامل را برای شما بسازد:

• ورزش‌های قدرتی: تمرین با وزنه، کش‌های مقاومتی یا حتی تمرین با وزن بدن (مانند شنا سوئدی، اسکات و پلانک)، دو بار در هفته، به بهبود عملکرد شناختی، افزایش توده عضلانی (که برای متابولیسم سالم ضروری است) و بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کند.
• ورزش‌های تعادلی و انعطاف‌پذیری: فعالیت‌هایی مانند یوگا و تای‌چی، نه تنها به کاهش استرس و بهبود تمرکز کمک شایانی می‌کنند، بلکه با تقویت عضلات مرکزی بدن و بهبود تعادل، ریسک زمین خوردن و ضربه به سر (که خود یکی از عوامل خطر مهم و شناخته‌شده برای زوال عقل است) را به شدت کاهش می‌دهند.

نتیجه‌گیری کاربردی: بهترین ورزش برای پیشگیری از آلزایمر، یک ورزش خاص و جادویی نیست، بلکه یک برنامه ورزشی ترکیبی، متنوع و منظم است که شامل فعالیت‌های هوازی به عنوان پایه اصلی، و تمرینات قدرتی و تعادلی به عنوان مکمل‌های قدرتمند و ضروری آن می‌باشد.

تمرینات پیشگیری از آلزایمر

همانطور که عضلات بدن ما برای قوی ماندن و تحلیل نرفتن نیاز به تمرین و وزنه زدن دارند، مغز ما نیز دقیقاً مانند یک عضله است که با به چالش کشیده شدن، قوی‌تر، کارآمدتر، سریع‌تر و در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر می‌شود.

این مفهوم بسیار مهم در علم مغز و اعصاب به «ذخیره شناختی» یا Cognitive Reserve معروف است. مغزی که در طول زندگی فعال‌تر بوده و ارتباطات عصبی بیشتر و پیچیده‌تری ساخته است، مانند فردی است که برای دوران بازنشستگی، یک حساب بانکی بسیار پرپول پس‌انداز کرده است. در صورت بروز آسیب‌های اولیه ناشی از آلزایمر، این مغز می‌تواند از مسیرهای جایگزین و ذخیره‌های شناختی خود استفاده کرده و عملکرد طبیعی خود را برای مدت بسیار طولانی‌تری حفظ کند. تمرینات پیشگیری از آلزایمر، در واقع راه‌هایی برای افزایش این پس‌انداز ارزشمند و حیاتی مغزی هستند.

یادگیری مداوم مهارت‌های جدید و پیچیده برای پیشگیری از آلزایمر

بهترین و موثرترین تمرین برای مغز، انجام کارهای روتین و تکراری که هر روز انجام می‌دهید نیست، بلکه یادگیری چیزهای کاملاً جدید، ناآشنا و چالش‌برانگیز است که مغز شما را مجبور به ساختن مسیرهای عصبی جدید و سیم‌کشی‌های متفاوت می‌کند:

• یادگیری یک زبان جدید: این یکی از بهترین و کامل‌ترین تمرین‌ها برای مغز است، زیرا بخش‌های مختلفی از جمله حافظه، منطق، حل مسئله، شنوایی و گفتار را به طور همزمان درگیر می‌کند.
• یادگیری نواختن یک ساز موسیقی: این فعالیت نیز با نیاز به هماهنگ کردن حرکات دقیق دست‌ها، چشم‌ها و گوش‌ها، یک ورزش کامل و بسیار پیچیده برای مغز محسوب می‌شود.
• یادگیری یک هنر یا مهارت دستی جدید: فعالیت‌هایی مانند نقاشی، سفالگری، نجاری، بافندگی یا عکاسی که نیاز به دقت، تمرکز و خلاقیت دارند، برای مغز عالی هستند.

بازی‌های فکری و استراتژیک برای پیشگیری از آلزایمر

در حالی که حل کردن جدول کلمات متقاطع یا پیدا کردن کلمات برای فعال نگه داشتن ذهن مفید است، اما بازی‌هایی که نیاز به استراتژی، برنامه‌ریزی، پیش‌بینی و حل مسئله دارند، تأثیر عمیق‌تری بر سلامت و عملکرد اجرایی مغز می‌گذارند:

• بازی‌های رومیزی مانند شطرنج، تخته نرد و بازی‌های کارتی استراتژیک مانند بریج.
• پازل‌های پیچیده و چالش‌برانگیز (هزار تکه و بیشتر) که نیاز به حافظه بصری و صبر دارند.
• جدول سودوکو که به تقویت منطق و استدلال کمک می‌کند.
• بازی موبایل برای جلوگیری از آلزایمر: در دنیای دیجیتال امروز، اپلیکیشن‌های معتبر و مبتنی بر علم نیز برای تمرین دادن منظم مغز طراحی شده‌اند. برنامه‌هایی مانند Lumosity، Elevate یا Peak مجموعه‌ای متنوع و روزانه از بازی‌های سرگرم‌کننده را برای به چالش کشیدن حافظه، توجه، سرعت پردازش و مهارت‌های حل مسئله شما ارائه می‌دهند.

اهمیت حیاتی و غیرقابل انکار تعاملات اجتماعی معنادار

شاید تعجب کنید، اما یکی از قوی‌ترین، مهم‌ترین و در عین حال لذت‌بخش‌ترین تمرین‌ها برای مغز، حفظ روابط اجتماعی قوی، پویا و معنادار است. صحبت کردن با دیگران، گوش دادن فعال به حرف‌هایشان، تلاش برای درک دیدگاه و احساسات آن‌ها، به خاطر سپردن جزئیات زندگی‌شان و شرکت در بحث‌های گروهی، یک فعالیت شناختی بسیار پیچیده و چندوجهی است که تقریباً تمام بخش‌های مغز را درگیر می‌کند. انزوای اجتماعی و تنهایی، یکی از عوامل خطر بسیار مهم و اثبات‌شده برای افت شناختی و زوال عقل است.

سعی کنید به طور منظم با دوستان و اعضای خانواده خود در ارتباط باشید، در فعالیت‌های گروهی، کلاس‌های آموزشی یا فعالیت‌های داوطلبانه شرکت کنید و خود را بخشی فعال و پویا از یک جامعه بدانید.

برای پیشگیری از آلزایمر چه ویتامینی بخوریم؟

با توجه به اهمیت بسیار زیاد تغذیه در سلامت مغز، این سوال کاملاً منطقی است که آیا می‌توان با مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌ها به صورت قرص، از آلزایمر پیشگیری کرد؟ قفسه داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین پر از محصولات رنگارنگ و جذابی است که ادعای «تقویت حافظه»، «افزایش تمرکز» و «پیشگیری از زوال عقل» را دارند. اما به عنوان یک منبع علمی، وظیفه ما این است که با هم ببینیم شواهد محکم و قابل استناد در این باره چه می‌گویند.

مدیریت انتظارات و نکته کلیدی از نظر پزشکان وی مام: بسیار مهم است که بدانید هیچ مکمل یا ویتامینی به تنهایی نمی‌تواند از آلزایمر پیشگیری کند. اولویت اول، آخر و همیشگی، دریافت مواد مغذی از طریق یک رژیم غذایی سالم، کامل و متنوع (مانند رژیم MIND) است. مکمل‌ها فقط زمانی می‌توانند مفید و موثر باشند که فرد دچار کمبود مشخصی در آن ماده مغذی باشد (که از طریق آزمایش خون مشخص می‌شود) یا نتواند به دلیل شرایط خاصی، مقدار کافی از آن را از طریق غذا دریافت کند.

• ویتامین‌های گروه B (B6, B9-Folate, B12): این گروه از ویتامین‌ها برای سلامت کلی سیستم عصبی و تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی ضروری هستند. نقش اصلی آن‌ها در پیشگیری از آلزایمر، کمک به کاهش سطح یک اسید آمینه به نام «هموسیستئین» در خون است. سطح بالای هموسیستئین یک عامل خطر شناخته‌شده برای آسیب عروقی، زوال عقل و آلزایمر است.
• ویتامین E و C (آنتی‌اکسیدان‌های محافظ): مغز ما یک ارگان بسیار پرمصرف است و حدود ۲۰ درصد از کل اکسیژن بدن را مصرف می‌کند. این مصرف بالای اکسیژن، مقدار زیادی رادیکال آزاد (مولکول‌های ناپایداری که به سلول‌ها آسیب می‌زنند) تولید می‌کند. این فرآیند که به آن «استرس اکسیداتیو» گفته می‌شود، در بیماری آلزایمر نقش بسیار مهمی دارد. ویتامین‌های E و C آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند که با این رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و از سلول‌های مغز محافظت می‌کنند.
• امگا-۳ (روغن ماهی): اسید چرب امگا-۳ از نوع DHA، جزء اصلی و ساختاری غشای سلول‌های عصبی مغز است. به عبارت دیگر، بخش بزرگی از مغز ما از این چربی ساخته شده است! تأمین مقدار کافی امگا-۳ برای حفظ ساختار، انعطاف‌پذیری و عملکرد صحیح مغز کاملاً ضروری است.
• کورکومین (ماده موثره زردچوبه): این ماده طبیعی که مسئول رنگ زرد زردچوبه است، خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی دارد. تحقیقات اولیه و آزمایشگاهی امیدوارکننده‌ای در مورد نقش کورکومین در جلوگیری از تشکیل توده‌های پروتئینی سمی (پلاک‌های آمیلوئید بتا) که مشخصه اصلی و عامل آسیب در بیماری آلزایمر هستند، انجام شده است.

داروی پیشگیری از آلزایمر

در حال حاضر، باید با صراحت بگوییم که هیچ «داروی» شیمیایی مورد تایید سازمان‌های بهداشتی جهانی برای «پیشگیری» از آلزایمر در افراد سالم وجود ندارد. اما «مکمل‌های» تخصصی و چندجزئی با هدف کلی تقویت عملکرد مغز، بهبود حافظه و محافظت از سلول‌های عصبی در بازار دارویی ایران موجود هستند که برخی از آن‌ها ترکیبات جالب و مبتنی بر شواهدی دارند. بیایید سه مورد از معروف‌ترین و پرفروش‌ترین آن‌ها را با هم بررسی کنیم:

قرص نوروزان برای پیشگیری از آلزایمر

این مکمل یکی از کامل‌ترین و جامع‌ترین فرمولاسیون‌ها را برای سلامت عمومی مغز دارد. ترکیبات کلیدی و تخصصی آن شامل موارد زیر است:

• عصاره جینکو بیلوبا: این گیاه باستانی و معروف، به افزایش جریان خون به مغز و بهبود اکسیژن‌رسانی به سلول‌های عصبی کمک می‌کند و می‌تواند عملکرد حافظه و تمرکز را بهبود ببخشد.
• فسفاتیدیل سرین و فسفاتیدیل کولین: این‌ها نوعی چربی‌های ضروری (فسفولیپیدها) هستند که جزء اصلی ساختار غشای سلول‌های مغزی می‌باشند و به بهبود ارتباطات بین سلولی و انتقال پیام‌های عصبی کمک می‌کنند.
• کوآنزیم Q10 و گلوتاتیون: دو آنتی‌اکسیدان بسیار قوی هستند که در میتوکندری (نیروگاه سلول) فعالیت کرده و از سلول‌های مغز در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند.
• ویتامین‌های گروه B، C، D و E و مواد معدنی ضروری.

قرص منتال انرژی برای پیشگیری از آلزایمر

این مکمل همانطور که از نامش پیداست، بیشتر بر روی افزایش انرژی ذهنی، کاهش خستگی و بهبود تمرکز در شرایط پراسترس تمرکز دارد. ترکیبات اصلی آن عبارتند از:

• جینکوبیلوبا و جینسینگ: جینسینگ یک گیاه آداپتوژن یا سازش‌زا است که به افزایش انرژی، بهبود خلق و خو و افزایش مقاومت بدن در برابر استرس‌های فیزیکی و ذهنی کمک می‌کند.
• گوارانا: یک منبع طبیعی و گیاهی کافئین است که به افزایش هشیاری و تمرکز کمک می‌کند.
• کوآنزیم Q10 و مجموعه‌ای کامل از ویتامین‌ها و مواد معدنی.

کپسول ممورال برای پیشگیری از آلزایمر

این محصول یک مکمل گیاهی ایرانی است که بر پایه دو گیاه بسیار معروف و موثر در طب سنتی برای تقویت حافظه ساخته شده است:

• کندر: کندر از دیرباز در طب سنتی ایران برای تقویت حافظه، افزایش تمرکز و «دفع بلغم از مغز» استفاده می‌شده است. تحقیقات مدرن نشان داده‌اند که ماده موثره کندر، یعنی اسید بوسولیک، خواص ضدالتهابی بسیار قوی دارد که می‌تواند برای سلامت مغز و کاهش التهاب‌های عصبی مفید باشد.
• زنجبیل: این گیاه نیز با خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی خود، به این ترکیب اضافه شده تا اثرات محافظتی آن را تکمیل کند.

هشدار بسیار مهم و حیاتی از طرف تیم وی مام: مصرف هرگونه مکمل، به خصوص مکمل‌های چندجزئی و گیاهی مانند این‌ها، باید فقط و فقط با مشورت پزشک یا داروساز باشد. برخی از این ترکیبات (به خصوص جینکو بیلوبا و جینسینگ) می‌توانند با داروهای بسیار مهمی مانند داروهای ضدانعقاد خون (وارفارین، آسپرین)، داروهای فشار خون و دیابت تداخل داشته باشند و عوارض جدی و خطرناکی ایجاد کنند. لطفاً از مصرف خودسرانه این محصولات به شدت و اکیداً پرهیز کنید.

پیشگیری از آلزایمر ارثی

یکی از بزرگ‌ترین، عمیق‌ترین و رایج‌ترین ترس‌ها و نگرانی‌ها، به خصوص برای کسانی که در خانواده خود سابقه بیماری آلزایمر را دارند (مثلاً در پدر، مادر یا پدربزرگ و مادربزرگ)، این است که آیا این بیماری یک سرنوشت محتوم و ژنتیکی برای آن‌هاست؟ برای پاسخ دقیق و علمی به این سوال، باید بین دو نوع آلزایمر تفاوت قائل شویم: آلزایمر فامیلی یا ارثی واقعی که بسیار بسیار نادر است (کمتر از ۱٪ کل موارد) و به دلیل جهش در ژن‌های خاصی ایجاد شده و معمولاً در سنین پایین (۴۰ تا ۵۰ سالگی) شروع می‌شود، و آلزایمر اسپورادیک یا تک‌گیر که نوع بسیار شایع بیماری است و در سنین بالاتر (معمولاً پس از ۶۵ سالگی) رخ می‌دهد.

در نوع شایع، مهم‌ترین فاکتور خطر ژنتیکی، داشتن یک یا دو نسخه از ژنی به نام آپولیپوپروتئین E4 یا به اختصار APOE4 است. داشتن یک نسخه از این ژن ریسک را حدود ۳ برابر و داشتن دو نسخه، ریسک را حدود ۱۰ تا ۱۵ برابر افزایش می‌دهد. اما نکته بسیار مهم، کلیدی و فوق‌العاده امیدوارکننده اینجاست: داشتن این ژن به هیچ وجه به معنای ابتلای قطعی و صددرصدی به آلزایمر نیست، بلکه فقط و فقط ریسک شما را افزایش می‌دهد.

پاسخ به سوال اصلی: بله! شما می‌توانید با ژنتیک خود بجنگید و بر آن غلبه کنید!
تحقیقات گسترده و بسیار معتبری که در سال‌های اخیر منتشر شده‌اند، به وضوح نشان داده‌اند که حتی در افرادی که از نظر ژنتیکی در بالاترین سطح خطر قرار دارند (یعنی دو نسخه از ژن APOE4 را دارند)، داشتن یک سبک زندگی سالم و رعایت مواردی که در این مقاله به تفصیل ذکر شد (تغذیه سالم، ورزش منظم، عدم استعمال سیگار و فعالیت ذهنی)، می‌تواند ریسک ابتلا به زوال عقل را ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش دهد. این یعنی ژنتیک، سرنوشت قطعی و نهایی شما را تعیین نمی‌کند. ژن‌ها مانند کارت‌هایی هستند که در بازی زندگی به شما داده شده است؛ شما نمی‌توانید کارت‌های خود را تغییر دهید، اما نحوه بازی کردن شما با این کارت‌ها (یعنی انتخاب‌های روزمره سبک زندگی) اهمیت بسیار بیشتری در تعیین نتیجه نهایی بازی دارد.

برای پیشگیری از آلزایمر به چه دکتری باید مراجعه کرد؟

مراقبت از سلامت مغز و انجام اقدامات پیشگیرانه، یک فرآیند تخصصی و نیازمند یک دیدگاه جامع و علمی است. اگر نگران سلامت حافظه خود هستید یا عوامل خطر متعددی برای بیماری آلزایمر دارید، مراجعه به متخصصان مناسب می‌تواند به شما در دریافت یک برنامه پیشگیرانه کاملاً شخصی‌سازی شده و دقیق کمک کند.

• پزشک عمومی یا متخصص داخلی: این پزشکان، اولین و بهترین نقطه تماس شما هستند. آن‌ها می‌توانند یک ارزیابی کلی و جامع از سلامت شما انجام داده و تمام عوامل خطر قلبی-عروقی مانند فشار خون، قند خون و سطح کلسترول را که برای سلامت مغز فوق‌العاده حیاتی هستند، بررسی، اندازه‌گیری و در صورت لزوم، مدیریت کنند.
• متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست): اگر نگرانی جدی در مورد حافظه خود یا یکی از عزیزانتان دارید، سابقه خانوادگی قوی و مستقیمی از آلزایمر در خانواده شما وجود دارد، یا پزشک عمومی شما به یک مشکل شناختی اولیه مشکوک شود، شما را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع خواهد داد. این متخصص می‌تواند با انجام معاینات دقیق فیزیکی و عصبی و همچنین استفاده از تست‌های تخصصی حافظه و عملکرد شناختی، وضعیت مغز شما را به طور کامل و دقیق ارزیابی کند.

کلام آخر ویمام

در پایان این راهنمای جامع و امیدوارکننده، به این نتیجه می‌رسیم که پیشگیری از آلزایمر نه تنها یک هدف دست‌یافتنی، بلکه یک مسئولیت شیرین و آگاهانه در قبال آینده سلامت مغز ما و عزیزانی است که دوستشان داریم.

این مسیر، یک ماراتن است، نه یک دوی سرعت؛ یک سفر لذت‌بخش که کلید موفقیت در آن، ایجاد عادات کوچک، مثبت و پایداری است که در طول زمان، به یک سپر دفاعی قدرتمند و چندلایه برای محافظت از گران‌بهاترین دارایی ما، یعنی خاطرات، شخصیت و توانایی‌های شناختی‌مان، تبدیل می‌شوند.

به جای ترس و انفعال در برابر این بیماری، رویکردی فعالانه، آگاهانه و توانمندساز در پیش بگیرید. هر قدمی که در پارک برمی‌دارید، هر بشقاب سالاد رنگارنگی که می‌خورید، هر صفحه کتابی که می‌خوانید و هر کلمه جدیدی که از یک زبان تازه یاد می‌گیرید، یک سرمایه‌گذاری ارزشمند و غیرقابل جایگزین برای آینده شناختی شماست. تیم متخصص و دلسوز «وی مام» در این مسیر آگاهی‌بخشی و توانمندسازی، همواره در کنار شماست.

آیا فراموشی‌های کوچک روزمره نشانه شروع آلزایمر است؟

معمولاً خیر. فراموش کردن نام‌ها یا محل قرار دادن وسایل که بعداً به یاد می‌آورید، بخشی طبیعی از فرآیند افزایش سن یا مشغله ذهنی است. زنگ خطر اصلی زمانی به صدا درمی‌آید که فراموشی در حدی باشد که زندگی روزمره و استقلال فرد را به طور جدی مختل کند (مثلاً فراموش کردن مسیرهای کاملاً آشنا یا وقایع مهم اخیر).

آیا فشار خون و کلسترول بالا با ریسک آلزایمر ارتباط دارند؟

بله، ارتباط بسیار قوی و اثبات‌شده‌ای وجود دارد. هر چیزی که برای سلامت قلب شما بد است، برای سلامت مغزتان نیز بد است. فشار خون و کلسترول بالا به دیواره عروق خونی کوچک و ظریف مغز آسیب می‌زنند و ریسک ابتلا به هر دو نوع آلزایمر و زوال عقل عروقی را به شدت افزایش می‌دهند.

از چه سنی باید به فکر پیشگیری جدی از آلزایمر باشیم؟

پیشگیری از آلزایمر یک فرآیند مادام‌العمر است، اما بهترین و طلایی‌ترین زمان برای شروع جدی و هدفمند اقدامات پیشگیرانه، دوران میانسالی (یعنی از سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی) است. تغییرات پاتولوژیک و آسیب‌های اولیه آلزایمر ممکن است ۱۰ تا ۲۰ سال قبل از بروز اولین علائم بالینی، به صورت خاموش در مغز آغاز شوند.

آیا یادگیری یک زبان جدید واقعاً به جلوگیری از آلزایمر کمک می‌کند؟

بله، بسیار زیاد. یادگیری یک زبان یا هر مهارت جدید و پیچیده‌ای، مغز را مجبور به ایجاد مسیرها و ارتباطات عصبی جدید می‌کند و به ساخت «ذخیره شناختی» کمک می‌کند. این ذخیره به مغز اجازه می‌دهد تا با وجود آسیب‌های احتمالی ناشی از بیماری، عملکرد خود را برای مدت زمان طولانی‌تری حفظ کند.

آیا مکمل‌های تقویت حافظه واقعاً در پیشگیری از آلزایمر موثرند؟

برای اکثر افراد سالم که رژیم غذایی متعادلی دارند، شواهد علمی قوی مبنی بر اینکه این مکمل‌ها می‌توانند از آلزایمر پیشگیری کنند، وجود ندارد. بهترین و ایمن‌ترین راه، دریافت مواد مغذی از طریق غذاهای کامل است. این مکمل‌ها فقط در صورت وجود کمبود مشخص و با تجویز پزشک باید مصرف شوند.

اگر در خانواده سابقه آلزایمر داریم، آیا حتماً ما هم مبتلا می‌شویم؟

خیر، به هیچ وجه. داشتن سابقه خانوادگی (به خصوص از طریق داشتن ژن APOE4) ریسک شما را افزایش می‌دهد، اما سرنوشت قطعی و حتمی شما را تعیین نمی‌کند. تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند به طور قابل توجهی این ریسک ژنتیکی را کاهش داده و آن را جبران کند.

منبع: presbyterianliving , nia.nih