تا چند روز بعد از نزدیکی میتوان قرص اورژانسی خورد؟ + زمان طلایی مصرف

آیا نگران بارداری ناخواسته بعد از یک نزدیکی محافظت نشده هستید؟ در چنین شرایطی، قرص اورژانسی می‌تواند مانند یک ناجی عمل کند، اما زمان در اینجا حرف اول را می‌زند! سوال اینجاست: قرص اورژانسی تا چند روز بعد از رابطه همچنان موثر است؟

در این مقاله جامع از وی مام، قصد داریم به تمام سوالات شما در مورد قرص اورژانسی پاسخ دهیم. از اینکه قرص اورژانسی چیست و چگونه از بارداری جلوگیری می‌کند، تا انواع قرص اورژانسی موجود و نحوه مصرف صحیح آن‌ها. همچنین به شما خواهیم گفت که قرص اورژانسی تا چند ساعت بعد اثر دارد و در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمیکند. با ما همراه باشید تا با تمام زوایای این موضوع مهم آشنا شوید و با خیالی آسوده‌تر، تصمیمات آگاهانه‌تری برای سلامت خود بگیرید.

قرص اورژانسی چیست و چگونه کار می کند؟

بیایید قبل از هر چیز، به این سوال اساسی پاسخ دهیم که قرص اورژانسی چیه و دقیقا چه کاری انجام می‌دهد. قرص اورژانسی که به آن قرص ضد بارداری اورژانسی گفته می‌شود، یک روش پیشگیری اورژانسی از بارداری است که برای استفاده در شرایط خاص و پس از رابطه جنسی محافظت نشده طراحی شده است. این قرص‌ها حاوی دوز بالایی از هورمون‌هایی هستند که معمولاً در قرص‌های ضد بارداری روزانه نیز وجود دارند، اما مکانیسم عملکردشان کمی متفاوت است.

مهم‌ترین نکته در مورد مکانیسم عمل قرص اورژانسی این است که این قرص‌ها عمدتاً با جلوگیری یا به تاخیر انداختن تخمک گذاری عمل می‌کنند. اگر تخمک گذاری هنوز اتفاق نیفتاده باشد، قرص اورژانسی می‌تواند با ایجاد اختلال در روند طبیعی هورمونی بدن، از آزاد شدن تخمک جلوگیری کند. علاوه بر این، برخی از انواع قرص اورژانسی ممکن است با تغییر در مخاط دهانه رحم، مانع از رسیدن اسپرم به تخمک شوند.

باید توجه داشته باشید که قرص اورژانسی با قرص‌های ضد بارداری معمولی که به صورت روزانه مصرف می‌شوند، تفاوت اساسی دارد. قرص اورژانسی برای استفاده روتین و مداوم مناسب نیست و نباید جایگزین روش‌های اصلی جلوگیری از بارداری مانند کاندوم، قرص‌های ترکیبی، یا آی‌یودی شود. قرص اورژانسی جلوگیری بارداری در شرایط اضطراری و زمانی که روش‌های معمول پیشگیری به درستی استفاده نشده‌اند یا با شکست مواجه شده‌اند، به کار می‌رود. در واقع، جلوگیری با قرص اورژانسی یک راه حل موقت و اضطراری است، نه یک برنامه دائمی.

زمان طلایی مصرف قرص اورژانسی – تا چه مدت بعد از نزدیکی فرصت دارید؟

خب، حالا به مهم‌ترین بخش ماجرا می‌رسیم: زمان مصرف قرص اورژانسی. سوال اصلی این است: قرص اورژانسی تا چند روز تاثیر دارد؟ پاسخ کوتاه این سوال این است که اثربخشی قرص اورژانسی با گذشت زمان کاهش می‌یابد و هر چه زودتر مصرف شود، شانس موفقیت آن بیشتر است.

به طور کلی، اکثر قرص‌های اورژانسی موجود در بازار، تا 72 ساعت (3 روز) بعد از نزدیکی محافظت نشده موثر هستند. این یعنی اگر در این بازه زمانی قرص اورژانسی را بعد رابطه مصرف کنید، احتمال زیادی وجود دارد که از بارداری ناخواسته جلوگیری شود.

قرص اورژانسی بعد از 72 ساعت اثر دارد؟ متاسفانه، پاسخ منفی است. بعد از 72 ساعت، اثربخشی قرص اورژانسی به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند و احتمال بارداری افزایش می‌یابد.

قرص اورژانسی ella – تا 120 ساعت !

با این حال، خبر خوب این است که نوع دیگری از قرص اورژانسی به نام قرص اورژانسی ella وجود دارد که زمان طلایی مصرف طولانی‌تری دارد. قرص اورژانسی ella می‌تواند تا 120 ساعت (5 روز) بعد از نزدیکی محافظت نشده نیز موثر باشد. بنابراین، اگر از رابطه جنسی محافظت نشده شما بیشتر از 3 روز گذشته است، هنوز هم می‌توانید با مصرف قرص اورژانسی ella شانس پیشگیری از بارداری را افزایش دهید.

پس برای مرور ، قرص اورژانسی را چه زمانی باید خورد؟ در اولین فرصت ممکن بعد از نزدیکی محافظت نشده.

حالا که زمان طلایی مصرف را می‌دانید، باید با خود قرص و نحوه عملکردش هم به خوبی آشنا باشید. ما در یک مقاله جامع، به طور کامل توضیح داده‌ایم که قرص اورژانسی برای چیست و چگونه از بارداری جلوگیری می‌کند.

انواع قرص اورژانسی و نحوه مصرف صحیح

در بازار دارویی ایران، انواع قرص اورژانسی مختلفی با نام‌های تجاری متفاوت موجود است. اما به طور کلی، می‌توان آن‌ها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

قرص‌های اورژانسی حاوی لوونورژسترول: این نوع قرص اورژانسی اسمش چیه؟ معمولاً با نام‌های تجاری مانند قرص اورژانسی تنسی و قرص اورژانسی اووسیز در دسترس هستند. ماده موثره اصلی این قرص‌ها لوونورژسترول است و دوز آن معمولاً 0.75 یا 1.5 میلی‌گرم است.

طریقه مصرف قرص اورژانسی بسیار ساده است: فقط کافی است یک عدد قرص را در اسرع وقت بعد از نزدیکی محافظت نشده، با یک لیوان آب میل کنید. ( یا در جعبه های 2 عددی دوز 0.75 ، 2 عدد قرص را با هم مصرف می کنید با یا فاصله 12 ساعت از هم )

قرص اورژانسی ella: همانطور که قبلاً اشاره شد، قرص اورژانسی ella نوع جدیدتری از قرص‌های اورژانسی است که ماده موثره آن یولی‌پریستال استات است. قرص اورژانسی ella نسبت به قرص‌های لوونورژسترول، زمان طلایی مصرف طولانی‌تری دارد و تا 120 ساعت بعد از نزدیکی محافظت نشده موثر است. نحوه مصرف قرص اورژانسی ella نیز بسیار آسان است: یک عدد قرص را در اسرع وقت بعد از نزدیکی محافظت نشده، با آب مصرف کنید.

نکات مهم در مورد نحوه مصرف قرص اورژانسی:

• به محض یادآوری مصرف کنید: به محض اینکه متوجه شدید نیاز به قرص اورژانسی دارید، در اسرع وقت آن را مصرف کنید.
  با آب مصرف کنید: قرص را با یک لیوان پر آب میل کنید.
• معده خالی یا پر؟: مصرف قرص اورژانسی با معده خالی یا پر تفاوتی در اثربخشی آن ایجاد نمی‌کند، اما اگر معده شما حساس است، می‌توانید آن را همراه با غذا مصرف کنید تا احتمال تهوع کاهش یابد.
• در صورت استفراغ: اگر ظرف 3 ساعت بعد از مصرف قرص اورژانسی استفراغ کردید، باید یک قرص دیگر مصرف کنید، زیرا ممکن است قرص اول به طور کامل جذب نشده باشد.

از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است؟

یکی از سوالات رایج بعد از مصرف قرص اورژانسی این است که از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده؟ متاسفانه، هیچ راه قطعی و 100% قابل اعتمادی برای تشخیص اثرگذاری قرص اورژانسی بلافاصله بعد از مصرف وجود ندارد. جوابدهی قرص اورژانسی معمولاً با تاخیر مشخص می‌شود.

بهترین نشانه‌ای که می‌تواند تا حدودی نشان‌دهنده اثرگذاری قرص اورژانسی باشد، پریود شدن در زمان مورد انتظار یا کمی زودتر یا دیرتر از آن است. قرص اورژانسی می‌تواند پریودی را کمی به هم بریزد و باعث تغییر در زمان پریودی شود. بنابراین، اگر بعد از مصرف قرص اورژانسی در زمان معمول پریود شدید (حتی اگر کمی زودتر یا دیرتر باشد)، به احتمال زیاد قرص اورژانسی اثر کرده و از بارداری جلوگیری شده است.

اما باید به این نکته توجه داشته باشید که قرص اورژانسی 100% موثر نیست و احتمال بارداری با قرص اورژانسی، هرچند کم، وجود دارد. بنابراین، برای اطمینان کامل از عدم بارداری، توصیه می‌شود که حدود 2 تا 3 هفته بعد از نزدیکی محافظت نشده، تست بارداری انجام دهید. تست بارداری می‌تواند به شما جواب قطعی در مورد بارداری بدهد.

اگر پریودی شما به طور غیرمعمول به تاخیر افتاده است، یا علائم بارداری مانند تهوع صبحگاهی، خستگی، یا تغییرات در سینه‌ها را تجربه می‌کنید، حتماً تست بارداری انجام دهید و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.

در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمیکند؟

متاسفانه، قرص اورژانسی همیشه معجزه نمی‌کند پس چه صورت قرص اورژانسی اثر نمیکند؟ موقعیت‌هایی وجود دارد که قرص اورژانسی ممکن است اثربخشی خود را از دست بدهد یا به طور کامل اثر نکند. مهم‌ترین عوامل موثر بر اثربخشی قرص اورژانسی عبارتند از:

1. مصرف دیرتر از زمان مجاز: همانطور که بارها تاکید شد، قرص اورژانسی تا حداکثر 72 ساعت (برای قرص‌های لوونورژسترول) یا 120 ساعت (برای قرص اورژانسی ella) بعد از رابطه باید مصرف شود،
2. تخمک گذاری از قبل اتفاق افتاده باشد: اگر تخمک گذاری قبل از مصرف قرص اورژانسی رخ داده باشد، قرص اورژانسی احتمالاً اثر نخواهد کرد. زیرا قرص اورژانسی بیشتر با جلوگیری از تخمک گذاری عمل می‌کند و اگر تخمک آزاد شده باشد، دیگر نمی‌تواند از باروری جلوگیری کند.
3. وزن بالا: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که اثربخشی قرص اورژانسی در خانم‌هایی که وزن بالایی دارند (به خصوص بالای 75 کیلوگرم) ممکن است کمتر باشد. در این افراد، قرص اورژانسی چقدر تاثیر دارد؟ ممکن است تاثیرگذاری کمتری داشته باشد و احتمال بارداری کمی افزایش یابد. البته این موضوع هنوز به طور کامل ثابت نشده و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
4. تداخل دارویی: مصرف همزمان برخی داروها می‌تواند با قرص اورژانسی تداخل داشته باشد و اثربخشی آن را کاهش دهد. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از مصرف قرص اورژانسی با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
5. استفراغ یا اسهال شدید: همانطور که قبلاً گفته شد، اگر ظرف 3 ساعت بعد از مصرف قرص اورژانسی دچار استفراغ شدید شوید، ممکن است قرص به طور کامل جذب نشده باشد و نیاز به مصرف مجدد قرص باشد. اسهال شدید نیز می‌تواند جذب قرص را مختل کند.

حتی اگر در زمان مناسب هم قرص را مصرف کنید، باز هم ممکن است پریود شما دچار تغییراتی شود. این یکی از شایع‌ترین عوارض این قرص است. برای اینکه بدانید باید منتظر چه تغییراتی باشید، مقاله همه چیز درباره تاثیر قرص اورژانسی بر پریود را بخوانید.

عوارض جانبی قرص اورژانسی

قرص اورژانسی، مانند هر داروی دیگری، ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. عوارض قرص اورژانسی چیست؟ خوشبختانه، عوارض جانبی قرص اورژانسی معمولاً خفیف و کوتاه مدت هستند و جای نگرانی جدی ندارند. عوارض شایع قرص اورژانسی عبارتند از:

تهوع و استفراغ: یکی از شایع‌ترین عوارض قرص اورژانسی، تهوع است. در برخی موارد، تهوع ممکن است منجر به استفراغ شود.
سردرد و سرگیجه: سردرد و سرگیجه نیز از عوارض جانبی رایج قرص اورژانسی هستند.
درد شکم: برخی خانم‌ها بعد از مصرف قرص اورژانسی، درد خفیف شکم را تجربه می‌کنند.
خونریزی نامنظم: قرص اورژانسی می‌تواند چرخه قاعدگی را به طور موقت به هم بریزد و باعث خونریزی نامنظم یا لکه‌بینی بین دوره‌های پریودی شود. همچنین ممکن است پریودی بعدی شما کمی زودتر یا دیرتر از موعد معمول اتفاق بیفتد.
خستگی و ضعف: احساس خستگی و ضعف نیز از عوارض جانبی قرص اورژانسی است.
حساسیت سینه‌ها: برخی خانم‌ها ممکن است بعد از مصرف قرص اورژانسی، حساسیت یا درد در سینه‌ها را تجربه کنند.
عوارض نادر قرص اورژانسی: عوارض جدی و نادر قرص اورژانسی بسیار کم هستند و به ندرت اتفاق می‌افتند. با این حال، در صورت تجربه عوارض شدید مانند درد شدید شکم، درد قفسه سینه، تنگی نفس، سردرد شدید، مشکلات بینایی، یا زردی پوست و چشم‌ها، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

خوشبختانه، عوارض قرص اورژانسی معمولاً موقتی هستند و بعد از چند روز برطرف می‌شوند. اگر عوارض شما شدید یا طولانی مدت بود، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

قرص اورژانسی از کجا تهیه کنیم؟ + نکات مهم

قرص اورژانسی از کجا تهیه کنیم؟ خوشبختانه، تهیه قرص اورژانسی در ایران بسیار آسان است. قرص اورژانسی را می‌توانید به راحتی از داروخانه‌ها سراسر کشور تهیه کنید. قرص اورژانسی بدون نسخه پزشک نیز در دسترس است و برای خرید قرص اورژانسی نیازی به ارائه نسخه پزشک ندارید.

یک روش قدیمی که پنجره زمانی متفاوتی دارد، استفاده از قرص ال دی است. برای مقایسه این دو روش و آشنایی با عوارض هر کدام، مقاله مصرف قرص ال دی به صورت اورژانسی و نکات آن را از دست ندهید.

نکات مهم پایانی در مورد قرص اورژانسی

• فقط در شرایط اضطراری استفاده کنید: قرص اورژانسی را فقط در شرایط اضطراری و زمانی که روش‌های معمول پیشگیری از بارداری به درستی استفاده نشده‌اند یا با شکست مواجه شده‌اند، مصرف کنید.
• به عنوان روش روتین استفاده نکنید: قرص اورژانسی برای استفاده منظم و مداوم مناسب نیست و نباید جایگزین روش‌های اصلی پیشگیری از بارداری شود.
• زودتر مصرف کنید: هر چه قرص اورژانسی را زودتر بعد از نزدیکی محافظت نشده مصرف کنید، اثربخشی آن بیشتر خواهد بود.
• به عوارض توجه کنید: به عوارض جانبی قرص اورژانسی توجه داشته باشید و در صورت بروز عوارض شدید یا طولانی مدت، به پزشک مراجعه کنید.
• مشاوره با پزشک: برای انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری و دریافت اطلاعات دقیق‌تر در مورد قرص اورژانسی، با پزشک یا متخصص زنان مشورت کنید.

دکتر محمد مهدی حسن زاده

من دکتر محمد مهدی حسن‌زاده هستم، داروساز و نویسنده مقالات علمی درباره داروها، تغذیه و سلامت مادر و کودک در وی‌مام.

عضو نظام پزشکی ایران (شماره نظام: د۳۱۶۵۸)

تحصیلاتم را در دانشگاه علوم پزشکی لرستان به پایان رسانده‌ام و بیش از ۸ سال است در حوزه دارو، سلامت و آموزش علم پزشکی فعالیت می‌کنم.
در وی‌مام تلاش می‌کنم محتوایی علمی، دقیق و در عین حال قابل‌درک برای عموم بنویسم تا به آگاهی و تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر خانواده‌ها در زمینه مصرف دارو و مراقبت‌های دوران بارداری و کودکی کمک کنم.
هدف من این است که علم داروسازی و پزشکی را به زبانی ساده‌تر و کاربردی‌تر در اختیار مردم قرار دهم تا مسیر سلامت برای همه روشن‌تر و آگاهانه‌تر باشد.

کد نظام پزشکی د-31658

عضو رسمی انجمن داروسازان ایران