سرفه‌های مکرر و خلط‌دار، چه برای خودمان و چه برای کودک دلبندمان، یکی از آزاردهنده‌ترین و سمج‌ترین علائم سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر بیماری‌های تنفسی است. این سرفه‌ها نه تنها خواب و آرامش را از ما می‌گیرند، بلکه احساس سنگینی و گرفتگی در قفسه سینه را به همراه دارند. در مراجعه به داروخانه، با قفسه‌ای مملو از شربت‌های مختلف با نام‌ها و ادعاهای گوناگون روبرو می‌شویم. یکی از این نام‌های آشنا و پرتکرار، شربت جی ماکس است. اما سوالی که برای هر فرد مسئولی پیش می‌آید این است که واقعا شربت جی ماکس برای چیست و چه زمانی استفاده از آن انتخاب درست و موثری است؟

این سردرگمی کاملاً طبیعی است. آیا این شربت سرفه را قطع می‌کند یا آن را بدتر می‌کند؟ آیا برای سرفه خشک هم مفید است؟ استفاده از آن برای کودکان چه خطراتی دارد؟ در این مقاله جامع و دقیق از وی مام، ما به عنوان راهنمای معتبر شما، به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد. ما این شربت را از دیدگاه علمی کالبدشکافی می‌کنیم و به شما نشان می‌دهیم که چگونه با استفاده صحیح از آن، می‌توانید به خود یا فرزندتان در عبور از این دوران ناخوشایند کمک کنید.

شربت جی ماکس برای چه بیماری است؟

در پاسخ مستقیم باید بگوییم، شربت جی ماکس یک داروی خلط‌آور یا به اصطلاح علمی اکسپکتورانت (Expectorant) است. وظیفه اصلی و انحصاری این شربت، کمک به درمان سرفه‌های خلط‌دار یا مرطوب (Productive Cough) است. این‌ها همان سرفه‌هایی هستند که با احساس سنگینی و وجود خلط در قفسه سینه همراهند.

چگونه جی ماکس خلط را از بین می‌برد؟ مکانیزم اثر گایافنزین
ماده موثره اصلی در شربت جی ماکس، ترکیبی به نام گایافنزین (Guaifenesin) است. برای درک عملکرد این دارو، تصور کنید خلط در ریه‌های شما مانند عسل غلیظ و چسبناک است که به دیواره مجاری تنفسی چسبیده و به سختی حرکت می‌کند. گایافنزین دو کار مهم انجام می‌دهد:

1. افزایش حجم ترشحات: این دارو غدد موجود در دیواره مجاری تنفسی را تحریک می‌کند تا آب بیشتری به داخل خلط ترشح کنند.
2. کاهش چسبندگی خلط: با افزایش محتوای آب، خلط غلیظ و چسبناک، رقیق‌تر و آبکی‌تر می‌شود.

نتیجه این فرآیند این است که خلط چسبناک، به یک مایع رقیق و روان تبدیل می‌شود که دیگر به راحتی به دیواره‌ها نمی‌چسبد و با هر سرفه، به سادگی از جای خود کنده شده و به سمت بالا حرکت می‌کند تا از دهان خارج شود.

تفاوت حیاتی با داروهای ضد سرفه: یک اشتباه رایج
بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند تمام شربت‌های سرفه، کارشان قطع کردن سرفه است. این تصور کاملاً غلط و خطرناک است. داروهایی که سرفه را قطع می‌کنند، به نام ضد سرفه یا آنتی‌تاسیو (Antitussive) شناخته می‌شوند (مانند دکسترومتورفان). این داروها با سرکوب مرکز کنترل سرفه در مغز عمل می‌کنند.
حالا تصور کنید برای یک سرفه خلط‌دار، داروی ضد سرفه مصرف کنید. شما جلوی سرفه کردن را می‌گیرید، اما خلط همچنان در ریه‌های شما باقی می‌ماند. این خلط انباشته شده، بهترین محیط برای رشد باکتری‌ها و تبدیل یک سرماخوردگی ساده به یک عفونت جدی‌تر مانند برونشیت یا ذات‌الریه است.
بنابراین، شربت جی ماکس نه تنها سرفه را قطع نمی‌کند، بلکه با رقیق کردن خلط، به بدن شما کمک می‌کند تا سرفه‌های موثرتری داشته باشید و ریه‌های خود را پاکسازی کنید.

چه زمانی نباید از جی ماکس استفاده کرد؟

• سرفه‌های خشک: استفاده از این دارو برای سرفه‌های خشک و بدون خلط، هیچ فایده‌ای ندارد و ممکن است باعث تحریک بیشتر گلو شود.
• سرفه‌های مزمن: اگر سرفه شما ناشی از آسم، برونشیت مزمن یا سیگار کشیدن است، هرگز بدون مشورت با پزشک از این دارو استفاده نکنید.

برخی والدین هنگام درمان سرفه‌های خلط‌دار در کودکان به دنبال جایگزین‌های گیاهی یا ملایم‌تر برای داروهای رایج می‌گردند. در این مواقع، دانستن تفاوت‌ها و شباهت‌های دارویی اهمیت دارد. اگر می‌خواهید با ترکیبات مؤثر مشابه گایافنزین آشنا شوید، مطالعه مقاله ما درباره شربت پکتورامین که نقش خلط‌آور دارد می‌تواند بسیار مفید باشد.

شربت جی ماکس برای کودکان (نکات حیاتی و ملاحظات سنی)

 

وقتی پای سلامت کودکان در میان باشد، احتیاط و دقت باید هزار برابر شود. سوال اصلی والدین این است که آیا شربت جی ماکس برای کودکان ایمن و موثر است؟

پاسخ مستقیم: بله، این شربت برای درمان سرفه‌های خلط‌دار در کودکان استفاده می‌شود، اما با یک تبصره بسیار بسیار مهم: مصرف آن در کودکان، به خصوص در سنین پایین‌تر (زیر ۴ سال)، باید حتماً و اکیداً تحت نظر و با تجویز مستقیم پزشک باشد.

به نقل از mayoclinic :
متن انگلیسی:

Do not give any over-the-counter (OTC) cough and cold medicine to a baby or child under 4 years of age.

ترجمه فارسی:

هیچ داروی ضدسرفه و سرماخوردگی بدون نسخه (OTC) را به نوزاد یا کودک زیر ۴ سال ندهید.

چرا احتیاط در سنین پایین تا این حد ضروری است؟
دلیل این احتیاط شدید، یک مسئله فیزیولوژیک ساده اما حیاتی است. همانطور که گفتیم، جی ماکس حجم خلط را افزایش می‌دهد. یک فرد بزرگسال یا یک کودک بزرگتر، عضلات تنفسی قوی دارد و می‌تواند با یک سرفه قدرتمند، این حجم اضافه شده از خلط را به راحتی از ریه‌های خود خارج کند.
اما در نوزادان و کودکان خردسال، دو مشکل وجود دارد:

1. رفلکس سرفه ضعیف: آن‌ها هنوز توانایی انجام یک سرفه موثر و قوی را ندارند.
2. مجاری تنفسی باریک: قطر راه‌های هوایی آن‌ها بسیار کم است.

حالا تصور کنید شما حجم خلط را در این مجاری باریک زیاد کنید، در حالی که کودک توانایی خارج کردن آن را ندارد. این کار می‌تواند منجر به تجمع خلط، سخت‌تر شدن تنفس و حتی خفگی شود. به همین دلیل است که سازمان‌های معتبر بهداشتی در سراسر جهان، مصرف خودسرانه داروهای سرفه و سرماخوردگی را در کودکان زیر ۴ یا ۶ سال ممنوع کرده‌اند.

دوزبندی و اهمیت حیاتی مشورت با پزشک
دوز مصرفی دارو در کودکان باید با دقت بسیار بالا و بر اساس سن و گاهی وزن آن‌ها توسط پزشک محاسبه شود. هرگز از تجربه خود یا توصیه دیگران برای تعیین دوز داروی فرزندتان استفاده نکنید. در صورت هرگونه شک و تردید در مورد میزان مصرف دارو برای فرزندتان، بهترین، سریع‌ترین و امن‌ترین راه، دریافت یک مشاوره آنلاین برای دوز مصرف دارو در کودکان است. این کار به شما اطمینان می‌دهد که دوز صحیح را به کار می‌برید و از بروز هرگونه خطای خطرناک جلوگیری می‌کنید.

پاسخ به یک سوال پرتکرار: شربت جی ماکس برای نوزادان؟
با توجه به توضیحات بالا، پاسخ به این سوال یک “نه” قاطع است. مصرف خودسرانه این دارو برای نوزادان (کودکان زیر ۱ یا ۲ سال بسته به منابع) به دلیل خطرات ذکر شده، اکیداً ممنوع است و می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد.

در مواردی که سرفه‌های شدید یا مزمن ناشی از التهاب راه‌های تنفسی مطرح باشد، گاهی داروهایی با ترکیبات گسترده‌تر تجویز می‌شوند. یکی از این داروها شربت برومسیل است که به‌واسطه‌ی ماده مؤثره‌ی برم‌هگزین به تجزیه و رقیق شدن ترشحات کمک می‌کند. اگر به دنبال اطلاعات کامل‌تری در این زمینه هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی مرتبط ما را از دست ندهید.

نحوه مصرف شربت جی ماکس (راهنمای دقیق دوز مصرفی)

 

برای اینکه بیشترین بهره را از این دارو ببرید و از عوارض آن در امان بمانید، باید روش صحیح مصرف آن را بدانید.

در جدول زیر، دوز مصرفی عمومی برای گروه‌های سنی مختلف آورده شده است. باز هم تاکید می‌کنیم که این یک راهنمای عمومی است و دستور پزشک شما همیشه ارجحیت دارد.

گروه سنی	میزان مصرف در هر نوبت	فاصله زمانی بین نوبت‌ها
بزرگسالان و کودکان ۱۲ سال به بالا	۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر (۲ تا ۴ قاشق مرباخوری)	هر ۴ ساعت
کودکان ۶ تا ۱۲ سال	۵ تا ۱۰ میلی‌لیتر (۱ تا ۲ قاشق مرباخوری)	هر ۴ ساعت
کودکان زیر ۶ سال	فقط و فقط با تجویز مستقیم پزشک	فقط و فقط با تجویز مستقیم پزشک

نکات طلایی برای حداکثر اثربخشی:

• مهم‌ترین نکته: آب، آب و باز هم آب!
  این نکته را باید با طلا نوشت. گایافنزین برای اینکه بتواند خلط را رقیق کند، به آب نیاز دارد. اگر بدن شما کم‌آب باشد، دارو نمی‌تواند به درستی عمل کند. از نظر متخصصان وی مام، نوشیدن یک لیوان آب کامل بلافاصله پس از مصرف هر دوز شربت، اثربخشی آن را چندین برابر می‌کند. در طول روز نیز مایعات گرم فراوان بنوشید.
• بطری را خوب تکان دهید: همیشه قبل از مصرف، بطری را تکان دهید تا ماده موثره به طور یکنواخت در کل محلول پخش شود.
• از پیمانه دقیق استفاده کنید: هرگز با قاشق چای‌خوری یا غذاخوری دارو را اندازه‌گیری نکنید. فقط از پیمانه مدرج داخل جعبه استفاده کنید.
• دوره مصرف را کامل کنید (در صورت تجویز پزشک): اگر پزشک دارو را برای دوره مشخصی تجویز کرده، آن را کامل مصرف کنید، حتی اگر احساس بهبودی می‌کنید.
• محدودیت زمانی را جدی بگیرید: این دارو برای مصارف کوتاه‌مدت است. اگر سرفه شما (یا فرزندتان) پس از ۷ روز بهبود نیافت، یا با تب بالا، سردرد مداوم یا بثورات پوستی همراه بود، مصرف دارو را قطع کرده و حتماً به پزشک مراجعه کنید.

عوارض شربت جی ماکس (آگاهی از خطرات احتمالی)

خوشبختانه، جی ماکس (گایافنزین) به طور کلی یک داروی بسیار کم‌عارضه و ایمن در نظر گرفته می‌شود و اکثر افراد آن را به خوبی تحمل می‌کنند. اما مانند هر داروی دیگری، احتمال بروز عوارض جانبی در برخی افراد وجود دارد.

شایع‌ترین عوارض جانبی (که معمولاً خفیف و گذرا هستند):

• مشکلات گوارشی: شامل حالت تهوع، دل‌درد یا در موارد نادر، استفراغ. مصرف دارو همراه با غذا می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند.
• سرگیجه یا سردرد: این عوارض معمولاً خفیف هستند و با ادامه مصرف دارو برطرف می‌شوند.
• بثورات پوستی خفیف (Rash): ممکن است در برخی افراد حساسیت پوستی خفیفی ایجاد شود.

عوارض نادر اما جدی که نیاز به توجه فوری دارند:
این عوارض بسیار به ندرت رخ می‌دهند، اما شما باید از آن‌ها آگاه باشید. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، مصرف دارو را قطع کرده و فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید:

• واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی): علائم آن شامل تنگی نفس یا مشکل در تنفس، تورم شدید صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، و کهیرهای شدید در سراسر بدن است. این یک وضعیت اورژانسی است.

عوارض ناشی از مصرف بیش از حد (Overdose):
مصرف مقادیر بسیار بالاتر از دوز توصیه‌شده، به خصوص برای مدت طولانی، می‌تواند خطرناک باشد. گایافنزین در بدن متابولیزه شده و می‌تواند منجر به افزایش سطح اگزالات در ادرار شود. این موضوع در موارد مصرف بیش از حد، ریسک تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. این یکی دیگر از دلایلی است که تاکید می‌کنیم هرگز دوز دارو را خودسرانه افزایش ندهید.

یکی از نکات مهم در مصرف داروهای ضداحتقان، شناخت درست ترکیبات مؤثر و موارد منع مصرف آن‌هاست. اگر درباره عملکرد و عوارض احتمالی ترکیباتی مثل شربت سودوافدرین کنجکاو هستید، در مقاله‌ای جداگانه به این موضوع به‌صورت کامل پرداخته‌ایم که مطالعه آن برای تصمیم‌گیری بهتر توصیه می‌شود.

شربت جی ماکس در بارداری و شیردهی (آیا برای مادران ایمن است؟)

دوران بارداری و شیردهی، دورانی است که مصرف هرگونه دارو باید با وسواس و احتیاط فراوان و تنها پس از مشورت با پزشک صورت گیرد.

شربت جی ماکس در بارداری

پاسخ مستقیم: مصرف این دارو در دوران بارداری، به ویژه در سه ماهه اول، به طور کلی توصیه نمی‌شود، مگر اینکه پزشک فواید آن را برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین تشخیص دهد.
توضیح علمی: سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، گایافنزین را در رده C بارداری طبقه‌بندی کرده است. این به آن معناست که:

• مطالعات کافی و کنترل‌شده روی زنان باردار انجام نشده است.
• مطالعات روی حیوانات آزمایشگاهی ممکن است اثرات سوئی را بر روی جنین نشان داده باشد (یا ممکن است هیچ مطالعه‌ای انجام نشده باشد).

بنابراین، به دلیل وجود این عدم قطعیت، اصل بر احتیاط است و بهتر است از روش‌های درمانی غیردارویی مانند استفاده از بخور، نوشیدن مایعات گرم و استراحت برای کنترل سرفه استفاده شود.

شربت جی ماکس در شیردهی

پاسخ مستقیم: ایمنی مصرف گایافنزین در دوران شیردهی نیز به طور کامل مشخص نیست.
توضیح علمی: هنوز اطلاعات دقیقی مبنی بر اینکه آیا گایافنزین به مقدار قابل توجهی در شیر مادر ترشح می‌شود و آیا می‌تواند بر نوزاد شیرخوار تاثیری داشته باشد، وجود ندارد. به همین دلیل، اکثر منابع پزشکی توصیه می‌کنند که مصرف آن در دوران شیردهی با احتیاط و تنها با تجویز پزشک صورت گیرد.

شربت جی ماکس برای بزرگسالان (کاربرد و دوز مصرف)

بله، شربت جی ماکس یک گزینه درمانی بسیار رایج، موثر و در دسترس برای درمان سرفه‌های خلط‌دار در بزرگسالان است. بسیاری از عفونت‌های تنفسی ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا با سرفه‌های مرطوب و تولید خلط غلیظ همراه هستند که این دارو می‌تواند به خوبی به پاکسازی آن‌ها کمک کند.

دوز مصرفی در بزرگسالان:
همانطور که در جدول دوز مصرفی اشاره شد، بزرگسالان (افراد ۱۲ سال به بالا) می‌توانند هر ۴ ساعت، ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر (معادل ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم گایافنزین) از این شربت را مصرف کنند.
نکته مهم: حداکثر دوز مجاز مصرف گایافنزین در یک شبانه‌روز (۲۴ ساعت) برای بزرگسالان، ۲۴۰۰ میلی‌گرم است. از این مقدار تجاوز نکنید.

تداخلات دارویی:
یکی از مزایای گایافنزین این است که تداخلات دارویی شناخته‌شده و مهم کمی دارد. این دارو معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد درد یا سایر داروهای رایج تداخلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، به عنوان یک قانون کلی، همیشه بهترین کار این است که قبل از شروع هر داروی جدید، لیست تمام داروهای مصرفی خود (شامل داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه و حتی مکمل‌های گیاهی) را به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

حضور گایافنزین در داروهای ترکیبی:
شما اغلب گایافنزین را به عنوان یکی از چندین ماده موثره در داروهای ترکیبی سرماخوردگی و آنفولانزا (که به صورت قرص یا شربت عرضه می‌شوند) پیدا خواهید کرد. این داروها ممکن است حاوی ترکیبات دیگری مانند ضد درد (استامینوفن)، ضد احتقان (فنیل‌افرین) یا ضد سرفه (دکسترومتورفان) نیز باشند. هنگام مصرف این داروهای ترکیبی، بسیار مراقب باشید که به طور ناخواسته دوز مصرفی گایافنزین را بیش از حد مجاز دریافت نکنید.

قیمت شربت جی ماکس و اطلاعات تکمیلی

یکی از مزایای قابل توجه شربت جی ماکس، در دسترس بودن و قیمت بسیار مناسب آن است.

پاسخ مستقیم: در زمان نگارش این مقاله، قیمت شربت جی ماکس ۶۰ میلی‌لیتری تولید شرکت تهران شیمی، در داروخانه‌های سراسر کشور حدود ۲۶,۷۲۰ تومان است.

تحلیل ارزش خرید:

• مقرون‌به‌صرفه: به عنوان یک داروی ژنریک که توسط شرکت‌های معتبر داخلی تولید می‌شود، جی ماکس یک گزینه درمانی بسیار اقتصادی برای مقابله با سرفه‌های خلط‌دار به شمار می‌رود. این قیمت مناسب، آن را برای اکثر اقشار جامعه قابل دسترس می‌کند.
• اطلاعات شرکت سازنده: این شربت توسط شرکت داروسازی “تهران شیمی” تولید می‌شود که یکی از شرکت‌های دارویی باسابقه و شناخته‌شده در ایران است و این موضوع می‌تواند اطمینان خاطری از نظر کیفیت محصول به مصرف‌کننده بدهد.

نکات تکمیلی خرید و نگهداری:

• این دارو یک داروی بدون نسخه (OTC) است، یعنی برای خرید آن از داروخانه نیازی به نسخه پزشک ندارید. اما همانطور که در سراسر این مقاله تاکید شد، این موضوع به معنای بی‌خطر بودن مصرف خودسرانه، به خصوص برای کودکان، نیست.
• دارو را در بسته‌بندی اصلی خود، دور از دسترس کودکان، و در دمای اتاق (۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید.

کلام آخر ویمام

در این راهنمای جامع و مفصل، تلاش کردیم تا به طور کامل به سوال اصلی، یعنی “شربت جی ماکس برای چیست؟” پاسخ دهیم. دیدیم که این دارو یک خلط‌آور موثر است که با رقیق کردن ترشحات چسبناک ریه، به بدن کمک می‌کند تا از طریق سرفه‌های موثر، خود را پاکسازی کند. کلید موفقیت در درمان با این دارو، تشخیص درست نوع سرفه (باید خلط‌دار باشد نه خشک) و نوشیدن مقادیر بسیار زیاد آب و مایعات است.

مهم‌ترین پیامی که از طرف تیم وی مام برای شما داریم، اهمیت تفکر نقادانه قبل از مصرف هر دارویی است. قبل از اینکه به سراغ بطری شربت بروید، از خود بپرسید: “نوع سرفه من یا فرزندم چیست؟” اگر پاسخ را نمی‌دانید یا شک دارید، بهترین و امن‌ترین کار همیشه مشورت با یک فرد متخصص است.

خوددرمانی، به خصوص در مورد کودکان، می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر سرفه فرزندتان شدید است، بیش از یک هفته طول کشیده، یا با علائم نگران‌کننده دیگری همراه است، هرگز آن را نادیده نگیرید. به یاد داشته باشید که دریافت یک مشاوره فوری پزشکی کودکان می‌تواند از یک نگرانی کوچک، جلوی یک مشکل بزرگ را بگیرد و بهترین و ایمن‌ترین راهکار درمانی را پیش روی شما و فرزندتان قرار دهد.

شربت جی ماکس برای گلودرد خوبه؟

به طور غیرمستقیم بله. اگر گلودرد شما ناشی از تحریک خلط پشت حلق باشد، جی ماکس با رقیق و خارج کردن این خلط می‌تواند به تسکین گلودرد کمک کند. اما این دارو به طور مستقیم خاصیت ضد درد یا ضد التهاب برای گلو ندارد.

تفاوت شربت جی ماکس با دکسترومتورفان چیست؟

این دو عملکردی کاملاً متضاد دارند. جی ماکس (گایافنزین) یک خلط‌آور است و به شما کمک می‌کند سرفه کنید تا خلط خارج شود. دکسترومتورفان یک ضد سرفه است و با سرکوب مرکز سرفه در مغز، جلوی سرفه کردن را می‌گیرد و برای سرفه‌های خشک استفاده می‌شود.

آیا شربت جی ماکس باعث خواب آلودگی می‌شود؟

خواب‌آلودگی یکی از عوارض جانبی شایع گایافنزین نیست، اما ممکن است در برخی افراد به صورت خفیف رخ دهد. این دارو مانند آنتی‌هیستامین‌ها یا برخی ضدسرفه‌های دیگر، خاصیت خواب‌آوری قوی ندارد.

چقدر طول می‌کشد تا شربت جی ماکس اثر کند؟

اثر دارو معمولاً طی ۳۰ دقیقه پس از مصرف شروع می‌شود، اما برای مشاهده بهترین نتیجه در رقیق شدن خلط‌ها، ممکن است نیاز به مصرف منظم دارو برای یک یا دو روز، همراه با نوشیدن مایعات فراوان باشد.

آیا می‌توانم این شربت را برای آبریزش بینی هم استفاده کنم؟

خیر، گایافنزین هیچ تاثیری بر آبریزش بینی یا علائم سرماخوردگی مانند عطسه ندارد. این دارو به طور تخصصی فقط برای رقیق کردن خلط در قفسه سینه و مجاری تنفسی تحتانی طراحی شده است.

مصرف همزمان جی ماکس با آنتی بیوتیک مشکلی ندارد؟

به طور کلی، جی ماکس تداخل شناخته‌شده‌ای با آنتی‌بیوتیک‌های رایج ندارد و اغلب در عفونت‌های باکتریایی تنفسی، پزشک هر دو را با هم تجویز می‌کند. با این حال، همیشه لیست تمام داروهای خود را به پزشک اطلاع دهید.

اگر یک دوز را فراموش کردم باید دوز بعدی را دو برابر مصرف کنم؟

خیر، هرگز دوز بعدی را دو برابر نکنید. به محض یادآوری، دوز فراموش شده را مصرف کنید، مگر اینکه زمان آن خیلی به نوبت بعدی نزدیک باشد. در این صورت، دوز فراموش شده را نادیده گرفته و برنامه عادی خود را ادامه دهید.